Akademik tez üniversitenin malıdır
YÖK'ün internette bir tez sitesi var...
Türkiye'deki üniversitelerde son senelerde yapılmış ne kadar master ve doktora tezi varsa, hepsinin biraraya getirilmesine çalışılıyor.
Araştırdığınız veya merak ettiğiniz konu hakkında kaynak aramak yahut aynı alanda daha önce çalışılıp çalışılmadığını mı öğrenmek istiyorsunuz? Siteye girip anahtar kelimeyi yazınca şimdiye kadar kimin ne yazdığını, ne ettiğini görebiliyorsunuz...
Sizi alâkadar eden tezi PDF olarak bilgisayarınıza indirebiliyorsunuz ama öyle hepsini değil... İndirme kutusunu tıkladığınız zaman ekranda sık sık "Bu teze çoğaltma veya yayımı için izin belgesi olmadığından erişilmemektedir" diyen bir yazı çıkıyor.
Yani, tezin sahibi çalışmasına ulaşmanıza, okumanıza ve istifade etmenize müsaade buyurmuyor!
Bu izin vermemenin sebebi, meçhul... Tez sahibinin akademik kıskançlığından mı, tezinde başkalarından birşeyler makaslamış olduğu için intihalinin ortaya çıkması endişesinden mi yoksa diğer bütün araştırmacıları hırsız gibi görüp kendi çalışmasını da yürütebilecekleri zannından mı, Allah bilir... Kaleme aldığı ve "tez" denen o metin sanki ilmî araştırma falan değil, devlet sırrı mübarek!
İhtiyaç duyduğumda yurtdışındaki üniversitelerden bazı tezleri senelerden buyana rahatça getirttiğim için yakinen biliyorum: Dünyanın hiçbir yerinde akademik tezler için "izin belgesi" diye birşey sözkonusu değildir. Uygulamada üniversitesine göre değişen bir "telif hakkı" meselesi vardır, parasını öder, istediğiniz tezi getirtip istifade edersiniz ve karşınıza "Bu çalışmaya ulaşmanıza sahibi izin vermiyor" gibisinden bir garabet asla çıkmaz!
YOK BÖYLE BİR LÜKS!
YÖK'ün bu şekilde bir sınırlamaya gitmesinin sebebinin ne olduğunu, tez sahiplerinden bir şikâyet mi geldiğini yoksa hukukçularının "Tezlerin de telif hakkı vardır, kamuya açarsanız başınıza iş gelir" gibisinden görüşleri ile mi yanıltıldığını bilmiyorum...
Akademik tezlerin de telif hakları vardır ama o hakkın karşılığı akademik unvan olarak ödenmiştir ve dünyadaki uygulama bu şekildedir...
Diyelim ki üniversitede bir konuda tez yapacaksınız, oturdunuz, çalışıp ortaya bir eser koydunuz ve teziniz üniversitenin jürisi tarafından kabul edilip size "master" yahut "doktora" unvânı verildi..
Yaptığınız çalışmaya ödenen telif bedeli, size verilen işte bu unvandır... Tezlerde "satış fiyatının yüzde bilmemkaçını tirajla çarp, çıkan meblâğdan yüzde şu kadar stopajı yahut gelir vergisini düş, hakkın olan telif ücreti aha işte bu kadardır!" gibisinden hesaplamalarla belirlenen maddî meblâğlar değil, "unvan olarak ödeme" sözkonusudur. Tezin sahibi telif hakkını unvan şeklinde almış olduğu için artık "Çalışmamı okuyucuya açmam, YÖK'ün sitesinde benim iznim olmadan yayınlanamaz, keyfimin kâhyası mısınız, cân-ı azîzim yazdıklarımı okumanızı istemiyor" gibisinden sınırlamalar koyma lüksüne sahip değildir. Çalışmayı kitap halinde yayınlama hakkı tabii ki eserin sahibine aittir ama tezlerin okuyucuya ve araştırmacıya açılması hakkı da eserin entelektüel bedelini unvan şeklinde ödemiş olan üniversiteye aittir ve dünyanın her tarafındaki uygulama bu şekildedir.
YÖK'e nâçizane hatırlatayım dedim...
İŞTE, ŞİİRİN TAMAMI
Tarihin Arka Odası'nda bir ara efsanelerle tarihî olayların münasebetinden bahsettiğimiz sırada bir beyit okumuştum, birkaç haftadır bu beytin yeraldığı şiirin tamamını soran mailler geliyor...
Okuduğum beyit Midhat Cemal Kuntay'ın "Tarih Hocasına" başlıklı şiirdendir ve tamamı şöyledir:
"Anlat bana bir parçacık ecdadımı anlat / Muhtacım o efsâneye, târihe masal kat //
Yattıkça büyük dağ gibi bir gövdesi varmış / Kalkınca uzar gölgesi, dünyayı tutarmış // Düşmanları müstefreşelerden yumuşakmış / On saltanat el pençe rikabında uşakmış //
Öldükçe yaşarmış yeniden hâdiselerde / Muhtâcım o ecdâda yalandır deseler de // Anlat bana bir parçacık ecdâdımı anlat / Muhtacım o efsâneye, târihe masal kat"
