Galapagos'a gitmek ya da gitmemek
Dünyada en görülesi yerler Patagonya’nın buz tarlaları, Galapagos’un adaları ve Machu Picchu’nun tapınakları şeklinde sıralanıyor bana göre. Daha oraları gezemedik ama travel.com sitesinde gezerken, “Bir an önce görmeniz gereken 30 yer, çünkü bunlar 2030’da olmayacak” galerisi çıkıyor karşıma. Üç destinasyon da listede.
“Venedik ile Seyşel Adaları batmadan, Tac Mahal ile Çin Seddi erozyondan çökmeden, Klimanjaro’nun karlarıyla Patagonya’nın buzulları global ısınmayla tamamen erimeden gidin görün” diyorlar da şöyle bir paradoks var: Galapagos adalarıyla Machu Picchu, doğal etkenlerin yanı sıra kitle turizmi yüzünden de tehdit altında olduğu için tükenmeden görmek gerekiyormuş. Yani endemik türleri barındıran doğal yaşamın, arkeolojik harikaların tükenişine katkıda bulunmak üzere davet bir nevi!
Galapagos Adaları'nın mavi ayaklı sümsük kuşları.
Global ısınmayla iklim değişikliğine neden olan insanoğlunda paradoks çok. İşte Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier’in iklim değişikliği ve çevre kirliliğiyle mücadele mesajı da içeren Güney Amerika turu. Steinmeier Ekvador ziyaretine, bu ülkeye bağlı Galapagos Adaları’nı da dahil etti. Pasifik Okyanusu’nda flora ve faunasıyla UNESCO koruması altındaki takımadalar, dünyanın başka hiçbir yerinde görülemeyecek deniz canlılarını barındırıyor; 2 bin 900 tür deniz canlısının yüzde 25’I endemik. Mesela Galapagos’un iguanasından başka okyanusta yüzebilen iguana yok yeryüzünde. Charles Darwin’in “Türlerin Kökeni” teorisini geliştirdiği adalarda dev kaplumbağaların ötesinde deniz memeleri, kara kuşları arasında yüzlerce endemik tür var. Dünyanın en küçük deniz aslanları, en iri karabatakları, tropik penguenleri, otobur sürüngenleriye nadir ekosistemlerden birini oluşturuyor Galapagos.
Bu ekosistemi koruma amaçlı önlemler arasında plastik poşet yasağı da var 25 bin nüfuslu adalarda. Onlar kullanmıyor ama Steinmeier’in de uyardığı üzere okyanusun suları yüzlerce ton plastik atığı sürüklüyor adaların sahillerine. Şu yeryüzünde hepimizin kullandığı plastiğin izi bunlar. Cennetin tehlike altında olduğunu söyleyen Steinmeier, “Balıklar, deniz aslanları, deniz ayıları tarafından yutulan plastik maddeler besin zincirine karışıyor. Böyle devam edersek 2050 yılında denizlerde balıktan çok plastik yüzecek” diyor. Galapagos’taki 400 balık türünün 41’inin endemik olduğunu belirtelim.
KARBON AYAK İZİ
Almanya Cumhurbaşkanı Steinmeier, eşi Elke Büdenbender'le birlikte Galapagos adalarından Santa Cruz'u gezdi.
Bu arada Alman medyası Steinmeier’in adalardaki giyim stilini fazla janjanlı buldu; “SPD’li politikacı halka yakın görünmek için tipik turist kıyafetiyle çıkarma yaptı”diye tarz eleştirisi yaptı Die Welt. Der Spiegel, “Cumhurbaşkanı özellikle plastik atıklara karşı uyarıda bulunurken o renkli outdoor kıyafetiyle pek iyi bir görüntü sergilemedi” diye yazıp “İtfaiyeci Sam” adlı çizgi karaktere benzetti Steinmeier’i. Ayrıca kızıl kahve botlardan safran sarısı pantolona, Steinmeier’in üzerindeki bütün renkleri sayıp, “Asla üç renkten fazlasını karıştırmayacaksın” kuralını hatırlattı. Stil onların sorunu da Der Spiegel ayrıca “Dünyanın yarısını havayoluyla aşıp çevre koruma mesajı vermek ne kadar inandırıcı olabilir. Altı günde altı uçuşla bıraktığı karbon ayak izi dikkate değer” diyerek paradoksa dikkat çekti.
Ancak diğer bir paradoksal durum da bizzat Galapagos’a gitmekle ilgili. Galapagos Adaları turizmden yaşamsal önemde gelir elde ediyor, ama kitlesel turizm aynı zamanda adalardaki benzersiz doğal yaşamı da tehdit ediyor. Geçenlerde New York Times’taki habere göre, adalara yönelik turizm 2007-2016 yılları arasında tam yüzde 90’lık artış göstermiş. Hayli pahalı bir seyahat olduğu halde.
Meraklı turistlerin varlığı hayvanlar için stres nedeni.
UNESCO’nun 2007’de tehlike altındaki dünya mirası listesine aldığı Galapagos Adaları’nda Ekvador Hükümeti koruyucu önlemler uyguluyor, cruise gemilerinin sayısı sınırlanıyor, sadece lisanslı rehberlerle gezilebiliyor, dışarıdan yiyecek getirmek, belirlenen güzergahtan çıkmak, hayvanları ellemek yasak. Ancak bu önlemlere rağmen, çevre korumacılara göre her bir turist, hayvan davranışlarının değişmesine yol açabilir. Örneğin penguen çiftleri, strese girdikleri için yumurtalarına gerektiği gibi bakamayabilir. En büyük tehlike ise yabancı türlerin adaları istilası. Turistlerin kıyafetleri ya da valizleriyle gelen tohum ve sporlar, parazit ve mikroplar havzayı istila edip endemik türlerin yok olmasına neden olabilir. Yabancı bir sinek türünün dadanmasıyla ispinoz kuşlarında ağır kayıplar verilmiş, türü tükenme tehlikesi altındaymış.
UZAKLARDA ARAMA!
Steinmeier’in misyonuna dönersek, plastik felâketine dikkat çekmek için Galapagos’a kadar gitmeye gerek yok. Steinmeier’in uyardığı Avrupa Birliği’nin de suları olan Akdeniz’in biyoçeşitliliği aynı tehlike altında çünkü. WWF verilerine göre Akdeniz, tropik denizlerin ardından en fazla endemik türü barındıran havza. Bütün deniz canlılarının yüzde 20’si sadece bu havzada yaşıyor. Akdeniz fokundan, caretta caretta ve çeşitli balina türlerine kadar. Ve yine WWF’nin deyişiyle, Akdeniz kıyılarındaki kitle turizmi dünyanın hiçbir yerinde olmadığı kadar ekolojik zarara yol açıyor.
