Erkek adam maske takmaz mı!

Bir zamanlar Chuck Norris esprileri çok modaydı. “Chuck Norris kitap yazmaz, kelimeler korkudan sıraya dizilir” tarzı geyikler vardı. “Karanlık Chuck Norris’ten korkar, öcüler yatmadan önce dolapta Chuck Norris var mı diye kontrol eder, Chuck Norris’i ısıran kobra beş gün sonra acılar içinde kıvranarak ölmüştür, Chuck Norris soğanı ağlatır, Chuck Norris saat takmaz, saatin kaç olduğuna o karar verir, Chuck Norris gözleri açık hapşırabilir, Chuck Norris nefes almaz havayı rehin alır…” Yüzlerce örnek arasından bu küçük seçmeceye yeni bir konjonktürel espri eklendi: Chuck Norris koronavirüsle karşılaştı, virüs bir aylık karantinaya alındı.

Espri bir yana, aksiyon filmlerinin sert adamına yakıştırılan üstün güç şakaları, Trump bahsinde gerçek oldu.

Rakibi Biden’ın maskesiyle alay ettikten sonra Kovid-19’a yakalanıp hafif atlatan Trump, iyileşmesini “fiziksel mükemmellik örneği” olmasına bağlıyor. Kendisine daima üstünlük vehmettiği iddialı tarzı zaten malum ama çevresi de maçoluk ateşine odun taşıyor sosyal medyada. Cumhuriyetçi Kongre üyesi Matt Gaetz, “Başkan Trump Kovid’den kurtulmaz, Kovid Başkan Trump’tan kurtulur” diye mesaj atıyor. Şaka ama yaranmacı bir ciddiyet içeriyor.

Aynı yaranmacı üslubun takipçisi olan, maçoluğa alkış tutan kadınlar da var. Cumhuriyetçi Senatör Kelly Loeffler, profesyonel güreş gösterisi WrestleMania’da ring dışında rakibini yere yatıran Trump videosu paylaşıyor. Rakibin kafası yerine koca bir koronavirüs animasyonu yerleştirilmiş. Aynı videoyu korona öncesi virüssüz versiyonuyla Trump da paylaşmıştı.

Trumpçı Fox News’un yorumcularından Tomi Lahren, vatandaşları maske takmaya teşvik ettiği için Biden’la dalga geçiyor. Kadında iyice bayağı duran cinsiyetçi, eril bir dil kullanarak tweet atıyor: “O maskeyle birlikte kadın çantası da taşısaydın bari, Joe…”

Cumhuriyetçi cephe Biden’a karşı saldırgan bir erkeklik imajıyla ergenlere yaraşır nispet yarışına girişiyor. Biden ise maskeye direnişi maçoluk gösterisi olarak tanımlıyor; her bilinçli yurttaşın kendisini, yakınlarını ve komşularını korumak için maske takmasını salık veriyor sık sık. Trump’ın aksine şefkatli ve empati dolu bir profil çiziyor.

Hastalık karşısında tırsık tavır, birçok erkek lider nezdinde erkekliğe gölge düşüren davranışlardı. Otoriter liderlerden kurulu bir maço direniş cephesi oluşmuştu. Ukrayna lideri Lukaşenko, salgının ilk günlerinde hastalığı “Basit bir soğuk algınlığı” diye tanımlayıp millete “bol sauna ve dibine kadar votka” tavsiye etmişti. Brezilya lideri Bolsanaro da “Virüse pısırık davranmayın, erkek olun” diye uyarmıştı vatandaşı. (Ya da ülke nüfusunun yarısını diyelim.) Sonra gördük Brezilya’daki vaka artışını. Halen 154 bini aşkın Kovid-19 ölümüyle üçüncü sırada Brezilya; ABD ve Hindistan’ı takiben.

Sokaktaki örneklere de bakarsanız adamlar ne kadar maço görünümlü o kadar maskesiz. Ukraynalı influencer Dmitriy Stuzhuk’u sokakta görmedim ama muhtemelen aynı kategoriye giriyordu. Hüzünlü bir hikaye. Henüz 33 yaşında bir fitness fenomeniydi. Son Instagram postunda “Kovid’in varlığına inanmıyordum… hastalandığım güne kadar” diye yazmıştı. “Kovid-19 basit bir hastalık değil, çok ağır” diye devam ediyordu. Hastaneden paylaştığı fotoğrafta dövmeli ve kaslı yapısıyla çok fit görüyordu ama entübe durumdaydı. Belli ki o genç yaşta enfeksiyonu ağır geçiriyordu. Kısa bir süre sonra da kalbi yenik düştü hastalığa.

Dmitriy Stuzhuk evli ve üç çocuk babasıydı, enfeksiyonu Türkiye tatili sırasında kapmıştı. Ölüm haberini veren karısı Sofia oldu. Instagram’da 5.5 milyon takipçisi olan Sofia “Üç çocuğumun babasını kurtarmak için elimden geleni yaptım ama benim elimde değildi. Hayatımın geri kalan kısmını üç güzel çocuğumuz için ona teşekkür borcuyla geçireceğim“ yazıyordu. Buna ilaveten ailecek deniz kıyısında çekilmiş bir fotoğrafı da paylaşmıştı.

“KADINLARIN BAĞIŞIKLIĞI DAHA GÜÇLÜ“

Şimdi çeşitli üniversitelerde bilim insanları global veriler ışığında koronavirüsün cinsiyete göre etkilerini araştırıyor. Pandemi patlak verdiğinde ilk Çin’de ortaya çıkmıştı; erkekler arasında Kovid-19 ölümleri kadınlardan çok daha fazlaydı. Bu fark Güney Kore gibi diğer Asya ülkeleri ve Avrupa ülkelerinde de geçerliliğini korudu. Ardından ABD’ye sıçradı fark düzeni; toplam ölü sayısı 220 bini geçti, ölen erkeklerin sayısı kadınlardan 17 bin fazla.

Hastalık-cinsiyet ilişkisinde uzman araştırmacılara göre bu orantısızlık sürpriz değil. Bir dizi hipotez ileri sürüyorlar. Bazı sosyal faktörler nedeniyle erkekler virüse daha fazla maruz kalıyor; örneğin erkeklerin global iş gücündeki orantısız üstünlüğü, enfekte olanlarla temas ihtimalini artırıyor. Erkeklerin daha fazla sigara içmesi de akciğerleri daha korunmasız kılıyor olabilir.

Fakat bazı uzmanlara göre ölümleri fazla kılan en kuvvetli ihtimal, erkeklerin kadınlara göre daha zayıf bağışıklık sistemine sahip olması. Diyabet gibi hastalıklarda cinsiyet farklarını araştıran akademisyen Dr. Frank Mauvais-Jarvis, “Global veriler kadınların da erkekler kadar enfekte olduğunu gösteriyor, ancak erkekler daha ağır geçiriyor“ diyerek bağışıklık faktörünü öne çıkarıyor.

Kadınlar hem hormonlar hem de bağışıklıkla bağlantılı genleri taşıyan kromozomlar aracılığıyla daha korunaklı durumda; X kromozomu bağışıklık sisteminde işlevi olan 60 kadar gen içeriyor. Yale Üniversitesi’nde virüslere karşı bağışıklık savunması üzerine çalışan Akiko Iwasaki, bağışıklık sisteminde ölçülebilir her detayı incelediklerini ve enfekte olan hücreleri öldüren T lenfosit hücrelerinin erkeklerde koronavirüse karşı daha zayıf tepki verdiğini söylüyor. “30 ve 40’lı yaşlardaki erkeklerde T lenfosit hücrelerinin virüse verdiği yanıt, 90’larındaki bir kadının T hücrelerinin işlevine eş değerde” diyor Iwasaki.

Geçen ay Science dergisinde yayınlanan daha da beter bir bulguya göre bazı erkek hastalarda bağışıklık sisteminin destek yerine köstek olduğu görülmüş; incelenen bin kadar hastada, antikorların virüse karşı etki gösteren interferon moleküllerini bloke ettiği tespit edilmiş.

“KADINLAR SAĞLIĞI DAHA FAZLA CİDDİYE ALIYOR”

Hayat biyolojik farklardan ibaret değil; erkeklerin kendilerine özgü davranışları ve sosyal normlar da pandeminin seyrini etkiliyor. New York, Connecticut ve New Jersey’de sokak gözlemlerine dayanan bir araştırmaya göre kadınlar koronavirüs uyarılarını daha fazla ciddiye alıyor, maske ve mesafe kurallarına dikkat ediyor. Çalışmayı yürüten uzmanlar “Kovid-19’da ortaya çıkan tablo kadınların genel geçer davranışına uyumlu. Kadınlar sağlık sorunlarını erkeklere göre daha fazla ciddiye alır, erkekler ise risk almayı tercih eder” diyor.

İngiliz halk sağlığı uzmanı Prof. Dr. Sarah Hawkes’a göre, “riskli yaşayan varlık” olarak erkek imajı yüzlerce yıl öncesine dayanıyor; epidemiyolojinin öncüsü sayılan John Graunt dönemine kadar uzanıyor. İstatistikçi olan Graunt ta 1662’de “Erkeklerin ölçüsüz ve taşkın yaşam tarzları nedeniyle ölüm riskinin kadınlara göre daha fazla olduğunu” öne sürmüştü. 350 yıl sonra değişen bir şey yok, biyoloji ve davranışın karışımı cinsiyetler arası farkı belirliyor.