Sanayi için tek çıkış yolu
2012 sanayi ve ekonominin yüzde 2.2 büyüdüğü vasat bir yıl. Çünkü finansal ve fiyat istikrarı için önce kurlar yükseltildi, sonra faizler artırıldı, iç talep artışı durduruldu ve kredi kullanımı sınırlandırıldı. Bu gelişmelerin etkisinde büyümede vasat yıl yaşanmasına karşılık şirketler 2012'yi iyi bitirdiler.
■ Bankaların 2012 kârı 23.649 milyon lira. Bu kâr 181.822 milyon liralık özsermaye ile sağlanmış. Özvarlık kârlılığı BDDK tarafından yüzde 15.8 olarak belirlenmiş. Sektörün son 10 yıllık ortalaması yüzde 15.8. Dünyada da benzer oranlarda. Zaten farklı olsaydı, bankalara yabancı ilgisinde patlama olurdu.
■ İSO'nun her yıl yaptığı 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasının 2012 sonuçları dün açıklandı. Sanayi sektörü de 169.534 milyon liralık özvarlığı ile 24.193 milyon liralık kâr elde etti. Özsermaye kârlılığı yüzde 14.3 ve bu da son 10 yıllık ortalamaya yakın, hatta bir puan kadar üzerinde.
KÂR NEREDEN: Büyümenin ve sanayinin vasat bir yıl yaşamasına karşılık ne oldu da sanayi şirketleri ortalama kârlılığını korudu? Hatta çok eleştirilen bankaların kârlılığı ile yarışır duruma geldi?
Bunun yanıtı izlenen para ve kur politikalarında gizli. Yani faiz ve döviz sadece bankacılığın değil aynı zamanda sanayi şirketlerinin de kaderini belirliyor.
Geçen yıl TL'nin değer kazandığı, döviz kurunun düştüğü bir yıldı. Faizler yarı yarıya geriledi. Sepet bazında kurlar nominal yüzde 4.1, reel yüzde 9.7 geriledi. Kur ve faizdeki bu hareketlerin 500 Büyük Sanayi Şirketi'ne yazdığı kâr 8.4 milyar lira. 24.2 milyar liralık kârın üçte biri buradan geldi.
Şirketlerin üretim faaliyeti dışı kârları yüzde 96 arttı. Durumu kurtaran da bu oldu.
ÜRETİM KÂRI AZALDI: Yoksa geriye sanayi şirketlerinin esas faaliyet kârı kalıyor ki, orada artış yok, hatta gerileme var. Özel sanayi kuruluşlarının üretimden kârları 14.5 milyar liradan 12.9 milyar liraya indi ve yüzde 11 azaldı. Yani sanayi, sanayi faaliyetlerinden kârını artıramadı.
2013 ZOR YIL: Peki buradan gelelim bu yıla. Sanayi bu yıl kâr ediyor mu? Ya da nereden edecek? Bu konuda ortada umutlu bir tablo yok.
Çünkü 2012'de sanayi sektörü kârlılığını kurtaran durum tersine dönüyor. TL değer kaybı içinde. Sepet bazında yılbaşına göre yüzde 6'lık kayıp var. Faizler de artıyor. Tam da 500 Büyük Sanayi'nin açıklandığı gün TCMB faiz koridorunun üst bandını yukarı çekti. Gerçi bu faiz artırımı piyasa dostu ve piyasa faizlerini de düşürdü ama bu kısa vadeli bir durum. Zaten sanayiyi ilgilendiren faizler yükselmiş durumda. Geçen yıl yarı yarıya düşüşü bu yıl bir katlık artış izledi. Artışın temel nedeni de Türkiye'de veya hükümetin elinde değil, dünyada ve Amerika'nın elinde.
YAPISAL SORUN: Sanayi sektörünün bilançosu daha çok döviz borcuna bağlı. Bu da kur değişimlerinden ciddi kâr veya zarar yazmasına yol açıyor.
Özkaynağı daha az, borçları daha yüksek ve bu nedenle faizlere de duyarlı. Faizlerdeki iniş çıkışlarda sanayi sektörünün kârını etkiliyor.
Sanayinin kârlılığını sürdürebilmesi için, bu yıl faiz ve dövizden umut yok. Geriye üretimden satışları artırmak yoluyla kârı artırmak kalıyor. Burada da ihracatta tıkanıklık yaşıyoruz. Geriye tek çıkış yolu iç tüketimi artırmak kalıyor. Ama nasıl?
SONUÇ: "Sermayesiz sanat, sadece dilencilik."Türk atasözü
