2018'de küresel ekonomiye damgasını ne vuracak?
Bir süredir soyut ekonomi (intangible) üzerine yazıyorum. Küresel ekonominin bu tarafında olup bitenlere bir göz atarsanız sanırım siz de benim gibi “Acaba bir şey mi kaçırıyoruz?” diye sormaya başlarsınız.
ABD’deki teknoloji yoğun şirketlerin hisselerinin takip edildiği Nasdaq endeksi, tarihinde ilk defa 7.000 puan seviyesini geçen hafta içinde geçti. Endeksin son 1.000 puanlık yükselişi sadece son 8 ay içinde olmuş. Bu kadar kısa sürede 1.000 puan artış “2001 dot.com” krizinden sonra hiç yaşanmamıştı. Nasdaq hisse endeksi 2017’de yüzde 28 yükseldi ve sanayi endeksi Dow Jones’a 3 puan, finans endeksi Standard and Poor’s’a da (S&P) 9 puan fark etti. Endeksin ortalama fiyat kazanç oranı 27’ye yaklaştı. Bu oran sadece 1 yıl önce 24 seviyesindeydi. Geçen sene içinde ABD’de bütün endeksler ciddi prim yapmış olsa da fiyat kazanç oranı artan tek endeks Nasdaq oldu.
Böyle bir girişin ardından aklınızdan geçen ilk yorumu tahmin ediyorum: “Yeni bir teknoloji balonu patlamak üzere. Herkes mevziini alsın.”
Bu sonuca varmadan önce gelin biraz daha detaya bakalım...
**********
NASDAQ, ESKİ NASDAQ DEĞİL!
2000’li yılların başında (Dot. com balonu öncesi) Nasdaq endeksinin en değerli ilk 5 şirketi Microsoft, Cisco Systems, Intel, Oracle ve Sun Microsystems olarak sıralanıyormuş. Fark ettiğiniz üzere bu şirketlerin özelliği internet üzerine iş dünyasına teknoloji kullanımı imkânı veriyor olmaları. Bugünün Nasdaq endeksinde ise en değerli 5 şirket Amazon, Apple, Google, Facebook ve Microsoft. Görüldüğü gibi 17 yılda Nasdaq’ın hâkim şirketleri iş dünyasına teknoloji sayan şirketlerden tüketiciye her türlü ürün satan, dijital pazarlama ve üretim ağırlıklı şirketlere dönüşmüş. Diğer yandan bir başka bilgi: “Nasdaq endeksinin son 1.000 puanının yaklaşık 600 puanı bu 5 şirketten gelmiş!”
Buradan ilk çıkarımımız şu olabilir: “Nasdaq endeksi büyük oranda tüketiciye her türlü mal ve servis satan ve dijital üzerinden ilerleyen dev şirketlerin kontrolünde ilerliyor.”
**********
YENİ GELENLER DE SOYUT EKONOMİNİN TEMSİLCİLERİ
Soyut ekonominin önemli temsilcilerinden olan Uber’in 2019 yılında halka açılmak üzere hazırlık yaptığını görüyoruz. Yine bu alanın önemli bir oyuncusu Airbnb’nin CEO’su Brian Chesky, 2018’de “Halka açılmak için hazırız” diye bir açıklama yaptı. Soyut ekonomi ekosisteminde faaliyet gösteren şirketilerin tek alternatifi halka açılmak değil. Portföyünde 100 milyar dolarlık teknoloji yatırım fonu bulunduran SoftBank Grup birçok startup’a halka arz yerine girişim sermayesi fonu şemsiyesinde ciddi kaynak aktarabiliyor.
2018’de küresel ekonomiye merkez bankalarının faiz politikalarının, ticaret ya da kur savaşlarının, serbest ticaret bölgelerinin değil “intangible (soyut ekonomi) temsilcilerinin” damgasını vurmasını bekliyorum. Birçok insan bu gelişmeyi mesafeli hatta burun kıvırarak izlemeyi tercih edebilir, “Dot. com krizi uyarıları” havada uçuşabilir.
Sanırım benim yönüm ve yerim bu tartışmada farklı bir yerde! Şimdiden not düşeyim istedim.
