THY'den milyar dolarlık sipariş alan Airbus TAI'ye verdiği işleri iptal etti...
PARİS -
Havacılıkta ilginç gelişmelerin yaşandığı, rekor siparişlerin verildiği dünyanın en eski ve en uzun ömürlü ticari havacılık fuarı Paris Airshow'dan bu defa maalesef üzücü mesajlarım var. Hadisenin meydana geliş şekli, Türkiye'nin ekonomik istikran ve Türk Hava
Yolları'nın (THY) ve Pegasus'un milyar dolarlık siparişine rağmen böyle bir şeyin yaşanmış olması gerçekten akıl alır gibi değil.
Türk Havacılık ve Uzay Sanayi (TAI) 2011 'deki Paris Airshow'da Airbus'la bir anlaşmaya imza atarak, Airbus'ın 320 ailesinin gövde üretiminde söz sahibi olacağını duyurmuştu. TAI, bu imzayla, A320 ailesinde kanatların gövdeye bağlandığı ön bölüm ile arka kapının bulunduğu gövde kısmını yapacaktı. Üstelik bu işi de ihaleyle, kendi teknik becerisi ve rekabet gücüyle kazanmıştı. Daha net ifadeyle off-set anlaşması kapsamında değildi. Türkiye den Airbus'a verilen siparişler karşılığında talep edilen, anlaşmalara konulan bir nevi zorunlu kılınan bir anlaşmayla elde edilmiş hak olmadığından olsa gerek, Airbus yetkilileri için iptali de o derece kolay olmuş!
Ama önce yine Paris Airshow'da, dün Airbus ile TAI arasında imzası atılan ve öncekini unutturmaya matuf anlaşmayı aktarayım.
Eğer bir daha ki fuara kadar Airbus yine iptale gitmezse, TAI'nin Airbus A330-200 ve A330-300 uçaklarının 'istikamet dümeni üretimi' ihalesini kazandığı ilan edildi. Dün fuarda imzalanan sözleşme uyarınca TAI, Airbus A330 modelinin platform ömrü boyunca, istikamet dümenini tek kaynak olarak üretecek.
Bu haber gündeme gelince, nisan ayındaki iptale, bakmak şart oldu. Öyle bir atmosferde Airbus, TAI'nin aldığı işi iptal etmiş ki, okuyunca şaşıracaksınız. THY ve Pegasus toplam 21 7 uçaklık rekor siparişi vermiş, Airbus'ın yüzü gülmüş, CEO zevkten dört köşe bir şekilde THY ile masaya oturmak için Türkiye'ye gelmiş. Kürsüde Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, Airbus CEO'su Fabrice Bregier'a 'birader' şeklinde mavra yaparak hitap ediyor ve şu tavsiyede bulunuyor:
"Birader gel bu işi alışverişten öteye götürelim, Türkiye'de birlikte uçak yapalım. Eğer buna 'Evet' demezseniz kaybeden Türkiye değil, siz olursunuz. Ortak uçak yapacağımız firma A ile başlamaz da mesela TR ile veya TC ile başlar."
TC Cumhuriyeti Bakanı'ndan 'biraderli' gerekli izahatı alan Fransız CEO, THY ile anlaşma yaparak, işi sağlama aldıktan sonra gereğini yapmış! Bakan Yıldırım'ın işi ileri götürelim teklifine daha ülkesine dönmeden, Türkiye deyken TAI'ye bilgiyi vermiş:
"Kusura bakmayın 2011 'de Paris Airshow'da imzaladığımız A320 ailesi gövde üretim işini Fransa'daki baskılar sebebiyle TAI'ye vermeyi iptal ediyoruz. Airbus'ın da bağlı olduğu EADS'nin bir diğer şirketi SOGERMA'ya vereceğiz."
Bu gelişmeler üzerine söylenecek o kadar söz var ki, ama bana düşer mi bilmiyorum. Ancak Başbakan Erdoğan'ın üzerinde durduğu, hassas olduğu tarafları var bu işin... Dolayısıyla ben yorum yapmayayım. Ama bu işlerin dünyada nasıl olduğuna dair biraz bilgi vereyim. Türkiye den Boeing ve Airbus'a son bir yılda 300'ün üzerinde uçak siparişi verildi. Birçok ülke yurtdışına bu kadar sipariş verdiği zaman, direkt olarak kendi endüstrisine de karşı taraftan iş talep eder ve alır. Çünkü Airbus ve Boeing'in tasarladığı uçakları oluşturan parçalar, dünyanın dört bir yanında üretilip, Avrupa ve Amerika da son montaj hattında bir araya getiriliyor. Yani Türkiye bu işleri alamazsa başka ülkelerin sanayisini desteklemiş olur.
Mesela TAI'nin de Atak Helikopteri T129B ile rekabet ettiği Güney Kore'nin taarruz helikopteri ihalesini Boeing AH64 Apache ile kazandı. Toplam 1.6 milyar dolarlık ihalenin ardından, projenin üçte birini kapsayan 450 milyon dolarlık parça imalat anlaşmasına Boeing ile Güney Kore Havacılık Sanayi (KAI) arasında imza koyuldu. Yeni nesil Boeing 737 MAX modellerinin kuyruklarında kullanılan parçalar 2024'e kadar G. Kore'de üretilecek. Nükleer santral ve savaş uçağı teknolojisini de G. Kore bu yöntemle kazandı.
Durum budur her şeye Fransız kalan biraderlerim...
