KKTC'de seçim ve Ercan Havalimanı tartışması!
Lefkoşa
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) gündeminde Ocak 2018’de yapılacak seçim var. İktidar ve muhalefet, tartışmalar eşliğinde seçim için yoğun bir hazırlık yapıyor. KKTC, bu senenin yazını da eski ve halihazırdaki bakanların, her iki taraftan milletvekillerinin birbirlerini eleştiren konuşmalarıyla yoğun bir Ercan Havalimanı tartışmasıyla geçirdi. KKTC Cumhuriyet Meclisi’nde gündeme gelen konuları araştırmak üzere komisyonu kuruldu, araştırmalar yapıldı. Ama havalimanı tartışmasına sebep olan konulara bakıldığında, bu mevzunun kısa sürede kapanma ihtimalinin olmadığı görülüyor. Hatta seçim sonrası kurulacak hükümetin önündeki en önemli konulardan birinin, yine Ercan Havalimanı olacağını da söylemek mümkün. 4 Temmuz 2017’de “KKTC’de havalimanı neden karıştı?” başlığı altında bir değerlendirmeyi, KKTC Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu ile Ercan Havalimanı ihalesini kazanan grubun büyük ortağı Taşyapı’nın patronu Emrullah Turanlı’yı karşı karşıya getiren ve karşılıklı suçlamalara varan hadiseler sebebiyle yapmıştım. Taraflardan da bir açıklama, izahat gelmemişti. Bu defa konuyu araştıran, sorgulayan ilgili çevrelerle Kuzey Kıbrıs’ta görüştüm. Havalimanı tartışması, ihalenin hemen ardından 15 gün sonra yapılan ek sözleşmeyle başlıyor, ihale kriterlerinin uygulanmasında yaşanan sorunlar, ihaleyi kazanan şirketlerin tartışmalı ortaklıları, yer tesliminin gecikmesi ve sonra ihale kriterlerine tamamıyla aykırı bir şekilde sözleşmenin 4 yıl uzatılması gibi hususlarla devam ediyor.
‘HÜKÜMET İPTAL EDEBİLİR’
En son 9 Ekim’de KKTC Cumhuriyet Meclisi’nde “Ercan Havaalanı’nın İşletme Haklarının Devredilmesi ile İlgili Şartname, Sözleşme ve Sözleşmenin Uygulanması Aşamalarındaki İşlemlerin Hukuka ve Kamu Yararına Uygunluğunun Araştırılması Hakkındaki Meclis Araştırma Komitesi”nin raporu ele alındı. Komite Başkanı Ersin Tatar ve Başkanvekili Tufan Erhürman da Meclis’e bilgi verdi. Ersin Tatar ile görüştüğümde, özellikle yeni terminalin yapımına başlanmasında gecikmeye sebep olduğu iddia edilen yer teslimi konusuna dikkat çekti. TT Havalimanı İşletmeciliği şirketinin, devlete açtığı 93 milyon Euro’luk tazminat davasının neticesi beklenmeden, Ulaştırma Bakanlığı tarafından bir sözleşmeyle şirkete verilen ve ihale kriterlerine aykırı olan 4 yıllık sürenin hem veriliş şeklinin, hem de süresinin çok tartışmalı olduğunu vurgulayarak, “Yeni hükümet rahatlıkla bunu iptal edebilir” açıklamasını yaptı.
TT Havalimanı’na verilen 4 yıllık ek işletme süresiyle, işletme zamanı 25’ten 29’a çıkarılıyor. Bu 4 yıllık zaman diliminde şirketin kazancının ortalama 1 milyar Euro olacağı, ancak gecikme sebebiyle KKTC’ye açtığı tazminat davasında istediği 93 milyon Euro için mahkemeden bir karar çıkmadan sözleşme yapılmış olması tartışmanın mihenk noktasını oluşturuyor. Bu sebeple, devletin aleyhine olan bu ek işletme süresini yeni hükümetin rahatlıkla iptal edeceği belirtiliyor.
MALİYE BAKANLIĞI, DENETİM KOMİSYONU KURDU
Havalimanı tartışmasının odak noktasında ihale kriterlerinin çeşitli bahanelerle değiştirilmesi var. Mayıs 2012’de, KKTC Ulaştırma Bakanlığı, Ercan Havalimanı Pist ve Terminal Yenilenmesi ve Havalimanının Modernizasyonu için 25 yıllık yapım ve işletim süresiyle işletme hakkı devri ihalesi yaptı. En önemli kriterlerden biri, ilgili şirket veya konsorsiyumun daha önce 25 bin metrekare uluslararası terminal binası yapmış olması ve/ veya 400 bin metrekare pist, apron, taksi yolu sahası inşaatı yapıp bitirmesi şartıydı. Ercan’da iki ortağın tartışmalı pozisyonu sebebiyle bu kriter ortadan kalkmış gibi görünüyor. Görüştüğüm yetkililer, bu durumu şöyle izah ediyor: Taşyapı (% 80) ve Terminal Yapı’nın (% 20) ortak kurduğu TT Havalimanı’nda meydana gelen tartışmalı bu durum için ilgili mercilerden yeterli belge ve doküman alamadık. Dolayısıyla ihale kriterlerini karşılayan şirket olan Terminal Yapı’nın ne kadar dışarıda olduğu hususu net değil. Hasılı ihale şartnamesinde, “Yapımcı ve işletmeci şirketin hissesinin en az % 20 olması ve 25 yıl boyunca azaltılmaması gerekir” mevzusu da muğlakta. Ortaklar anlaşamamış ve bu tartışma sonrası pilot ortak, şartnameye aykırı olarak gücünü kullanıp tüm yetkiyi eline almış görünüyor. Yılda ortalama 2 milyon yolcu (tek yön) ağırlayan Ercan’da öne çıkan gelir kalemleri şöyle: Yolcu başına alınan 15 Euro vergi, kira gelirleri, uçak konma ve konaklama ücretleri... En hassas tartışma konusu ise ciro paylaşımı nedeniyle gelirlerin denetimi. Maliye Bakanlığı bünyesinde bir komisyon kurarak Ercan Havalimanı’nda gerekli çalışmalara başlamış. Fakat bu hikâye de burada bitmeyecek gibi...
