Biri gariban, diğeri kahraman öldü
Tarihte bazı cengaverlik hikayelerinin bir kısmı eksik kalır. Mesela Büyük İskender’in kimsenin çözemediği kördüğümü bir kılıç darbesiyle biçmesi gibi. Dalkavuk askerlerin coşkuyla alkışladığı tamamen kaba kuvvete dayanan, zeka barındırmayan o eylem tarihe kahramanlık destanı gibi yazılır.
Peki ama kimdir o ustalıklı düğümü atan? Hangi zeka ve el becerisidir ki, kimsenin çözemediği o düğümle muzaffer komutanlara bile meydan okumuştur. Bir efsaneye göre yoksul bir köylü olan Gordios’un, öküz arabasını bağlarken attığı düğümdür o… Alman yazar Erich Kaestner bir denemesinde bunu sorgular. Düğümü atanın namını yürüten yoktur. Çünkü tarihçilerin iktidar sahibi, güçlü adamlara zaafı vardır. Tabletlerden papirüs tomarlarına, inceledikleri her metinde, sorunları kılıç darbeleriyle çözen muktedirlerin izini sürerler. Kaderin ağlarını nasıl ördüğü konusuyla fazla ilgilenmezler; Gordion düğümünü oluşturan ipin izini sürmedikleri gibi.
UÇAĞI KİM DÜŞÜRDÜ
1965 - Donanma pilotu John McCain...
Amerikalı Senatör John McCain’in Vietnam Savaşı’ndan bu yana süregelen kahramanlık hikayesi de bu eksik tarih meselesini barındırıyor. Şanlı bir amiralin gözüpek donanma pilotu oğlu olarak A-4E Skyhawk’la Hanoi’ye bombardıman dalışı yaparken uçağı düşürülen, paraşütle atlamayı başaran ve fakat yerli halk tarafından tekme tokat gölden çıkarılarak kolu bacağı kırılan, sonra da 5.5 yılını Hoa Lo zindanında geçiren McCain, ABD’nin ulusal kahramanlarındandır.
Uçaktan fırlatmayla atlayan McCain, düştüğü gölden böyle çıkarılmıştı.
Amerikalıların “Hanoi Hilton” diye andığı, 500 kadar savaş esirinin tutulduğu Hoa Lo cezaevinde tekrar tekrar kemikleri kırılmasına rağmen işkenceye direndiği için büyük kahraman mertebesine erişmiştir John McCain…
Peki ama kimdir McCain’in uçağını düşüren. Bunu kimse bilmez, araştırmaz. Ta ki Cumhuriyetçi Partili Senatör McCain 2008 seçiminde başkan adayı olana kadar. Yuri Truşeçkin adlı Kızıl Ordu’dan albay emeklisi bir Rus, TV programında McCain’in albümünden üniformalı kareleri görünce “Benim uçağını düşürdüğüm Amerikalı bu…” der.
YURİ VE JOHN'UN NEFRETİ
Rus Emekli Albay Yuri Truşeçkin.
Bu arada McCain, Demokrat Barack Obama’ya karşı seçimi kaybeder. Rus Moskovski Komsomolets gazetesi gider Truşeçkin’i St. Petersburg’da yattığı hastanede bulur, konuşturur. Truşeçkin, “Ondan hala nefret ediyorum. Seçimi kaybettiğine çok sevindim. Çünkü o da Ruslardan hep nefret etti; uçağının bizim (Sovyet) füzemizle düşürüldüğünü biliyordu” diye girer söze.
Komünist Kuzey Vietnam’da Halk Kurtuluş Cephesi gerillalarına destek veren Kızıl Ordu’nun hava savunma birimlerine mensup 28 yaşında bir teğmendir Yuri Truşeçkin. 26 Ekim 1967 günü yaşanan olayı şöyle anlatır gazeteye: “Sirenler çalmaya başlamıştı. Amerikalıların hava akını vardı. Bataryaların başına geçtik. İki A-4E Skyhawk yaklaşıyordu. Biri dağların eteklerindeydi, diğeri direkt köprüye doğru uçuyordu. İkinciye iki füze ateşledik. Biri cangılda patladı, diğeri hedefe isabet etti. Pilot fırlatmayla atlamayı başardı, Kuzey Vietnam birliklerince ele geçirildi. Belgelere göre adı John McCain’di. Aslında çok şanslıydı, çünkü genelde kurtulmayı başaran Amerikalı pilotlar kazmalarla öldürülürdü…”
Truşeçkin, elektrik santralini imha görevinde düşürülen McCain’in belgelerini almış, beraber bir-iki fotoğraf da çektirmişti. Ayrıca pilot kaskı da ele geçirilmiş, fakat belgeler sonradan kaybolmuştu.
Savaş esiri olarak Hoa Lo cezaevine konulan McCain’in bir amiralin oğlu olduğu kısa sürede öğrenilmiş ve işkenceler arasında “Veliaht Prens” diye de alaycı bir lakap takılmıştı.
McCain'in anısına Hanoi'de göl kıyısındaki anıta çiçekler bırakılıyor.
Şimdi McCain’in anısı Hanoi’de halen yaşatılıyor. Pilot kaskı ve tulumu, müzeye dönüştürülen 'Hanoi Hilton'da. McCain’in çıkarıldığı Truc Bach Gölü’nün kıyısında da bir anıt var. Ellerini havaya kaldırmış bir donanma pilotu tasviriyle.
ŞANLI VE GARİBAN ÖLÜMLER
McCain 1967 gün savaş esiri olarak kaldıktan sonra Paris Barış Anlaşması’yla 15 Mart 1973’de salıverildi. Kahraman olarak ABD’ye döndü, Başkan Nixon tarafından karşılandı sonra da siyasi yükselişi başladı. 81 yaşında beyin kanserine yenik düşen McCain bugün memleketi Arizona’dan başlayıp yarın Washington’da devam edecek ve cuma günü Maryland’daki Donanma Akademisi’nde toprağa verilmesiyle sona erecek devlet törenleriyle, şan ve şerefle son yolculuğuna uğurlanacak.
2009 - McCain, Hanoi'de. Müzedeki kask ve tulumuna bakıyor.
Yuri Truşeçkin’e gelince; Vietnam Savaşı sonrası hayatıyla ilgili fazla bilgi yok. Ancak 300 dolar emekli maaşıyla geçinmeye çalışan Truşeçkin’in 2009’da kanserden öldüğü ve Rus medyasının deyişiyle “bir gariban gibi” St. Petersburg’daki sıradan bir mezarlıkta toprağa verildiği biliniyor.
Tabii Truşeçkin’in iddiaları Rusya’da ses getirmesine getirdi ama, St. Petersburg’daki küçük bir komünist grup dışında kimse taltif etmeye yeltenmedi. Komünistlerden “Vietnam’da Rusya’nın bir numaralı düşmanına karşı sosyalizmin bekçiliğini yapan kahraman yoldaşa madalya verilmeli” sesleri yükseldi ama umursayan olmadı. Kimbilir belki de uçağı düşürenin o olduğuna pek inanan çıkmamıştı.
Bu arada McCain’in kahraman olmadığına inanan da var. O bir Amerikalı: Başkan Trump. “McCain savaşta esir düştüğü için kahraman sayılmaz” demişti. Malum, McCain “Cenazeme gelmesin” diye vasiyet ettiği için Trump törene katılmayacak. Eski başkanlardan oğul Bush ve Obama konuşmalarını yapacaklar.
