Aşıya karşı aşı…
YERLİ aşıda Erciyes Üniversitesi’nin çalışması önemli bir aşamaya geldi.
Sağlık Bakanı Koca dün sosyal medya hesabından, “Yerli aşı son aşamada FAZ-3 insan çalışmasında gönüllü olun, sonuca birlikte ulaşalım” çağrısında bulundu.
Bunu yaparken, e-nabız üzerinden gönüllülerin başvuruda bulunabileceğini belirtti…
Oysa benim de gönüllü denek olduğum Sinovac aşısı için farklı bir yol izlenmiş, Faz-3 çalışmasını yürüten Hacettepe Tıp Fakültesi, gönüllü takibini bağımsız bir sistem üzerinden yürütmüştü.
Amaç, deneklerle ilgili çalışmanın herhangi bir dış müdahaleye izin vermeksizin bağımsız zeminde yürütüldüğünü göstermekti.
Bu da bilimsel çalışmayı özgür kılıyordu.
BAŞARILI BİR AŞI
Şunu baştan belirteyim…
Erciyes Üniversitesi’nde alanında ciddi ve kılı kırk yaran özelliği ile bilinen Prof. Dr. Aykut Özdarendeli ve arkadaşları tarafından inaktif diye bilinen geleneksel aşı geliştirildi.
Çin’den gelen Sinovac aşısı ile aynı özelliğe sahip olmakla birlikte etki gücü açısından daha iyi olduğu bilim insanları tarafından da kabul ediliyor.
Dolayısıyla Erciyes Üniversitesi’nin geliştirdiği inaktif aşının oldukça iyi olduğu konusunda kimsenin şüphesi yok; Faz-1 ve Faz-2 çalışmaları da bu sonucu verdi.
Sinovac aşısı olmasaydım, bu aşıya kesinlikle gönüllü olurdum; çünkü mucidi Prof. Dr. Özdarendeli’nin bilime önem veren titiz kişiliğini biliyorum…
Ayrıca, diğer aşılar koronavirüsün diken diye bilinen ve hücreye tutunan uçlarına karşı etkili olurken, inaktif aşının mutant virüsleri de kapsayan maharetinin olduğu da yeni keşfedilmeye başlandı.
Yani önceden planlanan dışında, karşısına çıkan farklı mutasyona bürünmüş aşıların dikenlerine karşı da etkinlik gösteriyor.
PLASEBO YERİNE AŞISI
Ancak yerli aşının en büyük sıkıntısı Faz-3 çalışmasına katılacak kişilerle ilgili.
Çünkü 40 yaş üstü hafta başından itibaren aşılanacak ve Bakan Koca’nın da duyurduğu gibi muhtemelen bu ay sonunda 20 yaş üstüne aşı yapılacak.
Bu durumda Faz-3 çalışmasına katılacak farklı yaştan 10 bin üzerinde kişi bulmak zorlaşacak.
Bu nedenle Sinovac aşısında olduğu gibi, aşı çalışmasına denek olanların üçte birine “boş aşı” diye de bilinen plasebo, üçte ikisine ise gerçek aşı yapıp, etkilerini, tepkisini ölçmeye yarayan sistemden çıkmaya karar verilmiş.
Bunun yerine, Erciyes aşısının karşısına Türkiye’de bulunan aşıların konulmasına karar verilmiş.
Buna göre gönüllü olanların bir bölümüne halen uygulaması devam eden Sinovac yapılırken, geri kalan bölümüne Erciyes uygulanacak.
Böylece ikisi de inaktif olan aşının insan bedeninin yarattığı farklı durumun gözlenmesi sağlanacak.
Bu yöntem Faz-3 çalışmalarında uygulanan bir yöntemmiş…
Aslında karşılaştırması fena da olmaz, dünyada uygulaması devam eden bir aşı karşısındaki etkinliğinin ispatı sağlanır.
Ancak bu uygulama Faz-3 çalışmalarını ister istemez geciktirir, çünkü eğer bir rahatsızlık söz konusu olursa ikisi arasındaki nedenleri ölçmek için daha çok süreye ihtiyaç olacak.
Bu da beraberinde Faz-3 çalışmasını uzatacak; öngörülen 4-5 ayda ancak biteceği noktasında ki bu da Kasım ayına denk geliyor.
ETİK KURUL ONAYI
Bu aşamada bir başka nokta da Erciyes aşısının Faz-3 çalışmasına başlaması için Etik Kurul onayının da alınması gerekiyor.
Denekler için çağrı yapıldı ancak henüz Faz-3’ün başlayabilmesi için zorunlu olan Etik Kurul kararı ve kalite sertifikası ile fabrikada yeteri oranda üretilip depoya teslimi yapılmış sayıda aşının olmadığını belirttiler.
Sağlık Bakanlığı bu konularla ilgili ön görüşmelerini yapmış olacak ki deneklerin başvuruda bulunmasına yönelik çağrıyı yaptı.
ÜÇÜNCÜ DOZ HEDEFİ
Bunun yanı sıra Erciyes aşısı için, Sinovac ve Biontech aşısında olduğu gibi Acil Kullanım Onayı alınması halinde bunun üçüncü doz olarak da verilmesi hedefleniyor.
İlk adımda planlanan geçen yıl sonuna doğru gönüllü denek olanlara Sinovac ve Biontech aşıları yapılmıştı.
Ağırlıklı olarak da Sinovac aşısı kullanılmıştı.
Bu kişilerin aşı olmasının üzerinden 7 ay geçti; dolayısıyla üçüncü doz aşının Erciyes olarak gerçekleştirilmesi hedefleniyor.
Benzer şekilde bu yılın Şubat ayında iki doz aşısını yaptıran 65 yaş üstü ile sağlık çalışanlarının ikinci doz aşılarının üzerinden de bu ay sonu itibarıyla 6 ay geçmiş olacak.
Yine onlara da üçüncü doz olarak Erciyes aşısının yapılmasına yönelik bir planlama var.
DİĞERLERİ İÇİN DE HAVUZ
Aktarıldığına göre, e-nabız üzerinden yürütülen denek sistemi, henüz Faz-3 aşamasına geçmeyen diğer aşılar için de havuz oluşturması amaçlanmış.
Bundan böyle Faz-3 aşamasına gelen bütün aşılar bu sistem üzerinden kendilerine denek bulacaklar.
Amacın kime hangi aşıdan yapıldığının Sağlık Bakanlığı bilgisayar sistemine kayıtlı olması...
Özetle gelecekteki aşılar için de denek olmak isteyenler aynı sistem üzerinden başvurularını yapacak.
Umarım Faz-3 çalışmaları da Hacettepe Üniversitesi'nin koordinasyonunda Sinovac ve Biontech için gerçekleştirilen bilimsel hedefler üzerinden gerçekleşir.
Unutulmasın ki Sinovac da Brezilya veya Endonezya’daki Faz-3 çalışmasıyla değil, dünyanın en ünlü bilimsel dergilerinin de yayınlamasını uygun bulduğu Faz-3 çalışması sayesinde geçer not aldı.
Brezilya’ya kalsa Sinovac açısından sonucunun ne olacağı o kadar açıktı ki…
Bu Türkiye açısından da gurur vericiydi; dilerim bu süreç yine aynı şekilde yürür…
