Sıfır atmak borsayı ucuz gösterir o kadar
Ekonomideki gelişmelere paralel hareketlenen borsa dün endeks tarihinde ilk kez 100 bini gördü. Ancak psikolojik sınırın geçilmesi endeksin satış yemesini engellemedi. Hatta robotik emirlerin varlığı ile 100 bin eşiği satışları tetikledi. Bu nedenle endeks 100.000.78’den hemen geri döndü. Çünkü öyle anlaşılıyor ki bilgisayarlara “100 binde sat” emirleri önceden girilmişti. Robotik işlemlerin varlığı borsanın bu tür alışılmadık oynaklıklarına yol açabiliyor.
- Halbuki bundan 20 yıl önce borsa endeksi yine 100 bine dayanmış, ancak resmen bu rakam görülmeden endekslerden 1997 başından itibaren çift sıfır atılmıştı. Yılın ikinci işlem günü olan 3 Ocak 1997’de 100 bini geçerek 103.500 olacak endeks bir anda 1.035 olmuştu. İşte o tarihteki 1.035 şimdi olmuş 100.000. Yüksek enflasyonla yaşamanın sonucu bu. O zaman ki bin ile bugünkü 100 bini karşılaştırmak bir hayli zor.
- Endeksi dolara çevirirsek o tarihte 95 sentti. Dün 100 bini gördüğünde ise 2.84 sente çıktı. 20 yılda dolar bazında yüzde 196 arttı. Ancak 22 Mayıs 2013’te endeks 5 dolar 10 sentle tarihi rekor da kırdı. 3.5 yıldır düşüş eğiliminde. 11 Ocak 2017’de 1.94 sente kadar indi. 3.5 yıllık düşüş yüzde 62.
- TL’deki hızlı değer kaybı, piyasanın ucuzluğu ve sermaye akımlarının hızlanmasıyla birleşince 5 aya varan ralli gerçekleşti. Endeks dolar bazında 2.84 sente çıktı ve yüzde 46 arttı.
- Bizim endeksin dolara çevrilmiş haliyle MSCI Türkiye endeksi tam bir paralellik arz ediyor. 3 Ocak 1997’de 140.547’den önceki gün 403.686’ya çıkan MSCI Türkiye 20 yılda yüzde 187.2 arttı. Bir gün eksiği ile BİST’in dolar bazlı endeksinin birkaç puan gerisinde.
- Yine aynı tarihlerde MSCI Gelişen Borsalar 476’dan 1.009’a çıktı ve yüzde 112 yükseldi. Bu anlamda İstanbul Borsası eşdeğer borsa ortalamalarını geride bıraktı. Performans olarak dünyanın gerisinde değil.
- Borsada 1997’de sıfır atmadan yola devam etseydik dünkü endeks 100 milyon 79 bin olacaktı. Piyasa atılması gereken kaç sıfır varsa atar ve endeksi öyle ifade ederdi. Bugün de aslında sıfır atmak en kolay iş ama şart değil. Sondaki iki küsurat rakamı görülmezse olup biter. Ama iş sıfır atmaya gelince endeksin geçmişle bağı da kopar. Endeksin başlangıcı 1986’da 100 kabul edilmişti. Çift sıfır atılınca bu rakam1’e indirildi. Şimdi iki sıfır daha atılırsa başlangıç değeri 0.01 olacak. Virgülden sonra küsurat olarak iki rakam kullanıyoruz. İki sıfır atıldığında geçmiş endeks değerlerini eksik ifade ederiz. 0.01’in 1’ini ancak endeks yüzde 100 artmışsa 2’ye çıkarabileceğiz.
- Çözüm için 1’den sonraki küsuratı artırmak gerekir ama o zaman da niye sıfır atıyoruz. 1’den 2’ye çıkmanın geçmişteki karşılığı 100’den 200’e çıkmak. İMKB Endeksi ilk yılda 100’den 184’e çıkmış yüzde 84 prim yapmıştı. Sıfır attığımızda bu bir yıllık performansı göremeyeceğiz. Sıfır ile birlikte geçmiş bilgiyi ve borsanın hafızasını da atmış olacağız.
- Bunun yanında sıfır atmanın yarayacağı tek yer ise endeksi ve borsayı düşük, ucuz göstermesidir. Tıpkı 1997 başında olduğu gibi, endeks sıfır atılmasının da etkisiyle ocak ayında yüzde 68 artmıştı. Ancak aynı yılın Ekim ayında da Asya krizinin patlamasıyla birlikte düşüşe geçmişti.
4 Ocak 1997 tarihli Yeni Yüzyıl Gazetesi’nde endeksin sıfır atılmamış haliyle 100 bini geçtiğinin haberi yer alıyor.
20 YIL SONRA YENİDEN
SONUÇ: “Küçük avantajların peşinden koşarken, büyük başarılardan olabilirsin.”
Konfüçyüs
