Shakira'nın zılgıtı niye gerdi
Amerikan Futbol Ligi’nin (NFL) kupa maçı Super Bowl sırasında ve sonrasında neler konuşuldu… Jennifer Lopez’le Shakira’nın devre arası şovda Latin fırtınası estirdiği, TV reklamlarında gösterilen herşeyi almaya kalksanız kaç milyon dolara mal olacağı, Trump’ın kupayı kazanan Missouri takımı Kansas City Chiefs’i Kansaslı zannedip “büyük Kansas eyaletini kutladığı” sonra da silinen Twitter mesajı çok konuşuldu.
JLO’nun 50 yaşında olduğu bilmemkaçıncı kez tekrarlandı, “Hustlers” filmindeki rolünün Akademi tarafından görmezden gelinip en iyi yardımcı kadın oyuncu dalında Oscar’a aday gösterilmediği için inadına direk dansı yaptığı, Trump’ın kutuplaştırıcı siyasetine inat sahnede Porto Riko bayrağı açtığı, “Let’s Get Loud” şarkısına eşlik eden çocuk korosunda 11 yaşındaki ikizlerinden Emme’nin de olduğu konuşuldu.
Aslında Porto Riko kökenli JLo’nun “Born in the U.S.A.” şarkısında Amerikan bayrağı desenli pelerini iki yana açarak iç yüzündeki Porto Riko bayrağıyla yaptığı atraksiyon Latin ruhu ve birlik beraberlik adına çok sıkı bir siyasi mesajdı ama Shakira’nın o birkaç saniyelik atraksiyonu olmasaydı…
Bunlar konuşuldu ama hiçbiri Shakira’nın zılgıtı kadar uzatılmadı. Zılgıt kısaydı ama muhabbeti uzadıkça uzadı. Hayatında hiç zılgıt işitmemiş, hatta zılgıt nedir bilmemiş bir güruh adet olduğu üzere sosyal medyada alay etmek için sıraya girdi. Ortalık caps’lere boğuldu. Şükran Günü’nde affedilmiş hindiye benzeten de çıktı, meleyen keçiye de SüngerBob’a da.
Bu alaycı kitleye ilaveten “Shakira’nın diliyle tuhaf çığırtısı da nedir?” sorularına karşılık yine adet olduğu üzere izah ediciler devreye girdi ve bunun “hindi gulugulusu” değil, Arap kültüründe kadınların sevinç, coşku ve kutlama ifadesi “zaghrouta” (Türkçe kaynaklara göre zalguta) olduğu, bazen cenazelerde de güçlü duyguların dışavurumu için çığrıldığı defalarca anlatıldı; Lübnanlılar “Aha teyzemin düğününde çekilen zılgıtlar” ve benzeri videolar paylaştı. Kim nerede zılgıt çeker, en öz zılgıt aslında hangi kültüre aittir tartışması yürüdü. Hintliler “Tamiller de zılgıt çeker”diye yazdı, Balkan ezgilerinde de zılgıt bulunduğundan dem vuruldu, Kuzey Afrika’dan örnekler verildi, Ortadoğu ve Mezopotamya coğrafyasında aynı zamanda bir Kürt adeti olduğunu ise gördüğüm kadarıyla anlatan çıkmadı.
Bu izahat faslı alaycı kitleyi durdurmayınca sinirler bozuldu, onlara atışlar başladı; alay edenler farklı kültürlerden ürken yabanilerdi, anlamadıkları şeylerden nefret etmeye bayılıyor, aptal esprilerle iyice ilkelliğe sapıyorlardı. Bilmediği, yabancısı olduğu şeylerle günlerce alay etmek de Amerikan geleneğiydi. Onlara “Daha çok gezin, okuyun, görüş açınızı genişletin, farklı kültür ve gelenekleri öğrenin” diye tavsiyelerde bulunuldu.
LATİN-ARAP ORTAYA KARIŞIK
Shakira’nın zılgıt çekerek Ortadoğu’ya selam çaktığını söyleyenler de çıktı ama zılgıtın aynı zamanda Kolombiya’nın ünlü Barranquilla karnavalına özgü bir adet olduğu notunu düşenler sayesinde anladık ki, Shakira ortaya karışık yapmış. Lübnanlı babayla Kolombiyalı annenin kızı olarak… Daha doğrusu Shakira’nın babası Lübnan’dan göç etmiş bir ailenin oğlu olarak New York’ta dünyaya geliyor, sonra Kolombiya’ya göç ediyor ve Shakira da Barranquilla’da dünyaya geliyor.
Bazı Araplar “Shakira’nın zılgıtı has zılgıt değildi, dil hareketini minimize etmek için elini yatay vaziyette ağız üstünde tutması gerekiyordu” dedi ama UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras listesine giren Barranquilla karnavalından zılgıt örnekleri Shakira’nın doğduğu kente özgü daha bir Latin tarzını uyguladığı izlenimi verdi. Neticede müziği ve dansındaki Latin-Arap mirasını, göbek dansını yadırgamayanlar, aynı köklerden gelen zılgıtı çekince Shakira’ya uzaylı muamelesi yaptı.
Hatta hiç alakası yokken, saçma sapan bir İslamofobi bile yükseliveriyor. Bırakın zılgıtın İslam öncesine ait bir gelenek olduğunu bilmeyi, bütün Arapları teröristlerle bir tutan ilkel kafalar safsata mantığıyla şu sonuca varıyor: “Super Bowl gibi bir Amerikan şenliğinde Arap çığlıkları atmak ne alaka! 11 Eylül’ü yapanlar Suudiler’di. Kısa süre önce de Amerikalı bir gazeteciyi parçaladılar (Cemal Kaşıkçı’yı kastediyor). Trump’ı da Suudi sermayesi yönetiyor.” Kimileri de Super Bowl’un oynandığı Miami’de Arap turist çiftlerin kadın tepeden tırnağa kapalı, erkeklerin de şort ve parmak arası terlikle dolaştığını yazıyor. Evet öyle dolaşıyorlar da, Shakira’nın zılgıtıyla ne alakası var! Olayı müstehcen boyuta taşıyanlar da vardı ama oraya hiç girmeyelim.
Yeni teknolojiler sayesinde gidip görmesek de farklı kültürlerin sevinç ve coşkuya, elem ve hüzne dair dışavurumlarıyla tanışabiliyoruz. Ama kimileri bu globalleşmeye rağmen yabancı kültürlere yabani kalabiliyor; alay ederek kendini üstün kıldığını sanıyor, ya da alay etmeyi güvenli bir sığınak olarak görüyor. Yeni Zelandalı Maorilerinhaka dansı hala garip fakat aynı zamanda büyüleyici geliyor, dolayısıyla alay etmek aklımın ucundan geçmiyor.
