Yeni ekonomik anlayışta çözülmesi gereken problem
Son faiz indirimini ve kurun hareketini deneyimledikten sonra ülkenin tamamı için yeni bir ortamda olduğumuz görülüyor.
Bunu piyasa bazlı göstergelerden yola çıkarak okumak mümkün. Bonolarımızın kaskosu niteliğindeki CDS (Risk primi ölçen enstrüman) yükseliyor. Risk primi artıyor demektir.
Uzun vadeli faizlerde geçtiğimiz aydan bu yana 3 puandan fazla artış var.
Dolar / TL ise 8.20’den 9.80’lere kadar ulaştı.
Yıl sonunda 10,50 tahminleri gelmeye başladı.
Yine son raporlarda bu yıl sonu için tüketici enflasyonunun yüzde 20’ye varacağı konsensüs haline gelmeye başladı.
***
Bu sebeplerle artık yeni bir ortamda olduğumuzu düşünüyorum.
Beklenti kanalı da bunu teyit ediyor.
TCMB’nin sadece birkaç ay önceki yıl sonu TÜFE tahminini hatırlayan var mı?
Yüzde dokuzdu.
Şimdi yeni ortam üstüne birkaç fikir yürütelim.
***
Her şeyden önce, küresel enflasyon baskılarının oldukça yıpratıcı olduğu konusunda hemfikir olmalıyız.
Global gıda enflasyonu rekor, emtia fiyatları (TL kanalından) rekor, enerji maliyetleri rekor.
İçeride ise enflasyon yükselirken faizler iniyor.
Bunun da iş hayatına yardımcı olacağı beklentisi var. Yeni modelimize göre düşük kur verimsiz ithalatın önünü kesecek ve ihraca dayalı, üretim ekonomisi ortaya çıkacak.
Aşağıda ülkelerin enflasyon ve işsizlik oranlarını görüyorsunuz. Bulabildiğim son verileri çekmeye çalıştım.
Dilediğiniz kadar inceleyin lütfen.
Özeti şu: Yüksek enflasyona sahip ancak düşük işsizliği olan bir ülke yok gezegenimizde.
Hatta tam tersine bulgular var. Yani düşük enflasyonun, güçlü istihdam ile apaçık bir ilişkisi var.
Bu durumda bizim dünyada bir ilk olmamız gerekecek...
***
Konu her zaman istihdam.
Kabul, eskiden de yüzde 5 işsizliğe sahip bir ülke değildik. Ancak bu kadar yüksek işsizlik ve çalışan kesime bu milli hasıladan bu kadar düşük pay ayıran bir ekonomi de değildik.
Her türlü ekonomik modelin sürdürülebilir olması için geniş kesimlerin onayına tabi olması gerekiyor.
Öyle ya çalışan, çalışmayan, çalışamayan herkes birer seçmen aynı zamanda.
Sadece krediye erişimi olup da negatif reel faizle kredi kullanan firmaların istihdamı, geniş kitleleri bünyelerinde barındıracak ise çekilen finansal çile son bulacak demektir.
Hayat olağan akışında akacaksa ve bu kadar istihdam mümkün olmayacaksa bir noktada kurun ve faizin seviyesi bizi ister istemez rahatsız edecek.
Çift haneli dolar kuru, çift haneli enflasyona kim dayanabilir?
Geç olmadan bu matematiği yapmak zorundayız.
