2020 ABD Seçimleri ve teknoloji devlerinin akıbeti
“Bugünün büyük teknoloji şirketleri çok fazla güce sahip. Ekonomimiz, toplumumuz ve demokrasimiz üzerinde çok fazla güçleri var. Rekabet ortamını buldozer gibi ezip geçtiler. Özel bilgilerimizi kar amaçlı satıp, kullandılar ve bu süreçte küçük işletmelere zarar verdiler ve en ufak bir yaratıcı fikrin serpilmesine izin vermediler.”
Bu cümleler kime ait olabilir? Büyük teknoloji şirketlerinin buldozer gibi ezdiği ekonomi, toplum ve demokrasi hangi ülkeye ait olabilir?
Bulmacaya biraz daha devam edelim. Yukarıdaki cümlelerin sahibi yakın zamanda bir seçime hazırlanıyor ve seçmene şu taahhüt veriyor “… Benim iktidarımda en büyük ve en güçlü teknoloji şirketleri dahi kurallara uyacak. Politik güçlerini kullanarak kuralları ve uygulamaları kendi menfaatlerine göre değiştiren, ekonomik güçlerini kullanarak da rakiplerini ezip geçen bu teknoloji devlerine artık dur diyeceğiz!”
Neyse daha fazla uzatmayalım…
Bu sözlerin sahibi, 2020 ABD Başkanlık seçimlerinde Demokratların en güçlü adayı durumunda olan Elizabeth Warren’a ait. 2012’de siyasete atılan Warren daha önce Harvard Üniversitesi’nde Hukuk Fakültesinde akademisyendi.
Warrren, Demokrat Parti’nin diğer güçlü adayı Bernie Sanders ile benzer söylemleri olsa da, Sanders’ın kendisi için kullandığı “Demokrat Sosyalist” terimine mesafeli. Elizbeth Warren, kapitalizme de piyasa ekonomisine de inanıyor ve destekliyor. Ancak her ikisi için de ciddi uyarıları ve rezervleri var.
Warren’a göre kapitalizm mevcut vahşi hali gelir dağılımı adaletsizliğin en büyük sebebi.
Bu yüzden çok kazanan kurum ve kişilere getirilecek ekstra vergilerle, önce bir miktar da olsa sosyal adaletin sağlanması gerekiyor. Warren iktidara gelecek olursa maaşı 250 bin doların üzerinde olanlar yüzde 15 sosyal güvenlik vergisi, serveti 50 milyon doların üzerindekilerden yüzde 3, 1 milyar doların üzerinde olanlardan da servet vergisi alacağını ilan etti.
Kapitalizmi ehlileştirmeyi “Çok kazanandan çok vergi” almakla başlamayı planlayan Elizabeth Warren’in, savaşacağı diğer alan ise teknoloji devleri.
Elizabeth Warren 2020’de ABD Başkan seçilirse (Demokrat Parti Liderlik yarışında anketlerde Joe Bidden’ı yakalamış vaziyette, en şanslı aday gözüküyor) manifestosuna koyduğu iki konu vergi ve teknoloji.
Yazının girişinde paylaştığım alıntılar da ,Warren’ın Mart 2019’da kaleme aldığı “Büyük teknoloji devlerini böyle parçalara ayıracağız” başlıklı yazısından.
Warren sloganını bile şu şekilde oluşturmuş “ Amazon, Google ve Facebook’u parçalara ayırmanın zamanı geldi!”
Warren ve ekibi bahsi geçen teknoloji şirketlerinin bir yandan “ Şirket Satın Alma” yönetimiyle kendilerine en ufak rakibin oluşmasını engellediklerini, diğer yandan da oluşturdukları “Marketplace” e-ticaret platformlarında hem kendi ürünlerini hem de başka şirketlerin ürünlerini satarak rakip firmaları yakın markaja aldıklarını tespit etmişler.
Facebook’un potansiyel rakipleri Instagram ve WhatsApp’ı, Amazon’un kendisine benzeyen daha küçük e-ticaret platformu Diapers’ı satın almasını rekabeti engelleyecek girişimler olarak yorumluyorlar.
Warren, Amazon’un kendi platformunda satılan ürünleri takip edip daha sonra bunları kendi markası ile ürettirip satması ya da arama motoru olan Google ‘ın aynı zamanda dijitalreklam işine girmiş olmasının adil olmadığını belirtiyor. Ayrıca Apple’ın kendi geliştirdiği aplikasyonları App Store’da satmasının da rekabete aykırı olduğunu ifade ediyor.
Bugün Google, Amazon, FaceBook ve Apple’ın toplam piyasa değeri 3.2 trilyon dolara ulaşmış durumda.
Amazon yıllık 278 milyar dolar gelir sağlıyor ve bunun yüzde 50’sini online satışlar üzerinden yapıyor. Sosyal medya sitesi olan Facebook yıllık 70 milyar dolar gelirinin yüzde 70’ini dijital reklam satışı üzerinden sağlıyor.
Arama Motoru Google (Alphabet) ise 130 milyar dolarlık gelirin yüzde 60’dan fazlasını yine reklam satışı üzerinden kazanıyor.
Bilgisayar ve telefon satan Apple’ın dahi gelirlerinin yüzde 16’sı App Store ve Apple Music gibi yan hizmetlerden gelmeye başladı.
Bu 4 şirket büyük teknoloji alanında monopol olmuş durumdalar. Herhangi bir oluşuma büyüyüp serpilmeleri için fırsat tanımıyorlar.
İşin daha sıkıntılı kısmı ise bu şirketler siyaseti ve toplumları yönetmeye de talipler.
Facebook CEO’su Zuckerberg’in , şu an ABD’de Kongre’de ifade verdiği “Cambridge Analytica” skandalına olduğu gibi, kişisel bilgilerin güvenliği sağlanamaması ve siyasi kampanyalarda propaganda amaçlı kullanılması, Warren’ın teknoloji şirketlerini ayrı parçalara ayırmak ve denetlemek konusunda neden hassas olduğunu anlamamıza yardımcı olabilir.
2020 ABD seçimleri sadece Çin -ABD ticaret savaşı ya da küreselleşme yerelleşme mücadelesi için önemli bir dönüm noktası olmayacak.
Teknoloji devleri de nefesini tutmuş bu seçimi izliyor olacak.
Ya da izlemeyecekler ve……..
