Rüzgârda 6 sentin altı görünüyor...
Bugün yapılacak “Rüzgâr Enerjisi Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları” (YEKA) açık eksiltme ihalesinde, rakamın kilovatsaat başına 6 dolar/sentin altına ineceğini tahmin etmek zor değil. Nedenlerini sıralamaya geçmeden, bir önceki “Güneş Enerjisi YEKA” ihalesinin neticesine bakmak yeterli olacaktır. Üstelik güneşte alım garantisi, kilovatsaat başına 13.35 dolar/sent düzeyindeyken, ihale yapıldı ve gelen en iyi teklif 6.99 dolar/sent oldu. Rakamların bu denli aşağıya çekilmesinin en önemli sebepleri arasında ihale modelini de saymak gerekiyor.
Konya Karapınar’da kurulacak bin megavatlık güneş enerjisi santralı için ihaleye 4 ortak girişim grubu girmiş ve 6.99 dolar/sentlik en düşük teklifle Kalyon-Hanwha (G.Kore) Grubu kazanmıştı. Rüzgâr ihalesine ise dünya pazarının yaklaşık yüzde 90’ına hâkim olan 8 şirket katılıyor ve daha iyi rekabet olacağı ortada. Yenilenebilir enerji kaynakları için elektrik fiyatlarında referans rakamın oluşması ve benzer bir ihale yapılması sebebiyle rüzgârda tekliflerin 6 dolar/sentin altına inmesi tahmin edilebilir. Nedenlerine gelince...
İhale modelinin şekli, büyük rakamlarla ve belli alanlar için yarış yapılması, 2016’da elektrik fiyatları ortalamasının da yaklaşık 4.5 dolar/ sent seviyelerinde seyretmesinin fiyat oluşumunda mutlaka bir etkisi vardır. Çünkü daha önce şirketler, elektrik santralları için bankalarla görüşürken, talep ettikleri kredileri, kilovatsaat başına ortalama 8 dolar/ sent üzerinde hesaplıyorlardı. Bankalar ise ortalama 7 dolar/ sent düzeyinden kredilendirme yapıyordu. Ancak enerji piyasasında gerçekleşen rakamların 5 dolar/ sentin altın inmesi tüm hesapları da değiştirdi.
Ayrıca Elektrik Üretim AŞ’nin (EÜAŞ) Çayırhan’da bulunan enerji üretim ve kömür rezerv alanlarının özelleştirme ihalesini de megavatsaat başına 60.4 dolar (kilovatsaat başına yaklaşık 6 dolar/sent) en düşük teklifle Kolin-Kalyon Enerji - Çelikler Ortak Girişim Grubu kazanmıştı. Bu sene başından beri yapılan ihalelerle, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarını ekonomiye kazandırmaya çalışırken ortaya çıkan rakam, kilovatsaat başına 6 dolar/ sent seviyelerinde oldu. Yenilenebilir enerji kaynaklarının yeni ihale modeli, sektörün önüne çıkmasıyla elektrik fiyatları aşağı çekilirken, teknoloji transferinin sağlanması ve santrallarda yerlilik oranlarının yüksek oranlarda seyretmesi için kriterlerin konulması ciddi anlamda katma değer sağlayacaktır.
Mesela bugün yapılacak rüzgâr ihalesinde % 65 oranında yerlilik şartı var ve bu kriterlerin karşılanması için üretim tesisi tarifinin de yapılması gösteriyor ki, bu konu telekomünikasyon sektöründe, 4.5G ihalesinde olduğu gibi ihmal edilmeyecek.
ELEKTRİK FİYATLARI NE KADAR AŞAĞI İNECEK?
Çayırhan kömür, güneş ve rüzgâr ihalelerinden sonra ortalama elektrik fiyatlarının kilovatsaat başına 6 dolar/sent olmasıyla enerji piyasasında fiyatların yeniden düzenlenmesi yönünde girişimler de olacaktır. Daha önceki sözleşmelerin revize edilmesinin de önü açılacaktır. En azından bu yönde tartışmalar gündeme gelecektir. Ancak yenilenebilir enerji santrallarının, yani yakıtı olmayan kaynakların enerji borsasında işlem görme durumları söz konusu değil. Zaten baz güç de değiller. Rüzgâr, güneş ve su (derelere kurulan türbinler) varsa elektrik üretip sisteme veriyorlar. Bu sebeple de alım garantili ihaleye çıkılıyor. Tekrar elektrik borsasına girip fiyat vermiyorlar.
Doğalgaz kaynaklı santrallar, hidroelektrik santrallar (HES), kömür ve nükleer santrallar, diğer ifadeyle baz güç oluşturan kaynaklar, elektrik borsasına bir gün önceden fiyat veriyorlar ve ihtiyaç doğrultusunda en düşük tekliflerden alım yapılıyor. 2016’da rakamın beklentileri aşarak 4.5 dolar/sent seviyesine inmesi bundan. Unutmamak gerekir ki, baz güç kaynaklarınız yoksa, yenilenebilir enerji kaynaklarıyla fazla yol almanız, sürdürülebilir bir enerji politikası oluşturmanız da imkânsızdır.
Türkiye’de üretilen enerjinin % 65’i sanayide, geriye kalanı konutlarda kullanılıyor. Son yıllarda ekonomide durgunluk sebebiyle sanayide elektrik tüketimi istenen oranda büyümedi. Ve elektrik fiyatlarında düşüş gerçekleşti. Yatırımların karşılığının alınmasında sektör biraz zorluk yaşadı. Elektrik fiyatlarının sanayide ve konutlarda aşağı çekilmesi için baz yük tarafındaki yatırımlara, üretimlere ve verimliliğe bakılması gerekiyor. Yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik fiyatlarını belirleme etkisi dikkate değer değildir.
ABD, ALMANYA VE RUSYA’YI NASIL VURACAK!
Amerika’nın halihazırda dış ticaret açığı verdiği iki yer var: Çin ve Avrupa Birliği (AB). Bu sebeple ABD Kongresi’nin, Rusya’nın ABD seçimlerine müdahale iddiasıyla gündemine aldığı ambargo kararının merkezinde başta Almanya olmak üzere AB’nin bulunmasının ciddi etkileri söz konusu olacak. Türkiye, katılmadığı Rusya ambargosu yaptırımlarından etkilenmeyecek, ancak bizi yakından ilgilendiren Türk Akımı, Akkuyu Nükleer Santral ve S-400 füzeleri ne kadar sıkıntı yaşayabilir. Galiba sanıldığı kadar etkisi olmayacak. En fazla gündemde olan S-400 füzeleri tartışma konusu olabilir, ama Türk Akımı’nın değer kazanacağı görüşü de konuşuluyor.
Rusya’yı yakından bilen enerji ve uluslararası ilişkiler uzmanı Dr. Volkan Özdemir, Gazprom’un Çin’e uzanan Sibirya Gücü Doğalgaz Boru Hattı için Doğu Sibirya’daki sahaları kaynak bazı olarak kullanacağını, ancak bu sahalardaki doğalgazın helyum yoğun olması sebebiyle ayrıştırılması gerektiği görüşünü dile getirerek, bu ayrıştırma teknolojisine de Alman petrokimya devi Linde’nin sahip olduğunu belirtti. ABD ambargosuyla Almanya, Rusya ile ilişkilerini sınırlamak zorunda kalırsa, sadece Baltık Denizi’ne döşenmesi planlanan Kuzey Akım II projesi değil, Çin’e gidecek doğalgaz da tehlikeye girecek. Eğer Almanya ambargoyu dikkate almaz ise bu defa ABD-AB ticari ilişkileri sekteye uğrayacaktır.
Özetle; ABD, Rus kaynaklarıyla Alman teknolojisini ve Çin imalat sanayiini mümkün olduğunca engellemeyi amaçlıyor.
