New York müzayedelerinin kapısını araladık
Çağdaş sanatın merkezi New York’ta geçen hafta rekor satışlara ulaşıldı. 157 milyon dolarlık Modigliani’den Jeff Koons’un oyun hamuru yığınına işte sanat piyasasında son durum...
Sanat piyasası uzun süredir böyle hareketli değildi. Çağdaş sanatın merkezi New York’ta Frieze New York ve TEFAF Spring’in yanı sıra üç büyük müzayede evinde toplam 1.5 milyar dolarlık satış gerçekleşti geçen hafta. Tek başına en az 800 milyon dolar getiren özel Rockefeller satışını hesaba katmıyorum.
New York’ta Christie’s, Sotheby’s ve Phillips’in Empresyonist, Modern, Savaş sonrası ve Çağdaş sanat bahar müzayedeleri yapıldı. Piyasanın gidişatını gösterecek, uzun zamandır en merakla beklenen hafta... Peki neler gösterdi bize bu ay New York? Artnet’in veritabanıyla başlamak istiyorum: Mayıs ayında 2000’den bugüne, eserlere satış öncesi verilen tahmini değerler dört katına çıkmış. Zirve 2014’e ait, sonra bu sezon geliyor. Ancak, 18 yıl öncesine göre hâlâ yaklaşık dört kat yüksek... Üst segmentte büyüme devam ediyor: Bu yıl, 20 lot 20 milyon doların üzerinde... Geçtiğimiz yıl 13 lot, 2016’da ise yalnızca beş lotun 20 milyon $’ın üzerinde tahmin edildiği dikkatimi çekiyor. Son 20 yılın en yüksek rakam gören sanatçıları: Listenin bir numarası 2.5 milyar dolar değerindeki toplam satışla tabii ki Pablo Picasso. Picasso’yu 611 milyon dolar değerindeki ‘mütevazı’ satış rakamıyla Roy Lichtenstein takip ediyor. Listenin devamında üç İzlenimci / Modern sanatçı -Henri Matisse, Claude Monet ve Pierre-Auguste Renoir- ve beş Savaş sonrası- Çağdaş sanatçı- Jean-Michel Basquiat, Willem de Kooning, Gerhard Richter, Mark Rothko ve Andy Warhol- yer alıyor. Bu yıl listede ilk kez yer alan sanatçılar: Alberto Giacometti, Fernand Léger, Vincent van Gogh, Richard Diebenkorn, David Hockney ve Jackson Pollock...
SANATINDA DÜNYA REKORU
Gelelim New York’taki müzayedelere... İki hafta süren maraton 15 Mayıs akşamı Christie’s’in Empresyonist ve Modern Sanat Müzayedesi’yle start aldı. Acı-tatlı bir başlangıç oldu aslında. 437.8 milyon dolar civarında gerçekleşmesi beklenen satış, tahmine karşılık, 415.8 milyon dolarla sona erdi. İki dünya rekoru kırıldı diğer yandan ve yüzde 89’luk etkileyici bir satış oranı vardı. Üstelik toplamda 98.35 milyon dolarlık yedi lot satıştan önce garanti altına alınmış! Katalog değerlerine bakınca yalnızca 15 milyon dolar...
Gecenin en ses getiren satışlarından biri Constantin Brancusi’nin ‘La jeune fille sophistiquée’ (Portrait de Nancy Cunard) (1932) heykeli oldu. Eşsiz bronz döküm, 71 milyon dolara satıldı.
Gecenin mega-lotu ise şüphesiz Kasimir Malevich’in Süprematist Kompozisyonu (1916). 60 cm yüksekliğindeki eser 85.8 milyon dolara satıldı. Hem sanatçı hem de Rus sanatında tüm kategorilerde dünya rekoru... Christie’s in pazarlama kampanyalarının etkisi yine büyük elbette. Christie’s kataloğunda, Malevich’in 1915’de St. Petersburg’daki Dobychina Sanat Bürosu’ nda sergilenen ‘Süprematist’ tabloları “modern sanat tarihinin ilk salt geometrik soyut resimleri” olarak anlatılıyor. Bilgi doğru... Ancak Malevich’in onlarca ‘Süprematist Kompozisyon’ isimli tablosu var! Ve satışı gerçekleşen 1916 imzalı tablo St. Petersburg’daki sergide dahi yer almamış. Sergiden kısa bir süre sonra yapıldığı biliniyor. Bir sonraki müzayede toplam 397 milyon dolarlık satışın gerçekleştiği Christie’s Çağdaş Sanat Müzayedesi oldu. Bu kez satış, 320 milyon dolarlık tahmini rakamı geçiyordu. Gecenin yıldızı, Francis Bacon’ın eski sevgilisi George Dyer’ı resmettiği 1977 imzalı ‘Study for Portrait’ figüratif tablo... 44 milyon dolara satılan eseri 30 milyon dolarlık Andy Warhol’un Double Elvis’i (1963) ve Mark Rothko’nun 1954 imzalı ‘No. 7’ tablosu takip etti. Gecenin en merakla beklediğim lotlarından biri Jeff Koons’un devasa heykeli PlayDoh’du. Yaklaşık 4 metrelik bir alüminyum heykel olan ‘PlayDoh’ çok renkli dev bir hamur yığını... Birkaç yıl önce Whitney Müzesi’nde gerçekleşen Jeff Koons retrospektifinde en çok fotoğrafı çekilen eser seçilmişti Play-Doh. Sansasyonel bir rakamla da son bulabilirdi kanımca... Rakam tam da tahmin edildiği gibi oldu; 20 milyon dolara satıldı. Ancak bu kez satın alan isim oldukça ilginç: Jeff Koons’un halihazırdaki temsilcisi, Larry Gagosian!
ROCKEFELLER FARKI: Yves Saınt Laurent’i Geride Bıraktı
Açık artırmalar arasında Christie’in bu yıl en çok merak edilen satışı şüphesiz David Rockefeller ailesinin koleksiyonuydu. 10 gün online, üç gün salonda süren satış maratonu toplam 832 milyon dolarlık gelirle sona erdi. Satış öncesi tahmin 600 milyon dolar civarıydı. Üstelik 1000’den fazla eserin tümü satıldığı gibi, eserlerin yüzde 81’i satış öncesi tahminlerin üzerine çıktı. Tahminlerin en az beş katından fazlasına satılanların oranı ise yüzde 19; neredeyse koleksiyonun beşte biri. Altı aydır dünya çapında yapılan müthiş pazarlama kampanyaları hakkını vermiş doğrusu... Şöyle ilginç bir detay daha var: Çağdaş sanatta satış öncesi tahminlerin üzerinde rakamları görmek çok mümkün. Ancak dekoratif sanatlara gelince bu durum pek nadirdir. Artnet veritabanına göre, beş katından fazla rakamı gören nesnelerin büyük çoğunluğu, güzel sanatın aksine dekoratif sanat... Eserlerin çoğu, aslında 10 bin doların altında mütevazı tahminlere sahipti. İçlerinden en değerli örnek, Napolyon’a ait Sevres porselen takımı... Fransız İmparatoru’nun Elba adasında sürgüne giderken yanına aldığı takım için 150 - 250 bin dolar tahmin edilirken, lot yüksek tahminin yedi katı olan 1.8 milyon dolara satıldı. Müzayedede Avrupalı sanatçılara ait bluechip tablolar da yok değildi elbet. Yine en yüksek rakamı gören onlar oldu... Satışın yıldızı Pablo Picasso’nun 115 milyon dolar karşılığında satılan Young Girl With Basket of Flowers / (Çiçek Sepetli Kız) (1905) tablosu... Eser, eylül ayında Picasso sergisi için Paris’teki Musée d’Orsay’a gidecek. Picasso’nun 1900’den 1906’ya kadar süren, mavi ve pembe dönemlerini kapsayan çalışmalarına yoğunlaşacak “Picasso: Blue and Rose” sergisi, 18 Eylül-6 Ocak 2019 tarihleri arasında Musee d’Orsay’da sergilendikten sonra, İsviçre’nin Basel kentinde yer alan Beyeler Vakfı’na taşınacak. 84.7 milyon dolarlık Monet nilüferleri ve 80.8 milyon dolarlık Henri Matisse imzalı Odalisque’in de satıldığı müzayede, ilk gün 646.1 milyon dolarlık satışla, tek koleksiyondan çıkan bir açık artırmada elde edilen en yüksek satış rakamını yakaladı... Bir önceki rekor, Yves Saint Laurent ve ortağı Pierre Bergé’e ait. 2009’da Paris’te yapılan açık artırmada koleksiyondan toplam 484 milyon dolarlık gelir elde edilmişti. Rockefeller müzayedesinden elde edilen 832 milyon dolar, New York’taki Modern Sanat Müzesi, Council on Foreign Relations (Dış İlişkiler Konseyi) ve American Farmland Trust (Amerikan Tarım Arazileri Vakfı) gibi bir dizi hayır kurumuna dağıtılacak.
157MİLYON DOLARLA REKOR
Müzayede haftasının yıldızı: Amedeo Modigliani, Nu Couche (1917)
Nu Couche’, Sotheby’s New York’ta 14 Mayıs akşamı gerçekleşen Empresyonist ve Modern Sanat Müzayedesi’nde, 157 milyon dolara satılarak bir rekora imza attı. Satış, Sotheby’s’in 274 yıllık tarihindeki en yüksek rakam... Sanat tarihinde ise, bir açık artırmada satılan herhangi bir sanat eseri için verilen dördüncü en yüksek rakam... Leonardo da Vinci’nin “Salvator Mundi”si geçtiğimiz yıl Christie’s’de 450 milyon dolara satılmıştı. Modigliani, 19. yüzyıla gelindiğinde Avrupa’yı mümkün olan her pozisyonda yatan 22 eserlik nü serisi ile şok etmişti. İtalyan doğumlu Yahudi sanatçının nü sergisinin bir Paris galerisindeki açılışında, galeriyi polis basmış ve kapatılmasını söylemişti. Müzayedede Modigliani’yi 35 milyon dolar ile Pablo Picasso’nun “Le Repos”u ve 12 milyon doları gören bir başka Picasso “Femme au Chien” takip etti.
PHILLIPS’IN YÜKSELİŞİ
Bahar müzayedeleri denince akla ilk Christie’s ve Sotheby’s gelse de artık Phillips müzayede evi de göz ardı edilemeyecek konumda. Yalnızca çağdaş sanata adadığı açık artırmalarıyla dikkat çeken Phillips geçtiğimiz mart ayında Londra’da 135 milyon dolarlık satışıyla tüm zamanların rekorunu kırdıktan sonra, bu kez New York’ta yükseliş gösterdi. Bir önceki yıla göre yüzde 20’lik artışla, bu sezon New York’ta 131.6 milyon dolarlık satış gerçekleşti.
