Verdik bütçe disiplinini, kurtardık büyümeyi
Dün açıklanan bütçe ve istihdam verilerinin birbiri ile ilişkisi güçlü. En azından bu dönemde. Çünkü hükümet 2009 sonrasının en yükseğine çıkan işsizlik oranını aşağı çekmek için ekonomiyi canlandırma paketi açtı.
- Bu önlemlerin çoğu yılın dört ayında ve özellikle nisanda bütçe rakamları içine girdi. Geri kalan kısmı da önümüzdeki dönemde rakamlara yansıyacak.
- Dün açıklanan verilerden gidersek ekonomiyi canlandırma, batmak üzere olan özel sektör şirketlerini kurtarma, bankacılık sistemini rahatlatma, istihdamı koruma ve artırmanın faturası bütçeye çıktı. Çünkü nisan ayında bütçe açığı yüzde 155 kötüleşti ve 5.4 milyar lira fazladan 3 milyar lira eksiye döndü.
- Yine nisan ayında faiz dışı fazla geçen yılın aynı ayına göre yüzde 97 azalarak 8 milyar liradan 267 milyon liraya indi.
- Sadece nisan değil yılın dört aylık döneminde de bütçenin görünümü kötü. Geçen yılın ilk dört ayında 5.4 milyar lira fazla veren bütçe bu yıl 18 milyar lira açık verdi. Faiz dışı fazla da 24.6 milyar liradan yüzde 83 azalmayla 4.2 milyar liraya düştü.
- Bütçede 2009 sonrasının en dramatik bozulmasına yol açan gelişme ise faiz dışı harcamaların artışı. Nisan ayında yüzde 26.7, ilk dört ayda da bir o kadar artış kaydetti.
- Vergi gelirleri yüksek oranda arttı. Nisan ayında dahilde alınan KDV yüzde 22.2, Özel Tüketim Vergisi yüzde 19.2, ithalde alınan KDV yüzde 18 gibi yüksek oranda büyüdü. Burada da hükümetin beyaz, kahverengi eşya, mobilya ve emlakta vergi indirimlerine gitmesinin payı büyük.
- Vergi gelirlerindeki yüksek oranlı artış bütçe açığının daha da büyümesini önledi. Canlanan ekonomi ve iç tüketim, dolaylı vergilere dayalı gelir artışlarını tetikledi.
- Geçen yılın üçüncü çeyreğinde daralan ekonomiyi yılın son çeyreğinde pozitife döndürdük. 2017’de vergi gelirlerindeki yüksek artış, bu yılın ilk çeyrek büyümesinin de yüksek geleceğine işaret ediyor. Mali gevşeme ile ekonomiyi daralmaktan, şirketleri batmaktan kurtardık.
- Dün açıklanan istihdam rakamları işsizlikte tepe noktasının görüldüğünü, marttan itibaren artışın durup düzelmenin başlayacağına işaret ediyor.
- Bütün bu kazanımlara karşılık bir şeyler de verdik. Öncelikle mali politikaları ön plana geçirerek para politikalarının etkisini azalttık. Rezerv kaybettik. Merkez Bankası rezervleri 100 milyar doların üzerinden 85 milyar dolara kadar indi ve küçük oranlı bir toparlanma eğilimi içine girdi.
- Mali disiplinden ödün verdik. Mali disiplin IMF politikalarının terke dilmesinden ve AB ile müzakerelerin tıkanmasından bu yana ekonominin tutunduğu en önemli çıpaydı. Şimdi bu çıpa, birkaç aylık sapmayla birlikte iyice zayıfladı. Ama tamamen de kaybolmadı.
- Bu açıdan önümüzdeki ayların icraatı belirleyici olacak. Ekonomi canlandığına, şirketler kurtarıldığına ve istihdamda yeniden ivme kazanılmaya başlandığına göre mali politika gevşemesinin dozu azaltılabilir. Kaldı ki, referandum da sona erdi.
- Bütçe teşviklerinin kademeli bir şekilde geri alınmasının doğuracağı boşluğu ise reel kesimin ve tüketicilerin güven artışının doldurması gerekir. Burada da jeopolitik gelişmelerin, dış politikanın, iç politik takvimin izin vermesi yanında, kurulacak yeni hükümetin izleyeceği ekonomi politikaları da belirleyici olacak.
