Keresteden bakıra, mısırdan petrole her şeyin fiyatı uçuyor
Emtia fiyatları uçuyor. Bunlara ihtiyacı olan üreticiler, yatırımcılar ve fon yöneticileri emtiayı kıyasıya satın alıyor. Hem de neredeyse ayırt etmeksizin.
Yıl başından bu yana birçok ürün grubunda çift haneli kazançlar görülürken son 1 yıla kıyasla yüzde 100’den fazla fiyat artışı görenler mevcut.
Üretimde kullanılan mallara talep korkunç. Gelişmiş ülkelerde aşılamaların oldukça kuvvetli seyretmesi, başta Çin olmak üzere Asya’da virüsün çoktan yenilmiş olması gibi gerekçelerle küresel toparlanma senaryosu devrede. Yüksek talep ister istemez yüksek fiyatları da beraberinde getiriyor.
Bir de her mala ilişkin özel durumlar var. Örneğin küresel yatırım atağı sebebiyle demir çelikte fiyatlar çılgınca artarken, elektrikli otomotiv ve yeşile duyulan ilgi sebebiyle bakır talebi de patlamış durumda. Üstelik ara ara arz problemleri gündeme geliyor. Bakırın tonu 10 bin doları aştı. Kereste fiyatları neredeyse üçe katladı.
OPEC ve diğer petrol ihraççılarının arzı kısması ile bir varilin fiyatı 70 dolara dayandı. Örnekler çok...
Sadece küresel toparlanma değil fiyatlanan. Kuraklık da fiyatları oldukça güçlü şekilde etkiliyor. Bakın tarım ürünlerindeki ralli, sanayi mallarını aratmıyor. Tarım ürünlerinde meydana gelen artış yediğiniz ekmekten, beslediğiniz hayvana kadar maliyetlerin artması demek. Arap Baharı denen meşum dönemin başlangıcının da gıda fiyatlarındaki artışın fitili yakmasıyla oluşu hafızalarda...
Tüm bunlara, son olarak küresel para politikalarını da eklemek gerek. Küresel faiz hadleri ve sıra dışı politikalar gıda fiyatlarını da etkiliyor. Mesele sadece Çin’in stok yapması ya da Arjantin’e az yağmur yağması değil.
Faizlerin sıfıra yapışmış olması enflasyon beklentilerini azdırıyor. Bu, başlı başına emtia fiyatlarını destekleyen etkenler arasında. Emtia fiyatları arttıkça birbirlerini besler hale geliyorlar. Düşük faizler aynı zamanda bir varlık sınıfı olarak yatırımcıları ve spekülatörleri buraya çekiyor. Tüm bu güçler bir araya gelince gıda fiyatları uçuyor.
Üstüne navlun fiyatlarını ve konteyner kıtlığını eklemek gerek. Bu pahalı fiyatlarla taşınacak ürünlerin kilo başına değerleri artmalı ki üretici para kazanabilsin. Bir sebep de bu...
Peki bundan sonra ne olacak?
Emtiada fiyat tahmini yapan birçok analiste göre yükselişler sürmeyecek. Bloomberg terminaline görüş veren analistler fiyatların burada kalmasını bekliyor.
Ne var ki para politikalarının (Yılın ikinci yarısında destekler kısmen çekilecek olsa da) ultra teşvik ediciliği, aşılamanın dünyadaki başarısı, küresel toparlanma beklentileri ile emtia fiyatlarında durulma senaryosu pek gerçek değil. Faizlerin artacak olması ve para politikalarının bir nebze sıkılaşacak olmaları olsa olsa yatırım ve spekülasyon talebinin önünü kesebilir.
Bu bakımdan, genel bir yorum yapmak gerekirse emtia fiyatlarının pahalı kalmaya devam etmeleri akla en yakın seçenek olarak görünüyor.
