Artacak açık ancak ihracatla kapatılır
Çalıştık, çabaladık, kur yükseldi, TL değer kaybetti, AB pazarı destek oldu ama yine de yıllık bazda ihracatı gerilemekten kurtaramadık. En azından tutar olarak böyle. 2016 ihracatı 142.6 milyar dolarla 2015’in yüzde 0.84 altında kaldı. 2015 yılında düşüş yüzde 8.7 idi. Böylece 1980’den bu yana ilk kez ihracat üst üste iki yıl tutar olarak düşüyor. Bitişikte de görüleceği gibi bundan önceki düşüşler tek yılla sınırlı kalmıştı. 2009 ve 2013 yıllarında olduğu gibi.
- Tutar bakımından ikinci yılda düşüş yaşanmasına karşılık veriler açıklandığında miktar açısından pozitif bir artış olacağını göreceğiz. Tutar bakımından gerilemenin içinde dünya mal ve emtia fiyatlarındaki düşüşün etkisi var. O nedenledir ki zaten ithalattaki düşüş daha yüksek oranlıdır. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre aralık ayı ithalatı yüzde 2.2 artışla 18.4 milyar dolara yükseldi. Ancak yıllık bazda ithalat rakamı da beklendiği gibi 198.6 milyar dolara indi. Bir önceki yıla göre azalma 8.6 milyar dolar veya yüzde 4.2. Miktar açısından da ithalatta reel azalma yok. Burada da fiyat düşüşleri rol oynuyor.
- Daha yakından bakınca hammadde ithalatı 143.3 milyar dolardan 134.3 milyar dolara indi ve 9 milyar dolar azaldı. Hammadde içinde de asıl enerji ithalatı azaldı. Enerji grubu ihtalatı 37.8 milyar dolardan 27.1 milyar dolara indi. Azalma 10.7 milyar dolar veya yüzde 28 düzeyinde.
- Zaten dış tıcaret açığındaki azalma da yüzde 11.7 ile 7.4 milyar dolar. Yani dış ticaret açığındaki azalmanın tamamından daha fazlası enerji ithalatında fiyat düşüşlerinden kaynaklandı.
- Bu nedenledir ki, ihracatımızın iki yıl üst üste azalmasına karşılık ithalatın karşılanma oranı yükseldi. Yani ithalat daha fazla düştü ki, 2016 yılı için ihracatınithalatı karşılama oranı yüzde 71.8 ile devalüasyon yıllarından sonra en yüksek düzeyine çıktı.
- 2017’de ise dış ticaret dengesini koruma açısından daha iyi ihracat performansı ve daha iyi ithal ikame politikası gerekiyor. Çünkü petrol ve enerji fiyatları dip noktasını 2016 yılında gördü ve yükselişe geçti. OPEC’in üretimi kısma kararı da bunun üzerine geldi. Bu yıl için beklenen ortalama petrol fiyatı 55-60 dolar aralığında. Nereden bakılırsa geçen yıla göre yüzde 20-25 artış demek.
- Enerji fiyatlarındaki bu artış hem maliyetleri artıracak hem de ithalatı artıracak. Dış ticaret dengesinin bozulmasını önlemek ihracata kalıyor.
- Çünkü artan dış ticaret açığını turizmle kapatma şansını yitirdik. Yeni yıla girerken bile terör kendini İstanbul’da gösterdi. Terörün varlığı daha fazla turist gelmesini önler. Bu da Rusya ile ilişkilerin düzelmesinden kaynaklanacak turist artışını alıp götürebilir.
- Pozitif olabilecek gelişme ise Rusya ile düzelen ilişkiler çerçevesinde ihracatta artış ihtimali, zorluk ise AB’ye yaptığımız ihracatın sınırlarına yaklaşılması. Geçen yıl AB’ye ihracatımız yüzde 7 arttı ve toplamdaki payı yüzde 48.5’e çıktı.
SONUÇ: “Eğik dalın eğik gölgesi olur.” Japon Atasözü
