Ekonomistlerin enflasyonu ve çarşı, pazarın fiyat etiketleri
Nisan ayı enflasyon rakamları açıklandı. Geçen ay tüketici enflasyonu (TÜFE) yüzde 1.7, üretici enflasyonu (ÜFE) ise yüzde 3 artmış. Yıllık TÜFE yüzde 19.5, ÜFE ise yüzde 30.
Üreticiler fiyatlarını yıllık 30 artırmış vaziyette buna karşı raflardaki ürünlerin (TÜİK ortalamasına göre) fiyat artışı yıllık yüzde 17. Eğer gıda ve enerji gibi fiyatı üstünde Merkez Bankası’nın kontrolü olmayan iki kalemi TÜFE’den çıkartırsanız (çekirdek enflasyon) ,yıllık enflasyon daha da düşük çıkacak; yüzde 16.30.
Enflasyon gerçekten düşüyor mu?
Ekonomistlerin takip ettiği, genel olarak arz-talep dengesine ve Merkez Bankası’nın para politikasınaduyarlı olduğu kabul edilen çekirdek enflasyon, geçen yılın Ağustos ayı seviyesine kadar geriledi. Aynı endeks, Ekim ayında yüzde 25’leri görmüştü. Bu açıdan bakıldığında enflasyon ile mücadelede yol alındığı görülüyor.
TÜFE ile çekirdek enflasyon arasındaki fark bize ne diyor?
Yıllık TÜFE ile yıllık çekirdek enflasyon arasındaki fark 3.2 puan kadar çıktı. Bu iki endeks arasındaki makasın son 5 yıllık ortalaması ise sadece 0.3 2018 sonunda bu makas 7 puandı. Yani son 5 yılın ortalaması ile son derece uyumluydu.
Ancak yıl başından beri makas hızla açılıyor. Geçen 4 ay içinde, yıllık TÜFE ve çekirdek enflasyon arasındaki fark 3.2 puana kadar çıktı. Bu farkın bu kadar açıldığı son 6 senede hiç olmamış.
Aradaki bu farkın bu denli açılıyor olması ekonomide yaşanan sert daralmanın en net göstergelerinden biri.
ÜFE’de hala yıllık 30’lar gibi yüksek bir enflasyon olmasına rağmen, enerji ve gıda hariç takip edilen çekirdek enflasyonun, TÜFE’den bağımsız sert düşüyor olması, tüketici tarafında talebin çok zayıf olduğunu gösteriyor.
Bir başka ifadeyle, kur üzerinden gelen hammadde ve enerji fiyatlarındaki artış devam etmesine rağmen, talep o kadar zayıf ki, raflardaki ürünlere farkı yansıtmak mümkün olmuyor.
Bunun tek istisnası gıda fiyatları. çekirdek enflasyon içinde bulunmayan gıda fiyatları TÜFE ile ÜFE arasındaki 3 puanlık makasın büyük orandan müsebbibi.
Bu sebeple, yıllık 31 civarında artan gıda fiyatlarını pazarda, markette, manavda meyve ve sebze fiyat etiketlerini gören vatandaş “Çekirdek enflasyon düşmüş, TÜFE yüzde 20’nin altına inmiş” gibi açıklamalara itibar etmiyor.
4.5 yıl boyuna seçim yok
TÜSİAD Başkanı Bloomberg HT ile yaptığı mülakatta “Önümüzdeki 4.5 yıllık seçimsiz dönemi iyi geçirmeliyiz” dedi.
Aslında buna benzer açıklamaları iş dünyasından çok duyuyoruz. Sadece iş dünyası değil, iktidar partisinden de yerel seçimler öncesinde benzer açıklamaları çok duyardık.
Hükümetteki hemen her bakan “Son 5 sene içinde Türkiye’nin arka arkaya girdiği seçimlerden yorgun düştüğünü ve yerel seçimler sonrasında önceliğin ekonomiye verileceği” mealindeki açıklamaları sıklıkla yapıyordu.
Yerel seçimler bitti. Ancak biz hala “İstanbul’da seçimler yenilenecek mi?” diye tartışıyoruz. Olası tarihler havada uçuşuyor. Adayların aynı olup olmayacağı bile tartışılıyor.
Konu yargının sahasında. YSK kararını bu hafta açıklayacak. Biz de hep beraber sonucu öğreneceğiz. Bu sebeple konunun yargı ile ilgili kısmına spekülasyonyapmak doğru olmaz.
Ancak “Seçimden yorulduk, şu yerel seçimler de bitse de işimize baksak” diyen politikacı, “Ekonomide reformlaraağırlık verilecek. 4.5 yıl seçim yok. Bu iyi haber” diyen iş adamı, bence bu tür açıklamalar yapmadan önce 2 kere düşünün 1 kere konuşun.
