İhracat tamam ithalat şaşacak
Ekonominin büyümesi yüzde 5.5 alındı ve buna göre bu yılın cari açığının GSMH’ye oranı yüzde 4.6 tahmin edildi. Milli gelirin yüzde 0.8’i kadar açık büyüyecek ve 32.6 milyar dolardan 38.2 milyar dolara çıkacak. Ancak bu revize tahmin bile aşılabilir. Nedeni ise ithalatın öngörülenden daha yüksek seyrediyor olması. Dünkü eylül ayı ithalatıyla son bir yıllık ithalat 221.4 milyar dolara yükselerek zaten yıl sonu ithalat hedefini yakaladı bile.
- İhracat tarafında sorun yok. Tahmin edildiği gibi gidiyor. Dün açıklanan TİM verileri ile ihracat son bir yılda 153 milyar dolar sınırını geçti. Yıl sonunda 156.5 milyar dolarlık hedef yüzde 10’luk ihracat artışıyla rahat tutturulabilir.
- Ancak ithalat sapabilir. Yıl sonu için OVP’de hedeflenen ithalat 222 milyar dolar. Dün açıklanan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre eylülde ithalat 20 milyar dolara yükseldi ve aylık artışı da yüzde 30.7’ye vardı. 9 aylık dönemde ithalat artışı ise yüzde 15.5 düzeyinde gerçekleşti. İhracat yüzde 10.5 artarken ithalat onun da önünde koşarak yüzde 15’lik artış gerçekleştiriyor. 9 ayda ulaşılan ithalat toplamı 169 milyar dolar.
- Geriye kalan üç ayda ithalat hiç artmasa ve geçen yılki düzeyiyle aynı kalsa dahi 222 milyar dolarlık hedefe varılıyor. Çünkü geçen yılın son üç ayındaki ithalat toplamı 52.4 milyar dolar. Bu tutarın yılın geride kalan dönemindeki gibi yüzde 15 artması halinde 7.8 milyar dolar daha fazla gerçekleşecek. Son üç aylık ithalat 53.4 milyar yerine 60.2 milyar dolar olacak. Normali de bu zaten. Çünkü emtia ve aramalı fiyatlarında düşüş yok. Altın ve petrol ithalatı da devam ediyor.
- İthalat aynı hızda sürecekse yıl sonunda 229 milyar dolarlık ithalata ulaşacağız. Yani OVP’de hedeflenenden 7 milyar dolarlık yukarı yönde sapma olacak.
- Buna paralel cari açık da daha fazla çıkabilir. Turizm ve diğer gelirlerde beklenenden daha fazla artış veya ihracatta 500 milyon dolar ile 1 milyar dolar arasında daha fazla gerçekleşme olursa cari açıktaki şaşma 7 milyardan daha az şaşabilir. Belki 38 milyar dolarlık cari açık yerine 45 milyar açıkla karşı karşıya kalmayız ama 42-43 milyar dolar pekâlâ olabilir. Bu durumda cari açığın dolar bazında 847 milyar beklenen GSYH’ye oranı yüzde 4.8 yerine yüzde 5’in biraz üzerine çıkar.
**************
İTHALATI PATLATAN ALTIN VE PETROL
- Ne oluyor da ithalatta eylül ayında olduğu gibi, patlama yaşanıyor diye baktığımızda karşımıza iki ana kalem çıkıyor. 9 aylık bazda rakamları ele aldığımızda petrol ithalatının 19.5 milyar dolardan 26.5 milyar dolara yükseldiğini ve 7 milyar dolar arttığını görüyoruz. Oran olarak bu artış yüzde 36.
- Diğer kalem ise petrol ve enerji ithalatından daha büyük bir artışa işaret ediyor. Altın ithalatı geçen yılki 3.5 milyar dolar düzeyinden bu yıl 12.4 milyar dolara çıkarak 8.9 milyar dolar veya yüzde 258 oranında arttı. Altın ithalatındaki patlamanın arkasındaki motivasyonu veya ekonomik nedeni henüz tatmin edici şekilde bulabilmiş değiliz.
- İşin içine fiyat artışından dolayı demir çelik ürünlerini kattığımızda 2.2 milyar dolarlık fark da oradan geliyor ve bu üç kalemdeki artış 18 milyar doları buluyor. Bu tutar da, 9 ayda 22.7 milyar dolarlık ithalat artışının yüzde 80’ini oluşturuyor.
- Ancak artışın nedenini altın ve petrole dayandırarak rahatlayamayız. Çünkü yatırım malları ve tüketim mallarında herhangi bir artış yok, hatta eksilme var. Normal bir ortamda olsaydık bu kalemler de artardı.
**************
SONUÇ:
“Herkesin bir derdi var, değirmencininki de su.”
Türk Atasözü
