Yüzde 4 büyüme artık tamamdır
Aralık ayı verileri ile yıllık sanayi üretimi açıklandı. Beklenenden daha iyi bir veriydi. Takvim etkisinden arındırılmış haliyle sanayi üretimi aralıkta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4.5 arttı. 2015’in tümünde ise sanayi üretimi ortalama yüzde 3.1 arttı. İmalat sanayiindeki artış da yüzde 3.6 düzeyinde gerçekleşti.
- 2015’teki yüzde 3.1 ile sanayi üretimi üst üste altıncı yıldır artıyor. Küresel kriz yılları olan 2008 ve 2009’da daralan sanayi üretimi 2010’da yüzde 12.1, 2011’de yüzde 10.1, 2012’de yüzde 2.5, 2013’te yüzde 3 ve 2014’te yüzde 3.6 arttı. Sanayi üretiminin iki yıllık çift haneli büyümesinin ardından 2012 ile birlikte ciddi biçimde hız kesmesinde cari açığı kontrol altına alacak politikaların yürürlüğe konulması ile büyümenin frenine basılması etkili oldu. 2011 yılında milli gelirin yüzde 9.7’sine çıkarak rekora ulaşan cari açık daha sonra gerilemeye başladı ve 2015 yılında yüzde 4.3 düzeyine inmesi bekleniyor.
- Sektörel açıdan bakıldığında ise yıllık yüzde 15’lik artışıyla kara taşıtları üretiminin sanayi sektörünü sürüklediğini görüyoruz. Sepet içindeki ağırlığı da yüksek olan kara taşıtlarındaki üretim artışını ise hem ihracattaki artış hem de yurtiçine rekor düzeyde otomobil ve ticari araç satılması destekledi. Otomotiv endüstrisi 21.1 milyar dolarlık hacimle en çok ihracat yapılan sektör. 2015’te çifte genel seçim yapılmasının pozitif etkisiyle de Türkiye’de ilk kez 1 milyon adedin üzerinde otomobil satıldı.
- Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı da arka arkaya iki yıl altın dönemini yaşıyor. 2014’te yüzde 22.2 artan sektörün üretimi 2015’te yüzde 25.4 büyüdü. Bu büyüme de en hızlı ikinci büyümeyi oluşturdu.
- En hızlı büyüme ise kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatında gerçekleşti. Buradaki artış yüzde 31.6 ile başı çekti.
- Üretim azalması yaşayan sektörlerin başında ise deri ve ilgili ürünlerin imalatı geliyor. Yüzde 11’lik üretim daralması aynı sektörde 2014 yılında da yüzde 10 olarak gerçekleşmişti. Arka arkaya iki yıldır sektör daralıyor. Bunda Rusya’nın deri sektörü için ana pazar olmasının payı büyük. Rusya’nın ekonomik durumu 2014’ten itibaren bozulmaya başladı ve geçen yıl da ekonomi yüzde 3.8 küçüldü.
- Aralıkta yüzde 4.5 çıkan sanayi üretimi son çeyreği de yüzde 4.2’ye yükseltti ve böylelikle yıllık bazda yüzde 4 büyümeyi de iyice ihtimal dahiline soktu. Hatta geçen yıl için yüzde 4 büyüme tamamdır diyebiliriz.
TARIM SANAYİYE DESTEK VERECEK
Nasıl olacak da çeyreklik bazda yüzde 4.2’ye yükselen sanayi üretimi, yılın 9 ayında yüzde 3.4 olan büyümeyi yüzde 4’e taşıyacak? Normalde büyümenin sanayi üretiminin altında kaldığı yıllarda olsaydık, bu zordu. Mesela 2014’de sanayi üretimi yüzde 3.5 iken, büyüme oranı yüzde 2.9 oldu. Faaliyet kolları açısından bakıldığında sanayi dışındaki tarım ve hizmetlerin büyümeye verdiği katkı daha az olmuştu. Ancak 2015’te bunun tersi bir durum var. Ticaret ve taşımanın etkisiyle hizmetlerin büyümesi daha fazla ve yılın son çeyreğinde seçimlerin geride kalmasıyla ticari faaliyetler daha arttı.
- Ayrıca 2015 yılında tarım üretimi hava koşullarının etkisiyle yükseldi. 2014’te yüzde 2.1 daralan tarım sektörü 2015’in ilk üç çeyreğinde yüzde 8.9 artarak büyümeyi yukarı çekti. Bu etkinin 4. çeyrekte de sürmesi beklenir.
- Hizmetler ve tarım sektörlerinin katkı vermesi, sanayinin katkısını da artırmasıyla geçen yılın son çeyrek büyümesinin, sanayi üretimi olan yüzde 4.2 oranının üzerine çıkması beklenir. Piyasa beklentileri yüzde 5.5 civarında yoğunlaşıyor. Bu da 9 aylık yüzde 3.4’lük büyümeyi rahatlıkla yüzde 4’e taşımaya yeter.
- Geçen yılı beklentilerin üzerinde bir büyümeyle kapattık ama 2016’ya özellikle jeopolitik risklerin yükselmesi ile iyi başlayamadık. Buna küresel finansal piyasalardaki kötüleşme ve petrol fiyatlarındaki hızlı gerileme de katkı yaptı.
- Büyüme konusunda fikir verecek ilk verilerden biri ihracat. Ocak ayında ihracat yüzde 14 azaldı. Geçen yılın ocak ayı ihracatı da azalmıştı. Dolayısıyla ihracatta daralmanın da daralması yaşanmaya başladı. Bunun olumsuzluklarından birini çek, senet ve banka kredilerinin geri ödenmelerinin aksamasında görüyoruz. Her üç kalemde de ödeme sorunu giderek büyüyor.
- Bu yılın geçen yıldan bir farkı da, Rusya’nın Türkiye’ye karşı uygulamaya koyduğu ambargonun tam kapsamlı şekilde yılbaşından itibaren yürürlüğe girmesi. Nitekim yılın ilk ayına ait verilerde, Rusya’dan gelen turistlerde yüzde 80 azalma görüyoruz.
