Taksi işi genelgeyle düzelecek iş değil!
Gündemi en fazla meşgul eden taksi meselesi kangrene dönmüş durumda. İçişleri Bakanlığı da yaşanan olayların etkisini azaltabilmek için gelişmeler karşısında 81 ilin valiliğine mecburen taksi genelgesi göndermek zorunda kaldı. Bu yaklaşım 80’li, 90’lı yılların yaklaşımından öteye bir anlam ifade etmiyor. Ama bu şartlarda ilgili bakanlık ve kurumlar köklü bir düzenleme yapmadıktan sonra yapacak başka bir şey de yok.
Çağımız şartları düşünüldüğünde ise genelgeyle çözüm getirilmesi imkansız. Çünkü dijital çağda korsan taksi, denetimsiz, kontrolsüz ticari faaliyetleri engellemek, ancak dijital uygulamalar ve bunun için gerekli olan mevzuatları hazırlamaktan geçiyor.
Cep telefonu ve mobil cihazlar için geliştirilen uygulamaların acilen devreye girmesi, kontrol ve denetimlerin çağa uygun şekilde bu yöntemlerle yapılması halinde neticeye varılabilir. Klasik polisiye tedbirlerle işimiz zor.
Bazı ülkeler bunun çözümünü çoktan bulup uygulamaya koydu. UBER benzeri dijital teknolojik çözümlerle hem araçların trafikte daha az dolaşması hem daha az yakıt tüketimi hem de vatandaş memnuniyeti üst seviyelerde sağlanıyor. İstanbul gibi büyük şehirler için ihaleye çıkılıp 2-3 şirkete taksi faaliyetlerini dijital uygulamalar üzerinden yapma lisansı verilebilir.
Eğer çağımıza uygun düzenleme için kafa yorulursa, vatandaştan yüksek ücret talebi, yolu uzatma girişimleri, taksilerin trafikte ne kadar dolu gezdiği rahatlıkla kontrol edilebilir. Şikayetler uygulamalar üzerinden anında ilgili yerlere iletilebilir. Ödeme işlemlerinde taksici ile vatandaş karşı karşıya gelmeden işlem de gerçekleşebilir.
Mesela Singapur’da taksiler toplam mesafenin yüzde 68’ini yolculu gerçekleştiriyor. Devletin koyduğu sınır ise yüzde 65. Bunun altına inmeleri söz konusu değil. Bu standartların yakalanması dijital uygulamalarla sağlanıyor. Böylece trafikte boş gezen araç sayısı azalıyor. Dünyanın en pahalı şehirlerinden birisi olan Singapur’da, taksi taşıma ücretleri böylece dünya ortalamasının altına düşürülmüş.
Daha da ilginç olanı ise Singapur’da devletin taksilerin sayısını ve ücretlerin belirlenmesini işletmecilere bırakmış olması. Lisans verilen şirketler koyulan kriterler karşılamak için her açıdan rekabet etmek durumunda. Taksi işletmeleri, aktif taksi sayılarını, yolculuk ücretlerini talebe göre ayarlıyorlar. Araç takibinde yapay zeka ve ileri optimizasyon tekniklerini kullanılıyor. Taksilerin dolu veya boş oldukları araç içine koyulan sensör veya diğer teknolojik uygulamalarla kontrol ediliyor.
Öte yandan taksi sürücüsü olmak da birçok ülkede çeşitli kurallara bağlanmış durumda. Londra’da taksi şoförü olmak için 3 ila 4 yıl arasında değişen eğitim ve staj süresi gerekiyor. Singapur’da ise taksi sürücü lisanlarının geçerlilik süresi 3 yıl. 3 yılsonunda tekrar güncellenmesi icap ediyor. Tokyo da ise taksi otoritesi işletmecileri düzenli olarak denetleyerek notlar veriyor.
Kısacası, başta İstanbul olmak üzere diğer şehirleri de kapsayacak şekilde ülkemizde de çağa uygun dijital uygulamalara ve mevzuata yönelik düzenlemelere ihtiyaç var. İstanbul’da taksi konusunda ihaleye çıkılarak 2-3 şirkete lisans verilebilir. Şu an taksi plaka sahibi olanlarında belli süre istihdam edilmesi yönünde ihaleye şartlar konarak çözüm rahatlıkla geliştirebilir.
İçişleri Bakanlığının taksi genelgesi mevcut düzende vatandaşın daha fazla mağdur olmaması için atılmış bir adım, ama elbette nihai çözüm olmayacaktır. Dijital uygulamaları etkin şekilde devreye sokacak düzenleme yapılırsa bugün yerli yabancı herkesin yaşadığı taksi meselesi ortadan kalkar. Polisiye tedbirlere de gerek kalmaz!
