Devlet böyle işleyecek…
YENİ sistem eski şablonla yenisi okunmaya çalışıldığı için önce bakanlar kuruluna odaklanıldı.
Sonunda atamalar ve yemin töreni bitti…
Ancak alışkın olduğu devlet yapılanmasının ötesinde karşısına politika kurulları, ofisler, başkanlıklar gibi yeni oluşumlar çıkınca bu kez “sistem nasıl çalışacak?” noktasına geldi.
Çünkü devleti 95 yıldır yürüten aksamının ötesinde yeni bir yapıyla karşılaştı.
Memur ise çalıştığı kurumun, iş yapıyorsa da ilgili bakanlığın yeni yapılanması bir yana, yeni ortaya çıkan kurumlarla ilişkisinin nasıl yürüyeceği de önemli hale geldi.
Devletin üç erkinden biri olan yürütme yeniden şekillenirken, bürokrasi de bildik klasik yapısını terk etti; teknokratlar dönemi bitti, siyasi ve idari teknisyenler dönemi başladı.
Bu kapsamda bakıldığında devletin yürütme erkenin 7 ana yapıdan oluşacağını söylemek olası…
Bunlar, Cumhurbaşkanı ve Yardımcıları, Özel Kalem Müdürlüğü, İdari İşler ve Özel Temsilciler, Ofisler, Danışman ve Başdanışmanlar, Politika Kurulları, Bakanlar ile bağlı kuruluşlar…
Toplam 76 makamdan oluşan kurumların başındakileri Cumhurbaşkanı bizzat atayacak; görev süresi Cumhurbaşkanı'nın görev süresiyle sonlanacak.
Emniyet müdürü, defterdar, vali yardımcısı ve kaymakamın da arasında bulunduğu 55 makam ise bakanların teklifiyle yine Cumhurbaşkanı’nın onayı ile atanacak.
Merkez Bankası, YÖK, Diyanet İşleri, İstatistik Kurumu, TRT gibi 21 kurumun başkan ve genel müdürlerini ise en fazla 4 yıllığına kanunlarındaki usul ve esaslara göre Cumhurbaşkanı görevlendirecek.
Yani, toplam 152 makamın atamasını Cumhurbaşkanı yapacak.
KURULLAR VE OFİSLER
Cumhurbaşkanına en yakın kişiler yardımcıları, özel kalemi, idari işler başkanlığı ve başdanışmanları olacak.
Onların bir adım ilerisinde finans, iletişim, insan kaynakları, teknoloji ve yatırım ofisleri yer alacak.
Diğer tarafında 9 politika kurulu, onun yanında da 16 bakanlık olacak.
Genelkurmay, MİT, MGK, Diyanet gibi 7 başkanlık da bağlı kuruluşlar olarak sistemde yer alacak.
Cumhurbaşkanı Özel Kalem Müdürü atandığı anda büyükelçi ünvanı alacak…
Cumhurbaşkanı dilediğinde “Özel Temsilci” atayıp görev süresince bu kişiye büyükelçi ünvanı da verebilecek.
Politika kurulları, ofisler ve bağlı kuruluşlar ile bakanlıkların görevleri ise birbiriyle iç içe geçmeyen, ilişkisi de kopmayan düzeyde yürüyecek.
POLİTİKA KURULLARI
Bunların görevleri, birbiriyle bağı ve ilişkisine gelirsek…
Başkanlığını Cumhurbaşkanı’nın yapacağı 9 Politika Kurulu, en az üç üyeden oluşacak, aralarından biri başkanvekili olacak.
Politika Kurulları, Cumhurbaşkanı’na “küresel rekabetin getirdiği ani değişimlere karşı strateji ve politika” önerileri geliştirecek.
Görev alanına giren konularda kurum ve kuruluşlara görüş verecek; eş zamanlı olarak bakanlıklar ile kurum ve kuruluşların uygulamalarını izleyip Cumhurbaşkanı’na rapor edecek.
Sivil toplum ile uzman kişilerin katılımıyla genişletilmiş kurul toplantıları yapabilecek; görev alanıyla ilgili konularda ihtiyaç ve etki analizleri hazırlayacak.
BİRBİRİYLE BAĞI VE İLİŞKİSİ
Kurulların bakanlıklar ve ilgili kurumlarla ilişkisi ise Ankara’da en çok tartışılan konu…
En iyi örnek de Milli Güvenlik Kurulu ile yeni oluşan Güvenlik ve Dış Politika Kurulu…
Her ikisi de devletin güvenliği üzerinde düşünce üretiyor…
Buna bir de Genelkurmay’ın da bağlanması hedeflenen Milli Savunma Bakanlığı eklendiğinde durum daha karmaşık hal almayacak mı?
Soruyu aynen bu şekliyle dün ilgilisine sordum…
Gördüm ki onlar da enikonu tartışmış.
Politika Kurullarının düşünce üreteceğini, MGK’nın ise geçmişteki yapılanması içinde güvenlik alanında karar alıcı görevine devam edeceğini anımsattı…
MGK görev ve yapısında ileri sürüldüğü gibi değişiklik olmayacağının da altını çizdi.
HANGİSİ ETKİN OLACAK?
Kurullar, kurumlar ve bakanlıklar arasında eşitler arasında önceliğin kimde olacağı da belirlenmiş.
Müşterek alanlardaki görev ve faaliyetlere ilişkin koordinasyon sorunu yaşanmasının önüne geçmek için bakanlar, kurum, kuruluşların üst düzey yöneticileri ile Politika Kurulları'nın başkanvekillerinin katılımıyla koordinasyon toplantılarının yapılması kararnameyle karara bağlandı.
Bu toplantıda tespit edilen esaslar Cumhurbaşkanı’na sunulacak.
Koordinasyon toplantılarına Cumhurbaşkanı’nın görevlendireceği Politika Kurulu başkanvekili veya bakan başkanlık edecek.
Yani, tercih Cumhurbaşkanı'nda olacak, ancak bütün işlemler başkanvekilleri aracılığıyla yürütülecek.
Bu hüküm ve Politika Kurulları'nın hepsinin başkanının Cumhurbaşkanı olmasından yola çıkarak şu söylenebilir ki başkanvekillerinin eşitler arası önceliği hissedilecek.
OFİSLERİN GÖREVİ
Peki, Dijital Dönüşüm; Finans; İnsan Kaynakları; Yatırım başlıkları altında görev yapacak “ofisi başkanlıkları” sistemin neresinde olacak?
Ofisler için biçilen görev “kamu yapılarının koordinasyonu sağlamak ve proje geliştirmek; gelişmeleri takip ederek veri analizi yapmak” diye tanımlandı.
Örneğin Dijital Dönüşüm Ofisi, “e-devlet sisteminin dönüşümünü” koordine ederken, eş zamanlı olarak milli teknolojinin gelişimi için farkındalık oluşturup, yapay zeka uygulamalarına da öncülük edecek.
Finans Ofisi ise uluslararası bankacılık ve finans sektörünü izleyip anında raporlayıp, analiz yaparken, İstanbul Finans Merkezi’nin yürütmesini de üstlenecek.
Uluslararası piyasalarda oluşabilecek gelişmeleri önceden tahmin edip önlem almaya dönük adımları geliştirirken, uluslararası fonların Türkiye’ye gelmesini sağlayıcı çalışmalar yapacak.
SİSTEMİN ÇALIŞMASI
Bu kurul ve kurumlarla sistemin nasıl çalışacağına gelirsek…
Politika kurulları makro politikalar üzerinde “bir teknokrat gibi değil de bir teknisyen” anlayışı içinde Cumhurbaşkanı’na düşünce ve öneri sunacak.
Cumhurbaşkanı, ofislerden aldığı saha bilgilerini de ekleyip karar haline getirecek ve icraya koyması için bakanlıklara yollayacak.
Bakanlar da siyasi teknisyen gibi çalışacak…
Düşüncenin icrası aşamalarında diğer Politika Kurulları ve bakanlıklara ihtiyaç duyulması halinde sorunun çözüm merkezi Cumhurbaşkanı Kabine toplantısı olacak.
MİT, MGK, Genelkurmay, Diyanet gibi bağlı kuruluşlar doğrudan Cumhurbaşkanı’na bağlı olarak asli görevlerine devam edecek…
Devletin 95 yıllık alışık olduğu yürütme yapısının değişiminde bazı aksaklıklarla karşılaşılıp, yol yürünürken yeni değişiklikler kaçınılmaz…
Öngörülmez aksaklıklar ve dirençler ile alışkanlıklardan vazgeçme oranı da yeni sistemin oturma sürecini belirleyecek…
