Emtia gurusundan uzun vadeli yatırım tüyoları
Ünlü spekülatör George Soros'un eski ortağı, emtia gurusu Jim Rogers, geçen hafta sonunda Garanti Bankasının davetlisi olarak İstanbul'daydı. "Mevcut piyasa koşullarında nasıl para kazanılır?" başlıklı konferansında Jim Rogers'ın altını çizdiği konuları veya yatırım tüyolarını şöyle özetlemek mümkün:
■ "Çin muazzam bir değişim geçirdi ve bu değişim sürüyor. 19. yüzyıl İngiltere'nin, 20. yüzyıl
ABD'nin dönemiydi. 21. yüzyıl ise Çin'in yüzyılı olacak. Çin ile işiniz olmadıysa iş yapmaya başlayın. Bugün Çin dünyada son 32-33 yılda en hızlı büyüyen ülke, 1.000 yıl daha büyümeye ve dünyayı değiştirmeye devam edecek. Çocuklarınıza, torunlarınıza Çince öğretin. Bugünlerde yaptığım en iyi yatırım iki küçük kızıma Mandarince öğretmek oldu.
■ Maden, altın, gümüş ve tarım büyük getiriler sağlayacak alanlar olacak. Emtia piyasaları, önümüzdeki 10-15 yıl yükselmeye devam edecek. Yatırımları çeşitlendirmeyle iflas etmezsiniz ama hiçbir zaman da çok para kazanamazsınız. Bir çöküş karşısında borsaya göre emtiada daha az para kaybedersiniz.
■ Tarım kaynakları giderek azalıyor. Gelecekte gıda ürünlerinin fiyatlarında aşırı düzeyde artış gözlemleyeceğiz. Amerika'da çiftçi yaşının 58, Japonya'da ise 66 olduğunu görüyoruz. Kimse okula çiftçi olmak için gitmiyor. Tarımın önem kazanmasıyla, gelecekte borsacılar değil, çiftçiler Lamborghini'ye binecek.
■ Altın en yüksek değerine oranla yüzde 30-40 değer yitirmiş. Aynı şekilde gümüş de bugün en yüksek değerinin yüzde 40 altında. Şu an ne altın ne gümüş alıyorum. Nasıl devam edeceğine bakıyorum. Ancak hükümetler yığınla para basıyor. Bu durum değişmezse altın ve gümüşün fiyatı çok daha yükseklere çıkacaktır. Altının onsu 10 yılda 2.400 dolara çıkar.
■ Dolar şu anda hâlâ tercih edilen bir yatırım aracı olmasına rağmen, geleceğe yönelik güven vermiyor. Amerika şu anda dünyanın en borçlu ülkesi. O nedenle ABD doları yerine İsviçre Frangı, Çin para birimi Renminbi ve Japon Yeni gibi para birimlerine yatırım yapılmasını öneriyorum.
■ Yatırımcılara, Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada, Malezya, Norveç gibi doğal kaynaklar açısından zengin ülkelerin para birimlerine ve gelişmekte olan Tayvan, Güney Kore, Myanmar gibi piyasalara yönelmelerini tavsiye ediyorum.
■ Türkiye doğru yerde ve doğru zamanda diyebiliriz, ancak dış ticaret dengesinde sorun yaratacak ciddi bir açık var. Bu sorun para birimi ya da borsayla ilgili sıkıntılara neden olabilir. Cari açık sorununun çözülmesi durumunda Türkiye'de yatırım yapmak isteyebilirim."
LAMBORGHINI'YE ÇİFTÇİLER Mİ BiNECEK YOKSA BORSACILAR MI?
Ünlü spekülatör George Soros'un eski ortağı, emtia gurusu JİM ROGERS
Tabii ki Jim Rogers'ın önerileri kendine göre, büyük montanlı, uluslararası çapta ve bize göre çok uzun vadeli. 5-10 yıl, hatta 15 yıllık vadeyi kapsıyor.
Tarıma veya gıdaya vurgusu önemli. Bana, 1980'li yıllarda halka açık tarım şirketlerine yatırım yapan küçük hissedarların büyük para kazanma hayallerini hatırlattı. Şirketlerin genel kurullarında Türkiye'nin tarımdaki büyük potansiyelini anlatır dururlardı. Onlar aradan 20-30 yıl geçmesine karşılık hâlâ büyük para kazanabilmiş değiller. Çünkü tarımsal şirketlerin performansı borsanın genel düzeyinin üstüne çıkamadı, hatta geride kaldı. Anlatılan hikâyeye uygun şekilde Türkiye tarımda büyük patlama yapamadı. Potansiyeli olmasına karşılık yapamadı.
Aynı hikâye dünyada gerçekleşir mi? Bunun için geçerli nedenler var, zaten Jim Rogers'in söyledikleri de bu nedenle inandırıcı ve çok vurgulu. Belki bir gün gerçekleşir ama biz görür müyüz, Türkiye'deki gözlemimden dolayı çok şüpheliyim.
Ama paranın borsadan değil de tarımdan kazanılması aşamasına bir gün gelinirse Lamborghini'ye çiftçiler değil, yine borsacıların veya finansçıların bineceği kesin. Çünkü para nerede ise onlar oraya kayacaklar da ondan. Tıpkı Jim Rogers gibi.
SONUÇ:
"Kılavuzu para olana her kapı açıktır." Shakespeare
