Ticaret Savaşları ve Sanat Pazarı
ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşı, Donald Trump’ın yeni ek gümrük vergileri açıklamasıyla alevlendi. Asya döviz piyasalarında Çin Yuanı ABDDoları'na karşı 2018 Kasım ayından bu yana en düşük değerine inerken, dolar da Japon Yeni'ne karşı son bir ayın en düşük seviyesinde. Dow Jones endeksi, ek vergi açıklaması sonrası yüzde bir düştü...
Trump sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı açıklamada, 300 milyar dolar değerinde Çin ürünlerine yüzde 10 ek vergi uygulayacağını duyurdu. Tabii bu, halihazırda yüzde 25 vergi uygulanan 250 milyar dolarlık ithalat haricinde.
Haziran ayından bu yana sanatın ek vergiye tabi olup olmayacağı konu olurken karar açıklandı: Bu kez, Çin sanatı ve eski eserleri de uygulamaya tabi. Trump yönetiminin yayınladığı yeni liste, Çin’de üretimi gerçekleşmiş olan tüm sanatsal çalışmaları kapsıyor. Resim, heykel, çizim, gravür, baskılar, 100 yıldan eski eserler ve pullar dahil olmak üzere tüm koleksiyonluk objeler...
Oysa, kültürel ürünlerin serbest değişimi çok uzun zamandır, ABD hükümeti politikasında kültürel alışverişi teşvik amaçlı önemli bir istisnaydı, sınır ve ithalat vergilerinden muaftı.
Karar yetmedi; pek çok tüketim malı için uygulamanın hayata geçirilmesi Noel sonrasına ertelenirken, ithalatın 112 milyar dolarlık parçası olan Çin sanatı ve antik ürünleri için 1 Eylül itibariyle devreye giriyor.
Yeni uygulamanın olası etkilerine gelmeden önce, Çin sanatının küresel pazardaki konumunu hatırlayalım:
Geçtiğimiz yıl sonunda toplam hacmi 67.4 milyar dolar olan global sanat pazarında Çin, bugün dünyanın en büyük üçüncü pazarı. Bir numara her yıl olduğu yüzde 44 ile ABD...
En büyük üç pazar toplam satışların yüzde 84'ünü oluşturuyor.
İLK 3 SANAT PAZARI (Paylarına göre - 2018)
Gelelim en çok satan sanatçılara... 2018’in hacim olarak en çok satan sanatçısı 310 milyon dolarlık yüzde 4.3 pazar payıyla Çinli sanatçı Zao Wou-Ki. Listeyi Andy Warhol ve David Hockney takip ediyor. Zao Wou-Ki, aynı yıl 65.2 milyon dolara satılan ‘Juin-Octobre 1985’ eseriyle, 90.3 milyon dolarlık rekor satışla ‘Yaşayan en pahalı sanatçı' ünvanını alan David Hockney ve Willem de Kooning’den hemen sonra gelen isim aynı zamanda.
Ai Wei Wei, Zeng Fanzhi, Zhang Xiaogang, Yue Minjun, Liu Wei, Liu Xiaodong’un aralarında olduğu Çinli sanatçılar dünyanın en çok satanları arasında.
Geçtiğimiz yıl dünya müzayedelerinde yaşayan sanatçılara ait eserlerin toplam değerinin yüzde 3'si Amerika’ya ait, yüzde 33 Çin.
Peki bu durumda, Trump’ın yeni uygulaması küresel sanat pazarını nasıl etkiler?
Öncelikle uygulamadaki en kritik noktası şu: ABD’nin ithalat tarifesi, yalnızca Çin’den ithal edilen Çin sanatını değil, dünyanın herhangi bir yerinden ülkeye giriş yapacak Çin sanatlarını da hedef alıyor.
Günümüz sanat piyasasının bir numaralı merkezinin New York olduğu düşünülürse, durum oldukça endişe verici...
Christie’s ve Sotheby’s başta olmak üzere en önemli müzayede evlerinin merkezi New York. Keza, dünyanın önde gelen sanat galerilerinin bir ayağı her zaman ABD’de... Üstelik tümü hatrı sayılır sayıda Çinli sanatçıyı temsil ediyor.
Müze, galeri, müzayede evi, koleksiyonerler... Tümü, herhangi bir ülkeden ABD’ye Çin sanatı getirmesi, veya sanat ticareti yapması durumunda ek vergi ödeyecek.
Aynı şekilde, ABD’de bir sanat fuarı veya müzayedeye katılmak isteyen herhangi bir satıcıya da pek çok komplikasyon ve ek maliyet geliyor. Dahası , tarifler uygulandığında, bu işletmelerin sanat dünyasında rekabetçi bir biçimde eserlerini fiyatlandırabilmesi güç.
Kanımca bu durumdan en çok uluslararası sanat galerileri etkilenecek. Lévy Gorvy, Axel Vervoordt Hong Kong’da... Lisson Gallery ve Almine Rech geçtiğimiz yıl Şangay’da şube açtı. Tümünün Londra, Paris ve New York’ta şubeleri bulunuyor. Üstelik önde gelen sanat galerileri için temsil ettikleri Çinli sanatçıların en gösterilmesi gereken şehir New York... Sergiler bir kenara, New York müzayedeleri, TEFAF, Armory Show ve Frieze New York’un aralarında olduğu dünyanın önde gelen sanat fuarları burada.
10 yıldır Pekin’de şubesi bulunan Pace Gallery, geçtiğimiz ay Çin şubesini kapattı. Kurucu Arne Glimcher, Artnews’ a verdiği ropörtajında durumu tamamen ABD-Çin krizine bağlıyor: Trump’ın Çin sanatına, Xi Jinping’in ise Amerikan sanatının Çin’e girişine getirdiği ek vergi...
Satıcılarla birlikte alıcıların da etkilenmesi muhtemel... ABD’de faaliyet gösteren uluslararası müzayede evleri, muhtemelen ABD’li olmayan koleksiyonerlerini Çin sanatları satışı için Avrupa’daki merkezlerine yönlendirecek. Öte yandan, ABD’li koleksiyonerler ve sanat galerileri, Çin sanatlarını ülke dışındaki müzayedelere, fuarlara göndermek istemeyebilir. Zira, satılmamaları durumunda ABD'ye dönüşte tarifeye tabiler...
ABD-Çin arasındaki ticaret savaşının geldiği son noktayla birlikte, yeni uygulamanın sanat dünyasındaki pek çok işletme için hem finansal hem de idari yük oluşturucağı şüphesiz. Sektörün geleceğine dair endişeler, kültürel ekonomi üzerindeki negatif etkiler bir kenara, en acısı sanat ağının oluşturduğu kültürel alışverişlerin önüne koyulan engel.
