Parasal iklim değişikliği
Dünyada iklim değişikliği uzun yıllarda meydana geliyor ama son senelerde artık yaşıyoruz ve hissediyoruz. İklim değişikliği sadece doğada değil, para da olabiliyor. Küresel parasal sistem bir atmosfer içinde birbirleriyle etkileşimli çalışıyor. Parasal iklim değişikliği, doğaya göre çok daha hızlı ve bu değişikliğin içinden geçiyoruz. Evet paranın atmosferi değişiyor.
➔ Değişikliğin ana nedeni enflasyonun yükselişe geçmesine dayanıyor. ABD’de yüzde 7 ile son 40 yılın en yükseğine çıkan enflasyonun dünya ortalaması da yüzde 5’e dolayında seyrediyor.
➔ Önlem almada aciliyet kazanan ülke ABD. İşe dünya parası fonksiyonu gören doların likiditesinden ve faizinden başlanıyor. Bu hafta Çarşamba günü de Fed toplanıyor.
ÜÇ BÜYÜK TEST RİSKİ
➔ ABD merkez bankası Fed’in bu yıl içinde üç büyük testten geçecek. İlk adımını kasım ayında attı ve parasal genişlemeyi azaltmaya başladı, martta da tapering’i bitirecek.
➔ Küresel paranın atmosferini değiştirmekte olan ikinci Fed adımı ise faizi artırmaya hazırlanması. Fed’in yüzde 0.00-0.25 olan politika faizinin çeyrek puanlar halinde bu yıl 3 kez artırılacağı beklenirken, sayı yeni yılla birlikte dörde çıkarıldı.
➔ Hatta mart ayında yarım puanla başlayıp önden yüklemeli şekilde bu yıl 1 puanlık artırımın tamamlanmasına doğru da beklentiler evriliyor. Gelecek yıl beklenen de 4 faiz artırımı.
Dünyada bol ve ucuz para musluğu kısılıyor.
➔ Tapering ve faiz artırımı beklentiler arasında olduğundan fiyatlandı gibi. Fiyatlanmayan ve bundan sonra piyasaları asıl etkileyecek gelişme Fed’in bilanço küçültmesi olacak.
➔ Pandemi öncesinde 4.4 trilyon dolar olan Fed bilanço büyüklüğü 8.9 trilyonla iki katına çıktı. Aralıktaki toplantıda Fed üyelerinin konuyu tartıştığını biliyoruz. Bu toplantının da en önemli gündem maddesi bu olacak gibi.
POWELL 2. ACI REÇETEYİ DE İÇİREBİLECEK Mİ?
➔ Bilançonun ne zaman eritilmeye başlanacağı ve bunun nasıl olacağı büyük soru işareti. Yılın ikinci yarısı gibi beklenen bilançonun küçültülme hızı ve nasıl yapılacağı belirleyici olacak.
➔ Her şeyden önce de bunun kamuoyuna açıklanması ve piyasalara kabul ettirilmesi çok daha kritik hale geldi.
➔ Bu açıdan Çarşamba günü Fed Başkanı Jerome Powell’ın basın toplantısında söyleyeceklerinin ve bunu nasıl söylediğinin çok büyük önemi var. Hatta ne söyleyeceğinden ziyade nasıl söyleyeceği önemli.
➔ Çünkü 40 yıl sonra azan enflasyona tepki verilmesini kabul etmeyen yok. Tepkinin bilanço daraltılması şeklinde olacağı da biliniyor ama zamanlaması, boyutu ve nasıl yapılacağında belirsizlik var. Burada beceri açıklamayı yapacak Başkan Powell’a kalıyor.
➔ Eğer Powell aralık ayındaki gibi sözcükleri iyi seçerek uygun bir dil kullanabilir, ağzından laf kaçırmazsa ikinci acı reçeteyi de piyasalara içirmeyi başarabilir. Uygulamanın vitrininde yer alacak Başkan Powell’ın hata yapması hali ise yangının üzerine benzin dökme etkisi yaratabilir.
ÜÇ ENGELİN ÜÇÜ DE AŞILIR MI?
➔ Piyasaları endişeye sevk eden başka nedenler de var.
➔ Varlık alımlarını azaltma, tarihi en düşük oranlardan başlayarak faizleri artırma ve rekor büyüklüğe ulaşmış bilançoyu küçültme gibi her biri başlı başına büyük değişimler arka arkaya ve bir yıl içinde başlatılacak. Zaman sıkışıklığı ve üç testin arka arkaya gelmesi piyasalarda oluşan stresin ana kaynağı.
➔ Çünkü bu testlerin çok iyi koordine edilmesi, iyi ayarlanması ve piyasaların iyi hazırlanması gerekiyor. Risk ise üç büyük engelin aşılmasında araya yeterli mesafe ve uygun zamanın konulamamasından kaynaklanıyor.
➔ Enflasyonun kalıcı olduğunu kabul etmekte zaten geç kalan Fed’in bunun da etkisiyle hızlı ve aceleci davranıp piyasaları ve ekonomiyi bozabileceğinden korkuluyor. İlk engel aşılsa da ikincisinde veya üçüncüsünde takılma ve hata yapma ihtimali bulunuyor.
TEKNOLOJİDEN KAÇIŞ
➔ İşte bu nedenlerle küresel piyasalarda riskten kaçış, kripto varlık ve teknoloji hisselerine güçlü satış, tahvil piyasasına da satış geliyor.
➔ ABD 10 yıllık faizleri yıl başındaki yüzde 1.512 düzeyinden artışla 19 Ocak’ta yüzde 1.902’ye kadar çıktı ve 21 Ocağı yüzde 1.770’da kapattı. İki yıllık tahvil faizi de yüzde 0.7341’den yüzde 1.0158’e daha sert yükseldi.
➔ Faizlerdeki yükseliş dünyaya da yayıldı. Bu nedenle negatif faizli tahvil stoku değişen atmosfere uygun olarak azalışa geçti ve 9 trilyon civarına geriledi. Yıllardır negatif faizle işlem gören Alman 10 yıllık tahvilleri de geçtiğimiz günlerde pozitif faize döndü.
➔ Borsalarda en büyük satış teknoloji hisselerine geldi. Nasdaq Endeksi yeni yılda yüzde 12 değer kaybederken, teknoloji hisseleri S&P-500 Endeksini de etkiledi. 30 Aralık’ta 4.809 puanla rekor düzeyine çıkan endeks 21 Ocak’ta 4.398 puana inerek yüzde 8.8 değer yitirdi.
➔ MSCI endeksleriyle yeni yılda gelişmiş dünya borsaları yüzde 6.4 düşerken, gelişmekte olan borsalar yüzde 1 prim yaptı. Avrupa hisse senetleri ise Eurostoxx endeksiyle yüzde 2.7 kayıplı.
KRİPTODA TRİLYONLUK ERİME
➔ Kripto varlıklar küresel likidite musluğunun kısılacak olmasından ve regülasyon hazırlıklarından dolayı ağır yara aldı. Bloomberg Galaxy Crypto Endeksi yeni yılda yüzde 19.8 düştü. Endeksin rekor düzeyini gördüğü 10 Kasım’dan bu yana kaybı yüzde 46’ya ulaştı.
➔ O tarihte 2 trilyon 995 milyar dolara çıkan toplam kripto varlık değeri 1 trilyon 675 milyar dolara indi. 2.5 aylık zaman diliminde meydana gelen azalma 1.3 trilyon dolara vardı.
➔ Hatırlarsak 23 Kasım’da ABD Başkanı Jeo Biden, Powell’ı ikinci kez Fed başkanlığına aday gösterdi. Aralık başından itibaren Powell ve Fed enflasyon geçici söylemini bir kenara bıraktı ve şahinleşti. Para da iklim değişikliği böyle başladı, piyasalarda bozulma da.
