Başlıkta okuduğunuz bu cümle, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’e ait.
Ve söylenmesinin üzerinden geçen yüzyıla yakın zamanda öneminden hiç bir şey yitirmiş değil.
Zaten bazılarının Atatürk’e sövmelerinin temel nedeni de bu.
Bir zamanlar Dünya’yı titreten bir Cihan devleti iken, 20. Yüzyılın başında diz çökertilmiş bir imparatorluğu yeniden bir millet haline getirmiş ve bir Dünya devleti olma potansiyeline sahip olduğunu o millete göstermiş olması.
Akla ve bilime inanan, gelişmenin lafta değil bilimle ve icraatla olacağını bilen Atatürk’ün tarım alanında yaptığı en önemli hamlelerden biri de hiç kuşkusuz kurduğu “Tarımsal Araştırma Enstitüleri” dir.
TÜRK TARIMININ LOKOMOTİFLERİ
Bu enstitülerin önemini bugün T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı ve Tarım İş Sendikası da görmüş olduğu için bir süre önce “Türk Tarımının Lokomotifi Araştırma Enstitülerinin Önemi” başlıkla bir yayın çıkardılar.
Bu enstitülerin büyük bölümünün temeli, Cumhuriyet’in ilk yıllarında Mustafa Kemal Atatürk tarafından atıldı.
Bugün sayıları 48’i bulan bu enstitüler, üç ayrı tip altında toplanıyor.
1. Merkez Araştırma Enstitüleri . Sayıları 12.
2. Bölgesel Araştırma Enstitüleri. Sayıları 10.
3. Konu Araştırma Enstitüleri.
Konu araştırma enstitülerin 20’si Bitki Islahı ve Agro Araştırma Enstitüsü, 3’ü Bitki Sağlığı Enstitüsü ve 6’si Zooteknik Araştırma Enstitüsü.
YALOVA İYİ ÖRNEK
Tamamını teker teker burada anlatacak halim yok ama bazı örnekler vermek gerekirse Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma enstitüsü iyi bir tercih olabilir.
1929 yılında “Millet Çiftliği” olarak kurulan merkezle Mustafa Kemal ölümüne kadar bizzat ilgilenmiş.
Enstitünün görev alanı tüm Türkiye. Meyvecilik, bağcılık, sebzecilik, süs bitkileri, tıbbi bitkiler, aromatik bitkiler, bitki sağlığı, toprak ve su kaynakları üzerine farklı bölümleri var. Sonradan gıda teknolojileri ve hasat sonrası fizyolojisi ve mekanizasyon bölümleri de oluşturulmuş.
Onlarca laboratuvar da bünyesinde.
ARAZİ OSMANLI’DAN
İstanbul’daki bir örnek ise arazisi 1918 yılında kamu arazisi olarak tescil edilen, 2 yıl Beykoz Orman Ameliyat Mektebi olarak kullanılıp, 1923 yılında İstanbul Valiliği'ne bağlı olarak kurulan Beykoz Ziraat Mektebi.
Bitkisel Çeşitlilik ve Geofit Araştırma ve Eğitim Merkezi olarak bugün hizmet veriyor.
TARIMSAL NGO ÖRNEĞİ
Bir başka güzel örnek Tiftik Keçilerini yetiştirmek üzere 1930 yılında Türkiye Tiftik Cemiyetine bir NGO gibi kurdurulan Uluslararası Hayvancılık Araştırma ve Eğitim Merkezi.
1934 yılında Ankara’da kurulan ve başına Prof. Gassner’in getirildiği Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü o gün itibarıyla “Fitopatoloji” alanında Dünya’daki ilklerden biriydi ve bugün hala faal.
Bu enstitüler Türkiye’nin dört bir yanında. Bölgeye has ürünleri geliştirmek, korumak, ıslah etmek, deniz ve göllerdeki biyo sürekliliği sağlamak amaçlı olarak Cumhuriyet’in ilk yıllarında atılan temeller üzerinde duruyor.
Bunlara zaman içinde eklenenler olmuş.
1950’lerde bir kısım, 1980’lerde tek tük eklemeler yapılmış.
GAP’la beraber GAP bölgesine özel çalışmalar yapmak üzere GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi oluşturulmuş.
Peki bu enstitülerde bugün durum ne?
Açık söyleyeyim tamamını gezmedim, görmedim.
Ancak bir kaç örnek verebilirim.
YERLİ MUZ BATEM’İN ESERİ
Mesela BATEM’i.
BATEM, Batı Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü.
Bunun da kuruluşunu yapan Mustafa Kemal Atatürk.
İlk olarak 1933 yılında Aksu çayının kenarında Antalya Çeltik Deneme Tarlası olarak kurulmuş.
Bir yıl sonra “Türkiye’de kahve yetiştirilebilir mi?” sorusuna yanıt aramak için hurma ve kahve araştırmaları yapmak üzere “Sıcak İklim Nebatları Islah İstasyonu” olarak genişletilmiş.
Bu konuda başarılı olunamayınca muz üretimi ve yerli muz ırkı oluşturulması çalışmalarına geçilmiş. Bugün afiyetle yediğiniz ve son yıllardaki desteklerle üretimi 200 bin tonlardan 600 bin tonlara çıkan o güzel kokulu yerli muzlarımız işte bu enstitünün ürünü.
1936 yılında narenciyeyi de ilgi alanına almış merkez ve bu konuda uzmanlaşmış.
1937 yılında tropikal ve subtropikal bitkiler üzerinde araştırmaya başlamış.
Bugün hala bu araştırmalar sürüyor ve katma değeri yüksek, Avrupa’dan büyük talep gören mango, papaya, possiflora gibi ekonomik potansiyeli yüksek bitkilerin Akdeniz bölgesinde yetiştirilmesi için tür ıslahı yapıyor.
NARENCİYEDE BİR NUMARA
Narenciye alanında Türkiye’deki en yetkin kurum.
Dünya’nın en iyi portakal türlerinden biri olarak tanımlanan Finike portakalı bu enstitünün geliştirdiği bir ürün.
BATEM, bölgedeki mikroklima ortamlarına da uygun olarak farklı türlerde üretim olanaklarını araştırıyor.
Bunların yanı sıra çok da önemli bir görevi daha var merkezin.
Türkiye’deki tüm narenciye türlerinin geleceği BATEM’e emanet.
Bize özgü narenciye çeşitlerinin genetik olarak temiz fidanları ve tohumları BATEM’deki korunaklı seralarda muhafaza ediliyor.
Yani Allah göstermesin bir hastalık gelse, bir yangın çıksa elimizdeki tüm türler yok olsa, BATEM’de bunları yeniden üretecek genetik çeşitlilik saklanıyor.
Ve bunların saklandığı güvenlikli seraların bazıları Atatürk tarafından kurulmuş.
YERLİ VE MİLLİ TARIMA VERİLEN ÖNEM
Her işin bir aması var.
İşte bu ama’lardan biri de bu enstitülerde ortaya çıkıyor.
Binlerce dönüm arazide bu saydığım çalışmaları ve fazlasını yapan BATEM’de çalışan işçi sayısı kaç biliyor musunuz?
Bilemezsiniz uğraşmayın.
Ben söyleyeyim 1.
Evet 1.
Doktoralı ziraat mühendisleri, uzmanlar falan var ama işçi yok.
Seraların bakımından çapalamaya, bahçe sürmeye, meyve toplamaya kadar her işi ziraat mühendisleri yapıyor.
Bu da bilimsel çalışmaya ayrılan zamanı azaltıyor.
Çünkü ödenek yok, kadro yok.
Pek çok enstitüde durum aynı.
Bu da çalışmaları yavaşlatıyor, engelliyor. Bir manada “Yerli ve Milli” tarıma verilen önemi gösteriyor.
