Ateş altında kalan Amerikan ailesi
Bir ölüm üzerinden ABD’nin Ortadoğu politikalarını eleştirmeye kalkışırken araya da alışık olduğumuz temalar, formüller ilave eden, her izleyişte farklı anlamlarla okunabilecek bağımsız bir film… “Sessiz Çığlık”, savaş fotoğrafçılığından işlevsiz aileye bağlanırken enfes bir kurgudan beslenen yaratıcı bir sinema dilinin peşinde. Yabancılaştırıcı yan öğelerle sarılı Amerikan ailesinin acılarının, Irak Savaşı’ndaki ölümlerden daha gürültülü ve bunalımlı olduğuna dikkat çekip, ‘dışarıya değil, içinize bakın!’ uyarısı yapıyor. 2015 Cannes Film Festivali yarışmasının en iyilerinden, haftanın da en iyisi “Sessiz Çığlık”, yarın vizyona giriyor.
YERİNDE DURMUYOR, SÜREKLİ SARSIYOR
Danimarkalı Joachim Trier “Tekrar” (“Reprise”, 2006) ile dikkat çekmiş, bir ‘yapboz’la, ‘aşk hikayesi’ni allak bullak etmişti. ‘Kurgu’yla neler yapılabileceğini kanıtlamıştı. Ama Christoffer Boe şaheseri “Yeniden Sev Beni”nin (“Reconstruction”, 2003) modelini yinelemesiyle alkışı yarıda kesmemizi sağlamıştı. “Oslo, 31 Ağustos” (“Oslo, 31. August”, 2011) ise aslında Malle’in “Ateşle Oyun”una (“Le Feu Follet”, 1963) bir saygı duruşu gibiydi. Düz ve hüzünlü bir ‘ölüm arifesi’ portresiydi. Yönetmende bir düşüş vardı ya da duraklama devrine giriş yaşanacaktı.
Ama Trier’nin, ilk İngilizce filmi “Sessiz Çığlık”ta (“Louder Than Bombs”, 2015) onun sinemasını ayakta tutan İskandinav kurgucu, besteci ve görüntü yönetmeni yerli yerinde duruyor. Bize de ilk sahneden itibaren, savaş fotoğraflarının, zıplayan ponpon kızların, bilgisayar oyunlarının, kazaların aralara ansızın girebildiği ‘yerinde durmayan’ bir dünya sunuluyor. Geleneksel akışı yıkan yönetmen, Ortadoğu manzaralarını arka plana yerleştiriyor.
İŞLEVSİZ AİLE, FOTOĞRAFÇILIK VE CİNAYET ARAŞTIRMASI
Seyirci ise sürekli sarsan bir kurgu numarası, bir kamera hareketi hamlesiyle ‘hissiz’ kalıyor, köşeye sıkışıyor. Ya bir anda durup dururken düşebilen, ya zoom in hareketiyle sarsılan, ya da flashback girişiyle rahatı bozulan karakterlerle sarılıyor. Bunların sürekli rahatsız etmesi, aslında ‘bombalar’dan daha tehlikeli, daha trajik hayatlar yaşandığına dikkat çekiyor. Aktif kamera gibi kullanılan sinematografinin katkısıyla Amerika’nın göbeğinde ‘ateş altında kalan yaşamlar’ın varlığına parmak basılıyor.
“Sessiz Çığlık”ta işlevsiz aile ile savaş fotoğrafçılığını kesiştiren Trier, “The Chumscrubber” (2005) ile “The Situation” (2006) arasından bir güncel fotoğraf bulma peşinde. Başlangıçtan itibaren anlatıcı sesiyle, bizi bir gazeteci araştırmasına da sokuyor. Byrne, Eisenberg, Huppert, Druid’in gözünden olup bitenler aslında biraz Atom Egoyan’ın yaşattıklarını, modern ‘whodunit’ mizansenlerini hatırlatıyor. Kadın savaş fotoğrafçısını ele alan, Juliette Binoche ile Catherine Keener’ın başrole yerleştiği “Binlerce Kez İyi Geceler” (“Tusen Ganger God Natt”, 2013) ile “War Story”nin (2014) başarısızlıkları kolaylıkla unutuluyor. “Amerikan Güzeli”nin (“American Beauty”, 1999) modeli ise akla gelmiyor.
HUZURSUZLUK İÇİMİZDE
Filmin esaslı amacı ise sanki ‘iletişimsizlik’ yoluyla enseste, kıyıma alan açan işlevsiz ailenin, savaştan daha korkutucu olabileceği gerçeğini ele almak. Bunalımlı karakterlerin bu haletiyeruhiyesi de gerçekçi görüntü yönetmenini delen kurgu yöntemleriyle altüst ediliyor. Bir anda devreye girebilen yavaş çekim, flashback, paralel kurgu, montaj sekans sarsma amacıyla bizi ve karakterleri esir alıyor. Bilinçaltının ürünü olmadan ‘beklenmedik ateş sesi’ niyetine devreye giren ayrıksı görüntüler ve dramatik dönüşler ‘trajedi’yi besliyor.
Müziğin dengesi bir kurgu resitaliyle, bozulan hikaye kurgusunu anlamlandırıyor. Trier’nin Eskil Vogt ile yazdığı senaryo çok katmanlı. Büyük orada ‘şiddet, kıyım, savaş içimizde’ demeye getiriyor. “Sessiz Çığlık”, İslamofobiyle hesaplaşıyor. Amerika’nın Ortadoğu politikalarına, ölüme ve onların bıraktığı tortulara dair sarsıcı, işlevsel ve yaratıcı bir anti-terör filmi gibi… Ölümün nasıl sinemasal hale getirileceği üzerine ders olarak okutulacak bir eser.
FİLMİN NOTU: 7.2
Künye:
Sessiz Çığlık (Louder Than Bombs)
Yönetmen: Joachim Trier
Oyuncular: Gabriel Byrne, Jesse Eisenberg, Isabelle Huppert, Devin Druid, David Strathairn, Rachel Brosnahan
Süre: 109 dk.
Yapım yılı: 2015
