Sanayide son 20 yılın en yüksek kârı
500 Büyük Sanayi Şirketi’nin 2017’de altın bir yıl yaşadığı ortaya çıktı. Rakamlar 2017’de üretimden satışların yüzde 19’luk reel artışıyla 2004, cironun GSYH’ye oranının yüzde 17.5’le 2001’den bu yana en yüksek düzeyine çıktığını ortaya koydu. Net dönem kârı yüzde 40.7 artarak 53.1 milyar liraya ulaştı. Banka kârlarının yüzde 25 arttığı, enflasyonun yüzde 11.92 olduğu 2017’de sanayi kesimi yüksek kâr sağladı.
- Şirketler bu kârı yıl sonunda 264 milyar liraya ulaşan özkaynakla ve artan borçlanmayla elde etti. Borçlanma artışında 200 milyar lirayı aşan KGF kredileri de etkili oldu. Toplam borçlar önceki yıl 233.6 milyar liraydı. Böylece şirketlerin özkaynağı 2017’de 29.7 milyar lira arttı. Geriye kalan 23.4 milyar lira kâr ise temettü olarak dağıtıldı.
- Özkaynak kârlılığı ise yüzde 20’ye çıkarak tam 20 yılın en yüksek oranına ulaştı. İSO 500 Sanayi Kuruluşu en son 1997 yılında yüzde 30.3’lük özkaynak kârlılığına ulaşmış, 1998’de Asya ve Rusya krizlerinin etkisi, 1999’da deprem ve kriz, ardından da 2001 krizinin etkisiyle kârları düşmüştü. Bitişikte de görülebileceği gibi, küresel kriz öncesinde bile sanayi yüzde 20’lik özkaynak kârına ulaşamadı. Çünkü enflasyon düşmüş ve üretim faaliyeti dışı gelirler de faizlerin düşmesinden dolayı azalmıştı.
- Küresel kriz sonrasında ise faizler dünyadan gelen dalga ile geriledi ve tarihi en düşük seviyelerine indi. Zaman zaman dünyanın en yüksek faizlerinin verildiği 1990’lı yıllar, finansal kaynaklarını Hazine kâğıtlarına yatıran ve yüksek faiz geliri elde eden sanayi şirketlerinin üretim dışı kârlarını asıl faaliyet kârlarının 5 katına kadar çıkardıkları yıllar oldu. Bu oran faiz oranlarının ve finansal piyasalarda getirilerin düşmesiyle birlikte yüzde 50’nin altına geriledi. Mesela 2017’de yüzde 35, 2016’da yüzde 37 oldu. Yani şirketler elde ettikleri net kârın üçte birinden daha fazlasını üretim faaliyeti dışı alanlardan sağladı.
- Bu kâr içinde kambiyo işlemlerinden yani dövizden kaynaklı kârlar da var. Geçen yıl 500 Büyük Sanayi şirketinin kambiyo kârları ile kambiyo zararları netleştirildiğinde geriye 6 milyar liralık net kâr kalıyor. Türk Lirası’nın sepet kura karşı yaklaşık yüzde 15 değer kaybettiği bir yılda büyük sanayi şirketleri kur risklerini iyi yönetti ve kâr bile sağladı. Aynı durum son yıllarda da geçerli. İSO yetkilileri kambiyo kârlarının net bazda pozitif olmasında büyük ve sınırlı sayıda şirketin rol oynadığına dikkat çekti.
- Temettü dağıtmalarına karşılık yüksek kârlarla sermayelerini güçlendiren sanayi şirketleri tam da yatırım yapacak fırsatı yakaladı. Bu yatırımları kısmen görmeye de başladık. Makine ve teçhizat ithalatındaki artış bunu gösteriyor.
- Ancak son 20 yılın rekorunu kıran kâr artışının hak ettiği yatırımlar bu değil. Üstelik kapasite kullanımı yüzde 80’e dayanmışken ve süper teşvikler veriliyorken sanayiciler herhalde genel seçimlerin yapılmasını ve siyasi belirsizliklerin azalmasını bekliyor. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan’ın da “Kâr artışının yatırımları tetiklemesini önümüzdeki aylarda göreceğiz” demesi buna işaret ediyor.
