Yılın en meşhur ihracı aslında halimizi açık etti
3 Kamu bankası ve Garanti Bankasının ihraç edecekleri ipotek teminatlı menkul kıymetleri (İTMK) dayanak yapan bir varlığa dayalı menkul kıymet (VDMK - VIDIMIK olarak telaffuz ediyoruz) ihraç edilecek. Bu ihraç öyle meşhur oldu ki tartışmadan geçmek olmayacak.
Önce yapıyı anlayalım.
3 kamu bankası 1'er milyar, Garanti 150 milyon TL'lik ihraç yapacak. Vakıf ve Garanti 30 Kasım, Ziraat ve Halk 7 Aralık'ta bu ihraçları yaptılar & yapacaklar. Bu bankaların piyasaya süreceği İTMK bankaların canlı mortgage / konut ipoteği kredilerine dayanacak. Yani sizin benim aldığım konut kredisine.
2. aşamada Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası devreye girecek. Tüzel varlığı bu bankadan ayrı ancak onun sermayesi ile kurulan Varlık Finansman Fonu (VFF) saydığım 4 bankanın İTMK'lerini dayanak yapan bir VDMK ihraç edecek. Burada duralım.
Şimdi elimizde 2 ihraç var. Biri 4 bankanın konut kredilerini dayanak yapıyor. Diğeri ise bu ilk ihracı. Bu aşamada devreye yatırımcılar giriyor. Onlara aracı Aktifbank ve diğer yatırımcı kuruluşlarının aracıları tarafından şöyle deniyor: 'Arkadaşlar elimizde bankaların ihraç ettiği konut kredilerine dayanan bir VIDIMIK var. Bunun faizi 5 yıllık Hazine kağıdından 80 baz puan fazla ödüyor. İster misiniz?'
Yatırımcılar soruyor: 'Bu ihracın dayandığı konut kredisi havuzu nasıldır? Güvenebilir miyiz?'
Cevap: 'on binlerce krediden oluşan ve ağırlıklı ortalaması %1'i bile bulmayan temerrüt oranına sahip havuzumuz var. Hatta Vakıf Bank kısa süre önce benzer bir ihraca uluslararası piyasada çıkmış ve devletten bile ucuza borçlanmıştı. Üstelik gereken havuzun %20 üstünde teminat gösteriyoruz. Üstüne bir de banka teminatı var. Yani çifte güvenlikli'.
Bankaların ihraç ettikleri tahvillerin faizi de aynen VFF ihracı gibi (VIDIMIK) Hazine faizi + 80 baz puan getiri sağlayacak. Böylece VFF kabaca %18 faiz alıp %18 faiz ödemiş olacak. Tabii eğer ihraç edilen VIDIMIK tam talep görürse. Görmezse boş yere hacim yapılmış olacak. Diğer yandan, ihraca ilgi olduğunu biliyoruz.
İşlem bittiğinde ne elde etmiş olacağız? Diyelim ki yatırımcılar 3.150 milyon TL büyüklüğünde VIDIMIK aldılar. Bu durumda, bankalar portföylerini satmadıkları için zarar yazmayacaklar keza %12 yıllık getirisi olan bu portföyleri %18 faiz ödeyerek kiraya vermek zarar etmek demek olacaktı. Bilançolarında 3,150'lik bir rahatlama olacak. TCMB'den %24 ile fonlama almak ya da bu seviyelerden mevduat toplamak yerine %18 faizle kendilerin likidite yaratmış olacaklar. Kalkınma Bankası herhangi bir zarar yazmayacak ve VDMK alan nitelikli yatırımcı da piyasa faizlerinden daha yüksek bir getiri elde etme imkanı yakalamış olacak.
Burada kritik nokta VFF'nin ihraç edeceği VDMK'yi birilerinin alması. Aksi halde boşu boşuna ihraç olacak ve aslında bu finansal mimariye para girmeyecek.
***
Yurdumuzda VDMK piyasasının toplam büyüklüğü 1 milyar TL'yi bulmuyor. AB'de ise halihazırda 400 milyar dolar büyüklüğünde yüzen kredi var. Hatta 2008 krizi patlayana kadar yıllık 500-600 milyar dolar büyüklüğünde yeni ihraçlar da görürdük. Sözün özü, bu piyasa Türkiye için yeni ancak dünyadan çoktan eskidi bile. Bu yüzden yeni bir din bulunmuş gibi yaklaşmamak gerekiyor.
İhraç neden halimizi anlatır dedim, izah edeyim.
VDMK'yi gören yine konut sektörünü kurtarıyorlar diye feveran ediyor oysa hareket bankalar için. Verilmiş krediden konut sektörü nasıl kurtarılabilir ki? Olay en başta bu VDMK'lerin Merkez Bankasında repoya teminat olur mu acaba sorusu ile alevleniyor. Sonra esaslı bir endişeye dayanarak piyasada stres artıyor ve peşi sıra açıklama geliyor. 20 enflasyon ve diplerde bir reel kurla bunun anlamı olmayacağı gün gibi aşikar iken yine bir alacakaranlık kuşağı yaşıyoruz, yaşatılıyoruz. Sermaye piyasaları büyümeli diyenler ürüne en başta karşı çıkıyor. Tarihten Luddistler geliyor gözümün önüne. Bizde de piyasa Luddistleri var diye düşünüyorum...
Hazırlanışı, yönetilişi, beklenişi, tepkisi ile bence bu ihraç tastamam bizi anlatıyor.
