7 soruda Yunanistan krizi
Biliyorum siz okumaktan bıktınız biz de yazmaktan bıktık. Ama ortada bir Yunanistan krizi var ve iş (benim tahminimin aksine) gittikçe büyüyor. Yeni bir küresel krize mi gidiyoruz? Yoksa sakız gibi uzayan yeni versiyon bir Yunan trajedisi mi yaşıyoruz?
İşte sakin kafa ile olayı anlamak için ben de 7 soruda Yunanistan krizini size özetleyeyim dedim. Buyurun başlayalım..
1- Yunanistan neden krize girdi?
Yunanistan’ın krize girmesindeki en büyük sebep yüksek “borç oran”ı ve “verimsiz ekonomisiydi.” Bir yandan Avrupa’nın en borçlu ülkelerinden bir olan Yunanistan, diğer yandan da toplam gelirlerinin yüzde 80’ini (OECD’ye göre AB’deki en yüksek oran) emekli ve memur maaşlarına dağıtır durumda. Bu rakam aynı zamanda Yunanistan’ın toplam GSYH’sinin yüzde 16’sına geliyor. Eğer önlem alınmazsa 2050 yılında yüzde 24’ü bulacak. Bir başka gerçek ise Yunanistan’da emeklilik şartlarının diğer AB ülkelerine göre son derece gevşek olması. OECD raporuna göre Yunanistan’da ortalama erkek emeklilik yaşı 61, kadında ise 60. OECD ortalaması ise erkek için 64.5, kadın için 63. Bunların hepsinin üst üste geldiğinde Yunanistan yıllık yüzde 10 bütçe açığı, yüzde 5 de faiz dışı açık verir bir hale gelmişti.
2- Kriz nerede patladı?
2009 Lehman krizi sonrası işler Avrupa’ya sıçradığında borç/GSYH % 180’lerde ve % 10’lar civarında bütçe açığı ile Yunanistan en zayıf halka olarak öne çıktı. Devlet tahvillerinin faizi % 30’ları buldu ve Yunan bankalarından ciddi mevduat kaçışları başladı ve Yunanistan’ın Euro’dan çıkartılabileceği söylentileri yayıldı.
3- Yunanistan kimden neden yardım aldı?
Mayıs 2010 yılında AB ülkeleri, Avrupa Merkez Bankası ve IMF 110 milyar Euro’luk ilk Kurtarma Paketi’ni Yunanistan’a verdiler. Ancak bu para toplam borcu 300 milyar Euro’nun üzerinde olan Yunanistan’a yetmedi ve 2013 yılında 130 milyar Euro’luk 2. Kurtarma Paketi devreye girdi. Böylece Yunanistan toplam 240 milyar Euro borç ile tarihin en büyük Kurtarma Paketi’ni alan ülke oldu.
4- İşler neden sarpa sardı?
Yunanistan’da geçen şubat ayında seçim oldu. Beklenenden fazla bir oy ile iktidarı “anti-AB ve anti-kemer sıkma politikaları” ile öne çıkan SYRIZA partisi kazandı. Parti seçmenine “Daha fazla kemer sıkmak yok” mesajı vermişti. Bu sebeple yeni Başbakan Tsipras, önceki hükümetin IMF ve AB ile “245 milyar Euro yardım paketi” için yapılan anlaşmanın parçası niteliğindeki 7.2 milyar Euro’luk kısmının imzasını atmadı. Bu tarihten sonra Yunanistan’ın kreditörlerle olan ilişkisi bozuldu. Bu imza olmadığı için AB ve IMF 7 milyar Euro’yu vermiyor, yardımı alamadığı için Yunanistan haziran ayında IMF’ye ödemesi gereken toplam 1.2 milyar taksiti ödeyemiyor.
5- Taraflar niye anlaşamıyor?
IMF ve AB ülkeleri ilk anlaşmada şart koydukları yüzde 4.5 faiz dışı fazlayı yüzde 1.5’lere kadar düşürmeyi kabul etti. Ancak gelir artırıcı önlemler olarak KDV oranlarının artırılması ve emekli maaşlarından kesinti yapılmasını istiyor. Bu şekilde yıllık 2 milyar Euro kadar bir tasarruf yapılacak ki hem IMF hem de AB ülkeleri Yunanistan’ın ekonomisini toparladıkça borcu geri ödeyebileceği noktasında hem fikir olsunlar.
6- Ödeme olmazsa ne olacak?
Normal şartlarda “default” yani Yunan devletinin moratoryum ilan etmesi gerekir. Ancak S&P’nin son yaptığı açıklamada haziran ayındaki 1.2 milyar Euro ödemesi kaçırılsa bile “teknik olarak temerrüde” düşmüş sayılmayacak. S&P diyor ki: “Sadece ticari kredilerin kaçırılması temerrüde yol açar. Onun dışındakiler temerrüt sayılmaz.”
7- Bundan sonra ne olacak?
Burası benim görüşüm: “Hiçbir şey olmayacak. Yunanistan istediği tavizi alana kadar işi sürdürüp, sonunda ölümü gösterip sıtmaya razı edecek.”
