Koronalı yolcu geldiği yere gönderilsin!
Korona virüs sonrası uymamız gereken yeni normaller havacılıkta da bir çok kuralı değiştirdi. Halen daha da yeni kurallar gelmeye devam ediyor. Son olarak Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü dikkat çeken bir NOTAM yayınladı: “Testi pozitif çıkan yolcular ülkeye kabul edilmeyecek ve deporte edilecektir.” Sadece Türkiye değil, dünya ‘koronalı yolcu geldiği yere gönderilsin’ mevzusunu tartışıyor. Peki korona virüs tespit edilen yolcu geldiği yere, geldiği havayoluyla nasıl geri gönderilecek? Halen daha tartışılıyor. Virüs taşıyan yolcuların seyahate başlamaması için neler yapılması gerekir? Evet henüz cevabı olmayan bir soru ve uygulamadan bahsediyorum.
İç hatlarda ilk uçuşun Türk Hava Yolları (THY) ile başlamasıyla yeni kurallarla pratikte tanışmaya başlandı. Bu uçuştan 2 gün sonra Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü’nün (ICAO) hazırladığı ‘Take off’ yani ‘Kalkış’ isimli bülteniyle dünya genelinde uyulması gereken genel kurallar ilan edilmiş oldu. Yeniden canlanmaya başlayan havacılık sektörü de devrim niteliği taşıyan bu bültenle uçaklarını havalandırmaya başladı.
ICAO’nun Covid-19 kılavuzu ‘Take off’ kurumun ‘Konseyin Havacılık Kurtarma Görev Gücü’ (CART) tarafından hazırlandı. CART bu bülteni ülkeler ve bölgesel kuruluşlarla yapılan geniş kapsamlı istişareler sonucunda, Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), Uluslararası Havalimanları Konseyi (ACI), Sivil Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcıları Organizasyonu (CANSO) ve Uluslararası Havacılık ve Uzay Sanayicileri Dernekleri Koordinasyon Konseyi (ICCAIA) tarafından yapılan çalışmalarla geliştirip, ICAO’ya sundu. Bu kurallar ICAO tarafından açıklanmadan önce de dünyada ve ülkemizde ilgili sağlık otoritelerinin tavsiyeleri doğrultusunda havacılık sektörü zaten bu uygulamalara geçmişti.
ICAO’nun Yeni kuralları Şöyle:
1) Sosyal mesafe: Havalimanlarında ve uçaklarda sosyal mesafe korunmalı. (En zor kural bu halen daha uçaklar için nasıl bir sosyal mesafe uygulanması gerektiği belirsizliğini koruyor.)
2) Maske ve siperlik: Özellikle uçak içinde mürettebat maske ve siperlik kullanmalı. Yolcularda maske zorunlu olmalı. (Bu kurala azami derecede uyuluyor.)
3) Rutin dezenfeksiyon: Uçak içleri ve havalimanları rutin şekilde dezenfekte edilmeli. Özellikle yolcuların sık dokunulduğu alanlar detaylı olarak dezenfekte edilmeli. (Havayolları ve havalimanları bu kurala da uydukları dikkat çekiyor. Ama ucu açık bir kural...)
4) Sağlık taraması: Havalimanlarında yolculara sağlık taraması yapılmalı, ateşleri ölçülmeli. (Türkiye’de uçuşlar başlamadan önce Sağlık Bakanlığı PCR testi yapılacağını açıklamıştı. Bazı ülkelerde uyguluyor. Ama dünya genelinde pek kabul görmüş değil. Nitekim ülkemizde de bu uygulamaya geçilmeden vazgeçildi. Sadece dünyanın her yerinde olduğu gibi bizde de ateş ölçümü yapılacak. Durumu şüpheli olan yolcular PCR testine tabi olacak.)
5) Yolcular ve çalışanlar arasında yakınlaşma azaltılmalı: Havalimanlarında yolcular ve havalimanı, havayolu çalışanları arasındaki yakınlık geliştirilen teknolojiler ve fiziki uygulamalarla sosyal mesafeye uygun hale getirilmeli. (Bu kurala da uyulduğu görülüyor.)
6) Yolcu sağlık formları: İlgili sağlık otoritelerinin tavsiyelerine uygun yolcuların sağlık beyan formları doldurmaları sağlanmalı. Yolcuların kâğıttan kaçınması için elektronik araçlar teşvik edilmeli. (Uygulanmasında en sıkıntı çekilen hususlardan birisi bu. Halen daha nasıl uygulanacağı meçhul. Teması azaltmak için kağıt formlardan vaz geçilmesi gerekiyor. Ancak yerine ne konacağı meçhul.)
7) Test etme: Gerçek zamanlı, hızlı ve güvenilir Covid-19 test yapılması sağlanmalı. (Test konusu bilinmezliğini koruyor. ‘Ateşi yüksek çıkan yolcular teste tabi tutulmalı’ görüşü ağırlık kazanıyor. Ama test sonuçları pozitif çıkacak yolculara yönelik ne yapılacağı hususu da karışık. Bazı ülkeler geldikleri yere geri göndermeyi tartışıyor. Türkiye bu konuda kararını veren ülkelerden. THY’nin uyarısı şöyle: Test sonucu pozitif olan yolcuların Türkiye'ye girmesine izin verilmeyecek ve sınır dışı edilecektir.)
Görüldüğü üzere bir genel kurallar var, bir de ülkelerin getirdiği özel uygulamalar. Bu sebeple seyahate çıkmadan önce yolculuk yapacağınız havayolunun, gideceğiniz ülke ve şehirlerin kurallarını iyi incelemeniz gerekiyor. Üstelik bu kurallar sürekli güncellendiği için daha fazla dikkat gerekiyor. Çünkü kurallar zamana yayılarak, araştırmalar yapılarak her hafta güncellenerek havayolları ve havalimanlarına ilgili sağlık otoriteleri tarafından bildiriliyor.
Yolculara düşen ise sürekli takipte olmak...