Hindistan'a gitmek zor, ama şart!
Geçen hafta, Çelebi Holding’in Hindistan’daki 10. yılı münasebetiyle Yeni Delhi’ye gittim. Çelebi’nin 10 yıllık başarı hikâyesini ve gelecek hedeflerini detaylarıyla yarın yazacağım. Bugün biraz Hindistan’dan bahsetmek istiyorum.
Milli uçak, milli gemi, milli helikopter, kendi savunma sanayiini geliştirme, Türkiye’nin 2023 ekonomi hedefine benzer 2022 programları, iç hat uçuşlarda yüksek büyüme oranları Hindistan’da da var. Hatta havalimanı yolu üzerinde milli gemi ve milli helikopter geliştirilmesine dair reklamlarını da gördüm. Yeni Delhi’de yaşayan bir Türk şirketi yetkilisinden öğrendiğime göre AK Parti’nin reklamcısıyla çalışan Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın çalışma şekilleri de birbirine çok benziyormuş, sloganları da. Yeni Delhi’ye ilk defa 3 yıl önce ziyaret eden bir yabancı yetkili ise ülke genelinde son birkaç yılda, gözle görülebilen ciddi bir gelişme ve dönüşüm yaşandığına işaret etti. Hindistan artık daha fazla kendi şirketlerine, işadamlarına ve değerlerine önem vermeye başlamış. Bu önem verme işinin bazı noktalarda bariz şekilde abartıldığı söyleniyor. Mesela Hindistan’da değişimi başlatan “Modi hükümeti”nin ülkelerle ilişkilerini sıkı bir mütekabiliyet esasına dayandırarak yürütmesi sebebiyle bazı sorunlar yaşanıyormuş. Havacılık sektörü de bu durumdan etkilenenlerin başında geliyor.
Türkiye-Hindistan ilişkilerinin, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Başbakan Modi’nin tarzları yakın olması sebebiyle gelişme göstermesi bekleniyor. Ancak Hindistan yönetiminin, tüm ülkelerle eşit düzeyde iletişim kurma yaklaşımı, bu ülkeyi ziyaret edecek yabancıların vize alım işlemlerine de yansıyor. Mesela 5 yıl önce Hindistan konsolosluğuna gitmeden vize almak mümkünken, bir hafta önce vize için bizatihi konsolosluğa gittim. Başvuru esnasında da yaklaşık 3 saat bekledim. Ertesi gün de vizeli pasaportumu alabilmek için dışarıda, soğukta kuyruğa girip 45 dakika geçirmem gerekti. Bunu önce iki ülke arasında bir sıkıntı olduğuna yordum. Fakat Hindistan’a gidince işin aslını öğrendim. Sıkıntı falan söz konusu değil, yeni bir uygulamaya geçmişler. Tuhaftır bir Hintli yetkili de Türkiye’nin kendilerine benzer şekilde vize verdiğine dikkat çekti. Kısacası, iki ülke ilişkilerinde bir sorun yok. Hindistan’da yeni bir düzen kuruluyor, değişim yaşanıyor. Yakın zamanda Türkiye ile ilişkiler çok önemli bir boyut kazanabilir. Netice itibarıyla Hindistan, 1 miyar 348 milyon nüfusuyla dünyanın en kalabalık ikinci ülkesi ve hızla büyüyen bir ekonomisi var.
***********
UÇAK SEFERLERİ YETERSİZ, YENİLERİNE DE İZİN YOK!
Hindistan-Türkiye arasındaki en önemli mesele yeterli uçak trafiğinin olmaması. Hindistan’a gitmek isteyenlerin en az 3 hafta önceden uçak bileti arayışına girmeleri gerekiyor. Mesela vize kuyruğunda tanıştığım iki kişi, Kazakistan merkezli havayolu Air Astana’dan, İstanbul-Almatı- Yeni Delhi şeklinde bağlantılı bilet bulabildiklerini söyledi. THY Hindistan Müdürü Özer Güler, Mumbai ve Yeni Delhi’ye haftanın her günü uçtuklarını, ayrıca haftada 2 de kargo seferlerinin olduğuna dikkat çekerek mevcut uçuşlar için frekans artışı ve başka şehirlere de yeni uçuşlar düzenlemek amacıyla yetkili makamlarla görüştüklerini belirtti. Ancak çeşitli kaynaklardan öğrendiğime göre Hintli yetkililer, Emirates, Etihad, Qatar ve Air Arabia gibi Körfez ülkelerinin havayolları başta olmak üzere çeşitli yabancı şirketlerin yoğun dış hat uçuşu karşısında Hintli firmaların zayıf kalmasından rahatsız olduklarından hiçbir havayoluna yeni uçuş izni verme taraftarı değillermiş. Hindistan’ın iç hat uçuşlarında ciddi büyüme başarısı gösteren ve halihazırda ülkenin en büyük şirketi olan düşük maliyetli havayolu (LCC) İndiGo Airlines örneğinde olduğu gibi güçlü dış hat uçuşu yapacak bir şirket arayışları var. Hâsılı bayrak taşıyıcı şirketleri Air India’yı ayağa kaldırmak gibi hedefleri var. Bu olmazsa her halükârda Hindistan’ı dünyaya bağlayacak bir şirketlerinin ortaya çıkması nihai amaçları.
***********
TÜRK YATIRIMCILAR KÖTÜ TECRÜBEYE SAHİP
Başbakan Modi’nin 2022 hedefinde ciddi bir inşaat hamlesi var. 50 milyon konut ise başta geliyor. Ayrıca havalimanları, köprüler, yollar ve tünellerle ülkeyi ulaşılabilir hale getirmek istiyor. Bizim bulunduğumuz haftada ülkede yatırımcı zirvesi vardı. Ayrıca Mayıs 2017’de de Türk müteahhitleri Hindistan’a davet edilmişti. Fakat daha önce bazı şirketlerin yaşadığı sorunlar sebebiyle Türk işadamları Hindistan’a mesafeli duruyor. Çünkü önemli bir inşaat şirketi ödemelerini alamamakla kalmamış, bazı yetkilileri de ciddi sorunlarla baş başa kalmış. Türkiye Büyükelçisi Şakir Özkan Torunlar, artık yeni bir dönemin başladığına dikkat çekerek Türk yatırımcıların ellerini çabuk tutması gerektiğine işaret etti. Büyükelçi, TOBB, TÜSİAD, TİM ve DEİK gibi kuruluşların burada ofis açmasıyla işadamlarının meselelerini daha rahat çözebileceğinin de altını çizdi.
Başbakan Modi, geçmişte yabancı şirketlerin yaşadığı sorunları ortadan kaldırarak yabancı sermayeyi çekmek için yerli ortaklık şartını kaldırmış. Yabancı şirketler % 100 kendilerine ait şirketler kurabiliyorlar. Para transferlerinde sorun yaşanmıyor. Artık liberalleşmeye daha fazla önem verilerek orta sınıfın güçlendirilmesi amaçlanıyor. Türkiye’den sadece müteahhitler değil, tüm iş dünyası, kendilerini temsil edecek kurumlarla, Çin’e pek benzemeyen ve daha çok ortak değerler taşıyan bu ülkeye zaman kaybetmeden adım atıp fırsatları değerlendirmeliler.
