Amerikan Merkez Bankası neden çekiniyor?
Banka'nın (Fed) Başkanı Powell henüz 1 ay önce faizi %2,50'ye yükseltirken kendinden emindi. Fed'in her ay vadesi dolan 50 milyar dolarlık bonoyu yenilemeyerek yaptığı bilanço küçültmesini (kantitatif sıkılaşma / QT) anlatırken 'o iş oto-pilotta' diyordu. Yani faizler artar, biraz beklenir belki ama QT yoluna aynı hızla devam eder.
Son Fed tutanaklarındaki gördük ki iş öyle değilmiş. Hatta Başkan birkaç gün önce kendisi de bunu ifade etmek durumunda kalmıştı.
Neden böyle oldu?
Çünkü varlık fiyatları erimeye başladı. Küresel hisse senetleri değerlerinde 14 trilyon dolara yakın düşüş görürken, bu gerilemenin yaklaşık 1/3'ü ABD kaynaklıydı. Fed faizleri artırmasına rağmen uzun vadeli tahvil faizleri neredeyse tamamen gecelik faizin altına geldiler. 30 yıllık faiz dahi %3'ün altına kaydı.
Aslına bakarsanız aralık ayındaki faiz artışı da epey utangaçtı. Fed faizleri artırıyor ancak 2019'daki faiz artış beklentileri düşürüyordu. Başkan o zaman da kendinden emindi. Ekonomiyi ne hızlandıracak ne de yavaşlatacak faiz oranı olarak tarif ettiğimiz doğal faize çok yolu olduğunu savunuyordu Fed'in. Gel gelelim kısa bir süre sonra bu ifade değişti. Beklentiler yumuşadı.
O günlerde Başkan'ın yorumları çoğunlukla 'yanlış anlaşıldı, öyle demek istemedi. Fed bu yıl 4 faiz artıracak' şeklinde dahi yorumlanmıştı. Oysa geldiğimiz yere bakın. Daha 2 akşam önce birçok Fed Başkanı açıklamalar yaptılar. Faizin sadece çıkmak zorunda olmadığını, inebileceğini de hatırlattılar. Hatta biri, gerekirse faiz indirimi olabilir dahi dedi!
Hepsi tamam.
Peki neden bu fikirler değişiyor?
Fed neden çekiniyor?
Çin'de yavaşlama o kadar sert ki yıl sonu deflasyon dahi tahmin eden ekonomistler görmeye başladık. Başkan Trump'un müesses nizam ile kavgası son sürat sürüyor ve federal hükümetin kapalı kalması gibi ekonomik aktiviteyi etkileyecek çok fazla olay olacak, belli. Almanya'da sanayi üretimi 2008 krizinden bu yana ilk kez bu denli sert yavaşlıyor. Gelişen ülkelerdeki toparlama zayıf. Emtia grubu toptan çöküyor.
Fed Başkanları doğrusunu yapıyor.
Amerikalı teorik fizikçi Weinberg'den mealen aktarıyorum:
''Bilim insanlarının kimselerde olmayan bir hediyeleri vardır: Fikirlerini değiştirebilmek. Çünkü onlar bir noktada yanlış yaptıklarını anlayabilirler. Oysa politikacılar ve din adamları mutlak doğru oldukları iddiası ile dünyanı daha beter bir yer yapmışlardır''.
Fed'in beklemesinde hiçbir sorun yok. Onların, aynen bilim insanları gibi bir hediyesi var. Doğrusunu isterseniz, piyasada iş yapan herkesin böyle bir hediyesi var. 'Gerçekler değişince fikrimizi değiştiririz'.
Amerikan Merkez Bankası gerekeni yapıyor. Bu, yıl boyunca faiz artıramayacakları anlamına gelmiyor. Ticaret savaşlarında bir geri adım atılması ile risk iştahının artması, güçlü emek piyasasının belki bir gün enflasyon yaratması gibi ihtimaller onları destekleyebilir. O güne kadar beklemek ve yapılan güçlü parasal sıkılaştırmanın etkilerini izlemek en doğrusu olacak.
2019'un tek havucu olarak saydığım Fed'in yavaşlamasını şimdi yavaş yavaş piyasalar da beğenecek. Küresel ekonomi yavaşlayacak ancak durmayacak. Merkez bankaları sıkmayacak. Riskli varlıkların istediği bir ortam, en azından bir süreliğine sağlanmış oluyor.
