İlk aşı ne zaman yapılır?
ÇİN’den ilk partisi gelen Sinovac aşısının yapılmasına başlanacak zaman konusunda oldukça fazla spekülasyon var...
Bilim Kurulu’nun bazı üyeleri hakim olmadıkları, hatta alanları olmayan konuda demeç verip, Faz-3 çalışmasının beklendiğini söylüyor.
Hemen belirteyim bu doğru değil; muhtemel ki Bilim Kurulu’nun son toplantısına katılmamış...
Aşı konusunu en iyi bildiğine inandığım bazı bilim insanları da sanki Faz-3 çalışmasının sonlandırılmasının aşı için elzem konu yaklaşımı var.
Oysa diğer ülkeler de Türkiye gibi Acil Kullanım Onayı aldıktan sonra, Faz-3 çalışmasını beklemeden uygulandıklarını görmezden geliyor.
TÜRKİYE’DEKİ ÇALIŞMALAR
Burada önemli olan aşıya ulaşmakta...
İngiltere ve Hollanda’da görüldüğü gibi birçok ülke aşı bulmakta sıkıntı çekiyor.
Türkiye başta biraz tereddütlü dönem geçirmiş olsa da önemli yol aldı.
Abdi İbrahim firmasının aşı üretme yeterliliği anlamına gelen GMP alması, Biontech aşısını Türkiye’de üreteceğini açıklaması Türkiye’deki ilaç firmalarının başarısının örneği.
Turgut firması da bir süre önce GMP almış ve aşı üretimine ilişkin çabalarını önemli bir noktaya getirmişti.
Benzer şekilde diğerlerinin de GMP almak için çabalarını sürdürdüğü bilinen bir gerçek.
Ayrıca muhtemel ki sonraki gelecek haftadan sonra Türk bilim insanlarının aşı çalışmalarında Faz-2 aşamasına gelinecek.
Hayvan çalışmalarını tamamlayıp, benzerlerinin Faz-1 ve Faz-2 çalışmaları diğer ülkelerde tamamlanan ilaçlar da Faz-3 aşamasına geçip kesin kullanım onayı almak amacıyla sırada bekliyor.
Belki aşı konusuna çok yoğunlaşıldığı için önleyici veya tedavi edici ilaçların onay alma süreçleri biraz ağır işliyor.
Eğer hız kazanırsa en geç Haziran’da Faz-3 çalışmalarıyla birlikte devreye girecek olması da önemli...
OCAK’TA GELECEK MİKTAR
Çünkü AB’nin Biontech’ten son olanak 300 milyon doz daha aşı alması olayında artıyor.
Nitekim Sağlık Bakanı Koca, daha önce Ocak ayında 10 milyon doz aşının geleceğini bildirmişti.
Ancak Çin kaynaklı haberlere bakılırsa salgının bu ülkede yükselmesi sonrası miktar biraz düşecek.
Son noktada yine 50 milyon alınacak ama Ocak’ta gelecek miktar büyük olasılıkla 10 milyon altında kalacak.
Mart veya Nisan ayında gelecek olanlarla aradaki farkın kapatılması amaçlanıyor...
Bu arada Çin’deki gecikmenin bir nedeninin de aşıdaki ruhsatlama ile ilgili olduğuna yönelik yaklaşımlar da kabul görülür bulunuyor.
Çin, Türkiye’deki çalışmalara Brezilya’dan daha fazla güveniyor.
Görünen o ki aşının ruhsatlandırılması sırasında kullanacağı veriler de Türkiye’deki sonuçlara da dayalı olacak.
Hatta Türkiye’deki sonuçların çok daha önde olacağı bir raporlama ilme ruhsatlandırma çalışması sonlandırılırsa buna da kimse şaşmasın...
ARACI ŞART MIDIR?
Bir diğer tartışma aşının Çin’den getirilmesi yöntemine yönelik.
Sağlık Ekonomisi üzerine çalışan Prof. Dr. Zafer Çalışkan, aşının alım yöntemi için o ülkedeki ticari temsilciye ihtiyaç olduğunu belirtti, “Diğer türlü olursa meydana gelecek olumsuzluklar halinde bunu karşılama imkanları yok olur” dedi.
Yapılan yöntemin diğer ülkelerde de uygulandığının altını çizdi...
NE ZAMAN BAŞLAR?
Aşı için Faz-3 çalışmasının sonucunun bekleneceği iddiasına gelirsek...
Bizzat aşı çalışmasının başında bulunan Prof. Dr. Serhat Ünal’a sordum, hangi birini düzelteyim diyen ses tonuyla derin bir nefes alıp, “Doğru değil...” diye başladı ve devamını getirdi:
“Faz-3 çalışması devam ederken, elimizdeki vaka sayısı 29’a ulaşınca Bakanlık Acil Kullanım onayı verdi biz de ara raporumuzu açıkladık. Her ne kadar 40 vakaya ulaşana kadar devam edeceğiz ama 29 vaka rakamı da yeterli. Ayrıca Brezilya sonuçları da geldi, Bakanlık Endonezya ile de temas halinde. Faz-3 beklenmeden aşıya başlanmasında bir engel yok...”
Bunun için de eski adıyla tıp kurumu, gelen 3 milyon aşı üzerindeki çalışmalarını sürdürüyor.
Zaten 30 Aralık’ta Türkiye’ye gelen aşılar, yılbaşı tatili de göz önüne alındığında 14 günlük inceleme sürecini henüz tamamlamadı.
Muhtemel ki gelecek hafta ortalarına doğru sonuç çıkar ve bir sonraki hafta da uygulamaya geçer...
Bu konuda hazırlıkları yürüten ekipte bulunan Prof. Dr. Levent Akın da her türlü planlamanın tamamlandığını, gelecek onay ile birlikte aşılamanın yapılacağını bildirdi.
Öngördüğü tarih en geç 18 Ocak gibi...
Ancak öncesindeki iki gün hafta sonuna denk gelip sokağa çıkma yasağı uygulandığı için, yasak kapsamı dışında kalan sağlık görevlilerine aşının yapılabileceğine vurgu yaptı.
“Her bir aşı bir dozdan oluşuyor, bunun için elimizde yeteri oranda şırınga da mevcut” dedi.
Aktardığına göre Almanya’da 5 doz halinde şişelenen aşıdan, yanlış anlama sonucu hastalara tamamı verildi, bu da ateşlenmelere yol açtı.
Prof. Dr. Akın, Sinovac aşısı tek doz şişelendiği için bu sorunun yaşanmayacağını belirtti.
Türkiye’nin geçmişten gelen aşı uygulama beceri birikimi ile süreci rahat yöneteceğinin de altını çizdi.
ŞEFAF OLACAK, BÜTÜN VERİLER AÇIKLANACAK
Bir diğer eleştiri de Faz-3 çalışmalarına ilişkin verilerin şeffaf bir şekilde paylaşılmadığı üzerine.
Prof. Dr. Ünal, bunun doğru olmadığını belirtti, 40 hastaya ulaşmak için çok bir sayı kalmadığını bildirdi.
Gönüllü başvurusu alımının durdurulduğunu ancak daha önce başvuranlara aşının yapılmaya devam edildiğini de sözlerine ekledi...
Vaka sayısının 40’a ulaşmasının ardından tüm dökümlerin bilimsel halde herkesin kullanımına açık hale geleceğini de bildirdi.
Aşının etkinliği ile ilgili olarak Brezilya’dan gelen sonuçların yanlış değerlendirildiğine de vurgu yapan Prof. Dr. Ünal, “Üstteki %78’i görüyor, oysa bir paragraf aşağı inse etkisinin %100 olduğu da görecek” dedi.
YASAKLAR NE ZAMAN BİTER?
Burada dikkat edilmesi gereken aşıdan çok insanların bireysel davranışları.
Halk sağlığı uzmanı ve Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Akın’ın da altını çizdiği gibi önemli olan insanların bireysel korumalarını kendileri sağlamaları...
Yoksa herkese aynı anda aşı yapılması olanağı olmadığı da unutulmamalı.
Son dönemde hızı ve kalma süresi de arttığı dikkate alındığında İngiltere gibi olmamanın yolu maske, mesafe ve temizlikten geçiyor.
Prof. Dr. Akın’a bu durumda hafta sonu ve akşam yasaklarının ne kadar devam edebileceğini de sordum.
Kararı hükümetin vereceğini belirtti, tavsiyesinin bir süre daha devam etmesi yönünde olduğunu söyledi.
En azından 60 yaş üstüne ikinci doz aşı yapılana kadar kapanma uygulamasının bu şekliyle devam etmesinin önemli olacağını söyledi.
Tahminen 18 Ocak gibi başlayıp, ikinci dozu da 28 gün sonra yapılacağı göz önüne alınırsa Mart ortasını bulur...
Hemen belirteyim ki bugüne kadar uygulanan yasakların belirlenmesinde etkisi olan Prof. Dr. Akın bunu söylüyorsa büyük olasılık gerçekleşecek demektir.
Tabi işin ekonomik yönünü düşünüp hükümet farklı bir adım atmazsa...
