İthal enflasyona son mu?
Gıda fiyatları temmuz ayı itibariyle yıllık bazda yüzde 95 arttı. Genel enflasyon düzeyinin 15 puan üzerine çıkan gıda fiyatlarındaki artış en çok yakınılan konulardan biri. Çünkü hane halkının harcama sepeti içinde ağırlığı yüzde 25 ile en fazla payı alıyor. Üstelik gelir düzeyi düştükçe bu pay yüzde 40’a kadar yükseliyor.
➔Bu konuda sevindirici gelişme ise dünyadan geldi. Temmuz ayında Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü FAO’nun Gıda Fiyat Endeksi yüzde 8.6 geriledi. Aylık bazda Ekim 2008 sonrasının en sert düşüşü.
DÜNYA GIDA FİYATLARI % 15 DÜŞTÜ
➔Gıda Fiyat Endeksi’ndeki gerileme üst üste 4 ayı buldu. Mart 2022’de 159.7 ile en yüksek değerine çıkan Gıda Endeksi temmuz sonunda 140.9’a indi. 4 aylık düşüşü yüzde 14.7’ye vardı.
➔Gıda fiyatlarını aylık bazda en çok yağlar ve tahıllar grubu düşürdü. Temmuzda yağlar yüzde 19.2, tahıllar yüzde 11.4 indi. Şeker fiyatlarında yüzde 3.8 olan düşüş süt ve süt ürünlerinde yüzde 2.5 gerçekleşti. Et ürünleri ise yatay seyretti.
➔Aylık bazda sert gerilemeye karşılık yıllık bazda ise FAO Gıda Fiyat Endeksi hala yüzde 13.1 artıda. Yıllık artışta yüzde 25.4 ile süt ve süt ürünleri en çok artışı yaptı. Onu yüzde 16.6 ile tahıl grubu izledi. Bitkisel yağlar yüzde 10, et ürünleri yüzde 8.6 ve şeker de yüzde 2.9 artış kaydetti.
➔FAO Endeksi Mayıs 2021’de art arda 12 aylık yükselişle yıllık yüzde 39.7 artışa ulaşmıştı.
Dünya gıda fiyatlarındaki artış Türkiye’ye de yansımıştı. Bu nedenle sıvı yağlarda ve tahıllarda yüksek artışlar kaydedildi.
EMTİA FİYATLARI %15 GERİLEDİ
➔Türkiye’deki enflasyon açısından sadece gıda fiyatları değil, dünya emtia fiyatları da önemli. Emtia fiyatları CRB Endeksi ile 2 aya yakın zamanda yüzde 15 düştü. Endeks 9 Haziran’da 329.59 düzeyinden 4 Ağustos’ta 281.21’e indi. Emtianın içinde enerji de var.
➔Toplamda emtia fiyatlarında 2 ayda yüzde 15’lik gerileme kayda değer ve bunun etkisini yurtiçi fiyatlar üzerinde görebilmemiz lazım.
➔Ancak dünyadan mal ithal etmede araya bir de döviz kuru giriyor. Dışarıdan malları düşen fiyatlarıyla ithal edebilmek için Türk Lirası’nın da değer kaybetmemesi gerekiyor.
TL 7 AYDA % 18 DEĞER KAYBETTİ
➔Halbuki ortalama dolar ve euro ile TL’nin değeri aralık-temmuz karşılaştırması ile yüzde 18.2 düştü. TL aylık ortalama kur üzerinden sepete göre yüzde 18 değer yetirdi.
➔Döviz kurunun veya TL’nin değer kaybının önlenmesi enflasyonun yükselmemesi için şart ama yeterli değil.
➔Bir de enflasyonun momentumu, kendinden kaynaklanan gücü var. Bu etkide döviz kurunun etkisine yakın düzeyde.
➔Enflasyon ataletinin veya geçmişin baz alınarak fiyat ayarlamalarına gidilmesinin önüne geçilmesi ise ancak parasal sıkılaştırmayla mümkün.
➔Bu anlamda dünya fiyatlarında meydana gelen bir düşüş işimizi kolaylaştırdı o kadar.
➔Bu düşüşün bize ne kadar yansıyacağı öncelikle döviz kuruna ve sonra da parasal sıkılaştırmaya gidilip gidilmeyeceğine bağlı.
➔Seçimin yaklaştığı ortamda iktidar TL’yi değerlendirmek ister de, parasal sıkılaştırmayı istemez.
