Kim çıkıyor, kim çöküyor
Salgın döneminde kim kazandı, kim kaybetti? Hangi sektörler yükselişe geçti, hangileri düşüşte?
Bu soruların yanıtlarını bulmak için “Küresel Covid-19 Salgını’nın Türkiye’de Farklı Kategorilere Etkileri” çalışması yapıldı.
Söz konusu çalışma, Marketing Türkiye New Step programında, Deloitte Danışmanlık Şirket Ortağı Hakan Göl ve Deloitte Danışmanlık Kıdemli Müdürü Fatih Taşkın’ın katılımıyla ele alındı.
Araştırmada ilginç bulgular var. Onları az çok gözlemliyoruz, ancak hangi sektörlerde ne derecede iniş çıkışlar yaşandığını tam bilemiyoruz.
Deloitte 37 kategoriyi ayrıntılı inceledi ve belli sonuçlara vardı. Önce olumlu göstergelerden başlayalım.
*
Mart başından itibaren Skype, Zoom, ve EBA gibi video konferans ve uzaktan eğitim-çalışma sistemleri, dijitalleşen ve evlere dağıtım yapan ulusal market zincirleri, hobi siteleri, internet TV'ler, agresif indirim kampanyalarıyla e-ticaret sağlayan kıyafet ve ayakkabı firmaları, performansları artan haber televizyon kanalları, evcil hayvan malzemeleri satan şirketlerin siteleri, mobil oyun siteleri, kitap satışları, kişisel bakım ve kozmetik mağazaları kapasitelerinin yüzde 50 daha fazla üstüne çıktılar.
Genç nüfusu ile sosyal medya penetrasyonu zaten yüksek olan Türkiye’de salgın döneminde etkileşiminde büyük bir artış olmadı. Bunlar arasında Twitter en pozitif ayrışan platform olarak dikkat çekti.
*
Bu alanlar salgından olumlu etkilenenlerdi. Tabii bir de tersi var, yani olumsuz etkilenenler.
Hayatın yavaşlamasıyla birlikte bankacılık, kargo ve eğitim kurumları en az etkilenenler sektörler arasında yerlerini aldı. Özel ve kamuda tüm seviyelerde uzaktan eğitimin yaygınlaşması ile eğitim kurumlarının trendi kuvvetli bir şekilde pozitife çevireceği tahmin ediliyor.
Bu süreçte pazaryerleri, kamu hizmet platformları, mobilyacılar, spor alışverişi orta derecede yara alırken; emlak, otomobil, yemek siparişi, hazır yemek sipariş zincirleri, hava-deniz-kara ve demiryolu ulaşımı, iş ve eleman arama platformları, özel hastaneler, ev temizliği, nakliye, tamirat, spor medyası, oto kiralama, mücevher ve takı, bahis siteleri, otel, konaklama, seyahat, turizm, kültür, sinema, tiyatro en çok darbeyi yiyen sektörler olarak ortaya çıktı.
*
Salgının gidişatı ve gelişecek yeni önlemler, elimizde bulunan mevcut tabloyu elbette daha da değiştirecektir.
Ancak, koronavirüs salgın süreci bize başka şeyler de öğretti ve gösterdi. Mesela, bazı iyi uygulamalar dikkatimizi çekti.
Erken dijitalleşme yatırımlarının önemi anlaşıldı. Bu alanlarda önceden hamle yapmış, yetkin insan kaynağı ve özgün deneyimi olan sektörlerin ve firmaların, yaptıkları yatırımların karşılığını aldıkları görüldü.
Hijyenik teslimatın kıymeti de ortaya çıktı. El değmeden paketleme, temiz paketleme malzemeleri, günlük temizlenen teslimat araçları ve maske-eldiven gibi koruma önlemleri alan dağıtım personeli gibi uygulamalar müşterilerin hijyen endişelerini azaltmada yardımcı oldu.
Müşteri desteği sağlamanın değeri saptandı. Yoğun satış dönemlerinde yaşanan kapasite sıkıntıları ve müşteri memnuniyetsizliklerini çözmek için kendi dağıtım ağına ve ekiplerine yatırım yapan firmalar bu yatırımlarının karşılığını salgın sürecinde aldı.
*
Deloitte tarafından incelenen 37 kategorinin yarısından fazlasının salgından olumsuz etkilendiği anlaşılıyor.
Uzmanlara göre, salgından olumlu etkilenen sektörler durum normalleştiğinde eski ortamlarına hızlıca dönebilecekler. Ancak, negatif kategorilerdeki düzelme daha yavaş olacak ve salgının ekonomik etkileri yılın geri kalanında da hissedilmeye devam edilecek.
Asıl problem ise, ulaşım ve otel-konaklama hizmetlerinde, yani turizmde.. İstihdam içerisinde yüksek payı olan ama toparlanma hızı görece daha düşük olan bu sektördeki sert etkileşim düşüşü, endişe verici olarak değerlendiriliyor.
