Habertürk
    Takipde Kalın!
      Günlük gelişmeleri takip edebilmek için habertürk uygulamasını indirin
        Tubitak Ansiklopedi Eğitim Planlaması Nedir?

        Eğitim bilimleri kapsamında yer alan eğitim planlaması, kendi kavramları, kuramları, modelleri, yöntemleri, varsayımları, denenceleri olan, diğer disiplerin birikimlerinden de yararlanan disiplinler arası bir bilim dalı ve uygulamadır. İç içe olan ve yoğunlaştıkları konuları vurgulayan "Eğitim Planlaması", "Eğitim Ekonomisi", "Eğitim Finansmanı", birlikte Eğitim Ekonomisi ve Planlaması alanını oluşturur.

        Planlama, yönetim sürecinin bir boyutu olup tüm yöneticilerin yapması gereken sürekli bir iş, yönetimin pusulası, sorun çözme sürecidir. Eğitim planlaması, bulunulan durumdan ulaşılmak istenen hedefe, belirlenen sürede götürecek tasarlamadır. Eğitim planlamasında, sırasıyla var olan durumun saptanması, geleceğe yönelik kestirimlerin yapılması, var olan durumdan hedeflenen duruma ulaşmaya yönelik önerilerin belirlenmesi, bütçenin ayrılması, planın yazılması, yetkililerce onanması, uygulanması, sürekli değerlendirilmesi aşamaları izlenir. Eğitim planlaması, eğitsel, örgütsel ve yönetsel amaçları gerçekleştirmek için gereken girdilerin (çalışanlar, eğitim araç-gereçleri, tesisler, tüketim girdileri, eğitim teknolojisi) sağlanmasına ve kullanılmasına karar vermeyi gerektirir. Eğitim planı, geleceği gösteren, eğitimin geliştirilmesine ilişkin kestirimleri, öngörüleri ve gerçekçi arayışları içeren, neyin, nasıl, kim tarafından, ne zaman, nerede, niçin yapılacağını gösteren yazılı bir belgedir.

        Eğitim planı şu ilkelere dayanmalıdır: Hedeflere ulaşılacağını güven altına alabilmeli, araştırma sonuçlarını temel almalı, doğru teknikler kullanılarak güvenirliği sağlanmalı, kaynak kullanımında tutumluluğu sağlamalı, içeriği, yöntemleri, değerlendirme ölçütleri yalın olmalı, kendi içinde tutarlı-bütünlüğü, sürekliliği olmalı, hedefleri ve sonuçları nicel-nitel ölçütlerle ölçülebilmelidir. Eğitim planlaması, ölçek yönünden ülke, bölge (ya da il-ilçe), örgüt ve kişi, uluslar üstü, içerik yönünden ekonomik ve toplumsal, eğitim türleri yönünden örgün eğitim, yaşam boyu öğrenme, özel eğitim, hizmetçi eğitim, zorunluluk yönünden buyurucu, özendirici yani kamu için buyurucu özel sektör için özendirici, süre yönünden uzun (10+ yıl), orta (3-7 yıl), kısa (1 yıl) kategorilerde yapılabilir.

        Teknik yönü eğitimin hedeflerinin ve sonuçlarının büyük oranda sayısal olarak ortaya konulmasını gerektiren eğitim planlamasının incelediği bazı konular; kalkınmanın gerektirdiği insan gücünün yetiştirilmesi, bireyin ve toplumun eğitim gereksinimlerinin karşılanması, eğitim hizmetinin yaygınlaştırılması, eğitimde fırsat ve olanak eşitliğinin sağlanması, eğitim reformlarının uygulanması, kaynakların (ve bütçenin) sağlanarak tam-etkin kullanılması, eğitimde etkililik-verimlilik-niteliğin yükseltilmesi, eğitim planlamasının modelleri-teknikleri, nüfus-çağ nüfusları ve geleceğe ilişkin projeksiyonlardır.

        Planlama, her çağda yapılmış olup özellikle 2. Dünya Savaşı sonunda kaynak kullanımı, kalkınma ve insan gücüne yatırımın öneminin anlaşılması, araştırmaların eğitimin kalkınmaya katkısını ortaya koyması, sosyal devlet uygulamaları, planlılık ilkesinin devletin görevi olarak anayasalara girmesiyle planlama, kapitalist-sosyalist gelişmiş-gelişmemiş tüm ülkelerde uygulanan bir kalkınma ve eğitim politikası aracı olmuştur. 1980'lerden sonra neoliberal ekonomi politikaları çerçevesinde devletin işlevlerinin değişmesiyle, kamu eğitim hizmetine işletme ilkelerinin uygulanmasını öngören ve daha çok örgüt-okul düzeyini temel alan, "neredeyiz", "nereye ulaşmak istiyoruz", "gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşırız", "başarımızı nasıl izleriz, değerlendiririz" sorularıyla sürdürülen stratejik planlama modeli uygulamaya konulmuştur. Bugün eğitim planı olan 150'den fazla ülkenin ekonomik sistemleri, yönetim biçimleri, sorunları ve kaynaklarının farklı olmasından dolayı eğitim planlarının içeriği de farklıdır.

        Türkiye'de eğitim planlaması, akademik bir disiplin olarak 1960'lı yıllarda eğitim yönetimi ve planlaması olarak başlamış, eğitim ekonomisi ve planlaması olarak gelişmiş, alanda lisansüstü tezler-yayınlar yapılmış, bilim insanları yetişmiş, son olarak eğitim yönetimi bilim dalı kapsamına alınmış ve lisansüstü eğitim programları kapatılmıştır. Aynı tarihlerden başlayarak eğitim planlaması, Anayasa gereği kalkınma planlarının bir boyutu olarak uygulanmış, eğitim yasaları ile de eğitim örgütlerinde uygulanması zorunlu tutulmuştur.

        Eğitim planlaması, yönetim sürecinde yer alması ve sağladığı yararlar nedeniyle yapılmak zorundadır. Ayrıca ülkenin eğitimsel kalkınma düzeyini (insani gelişme göstergesi, iyi yaşam göstergesi, eğitim harcamalarının ulusal gelire oranı, nitelikli eğitim, PISA-TIMSS gibi göstergelerini) yükseltmek için eğitim planlaması gerekli görülmektedir. Eğitim planlamasının başarısı, yöneticilerin bunun yararına inanması, hukuki dayanaklarının yeterli olması, yeterli bütçenin ayrılmasına bağlı olmaktadır.

        YAZAR

        Kasım Karakütük

        KAYNAK

        • Adem, Mahmut. Eğitim Planlaması. Gözden Geçirilmiş 4. Baskı. Ankara: Ekinoks Yayıncılık, 2008.
        • Coombs, Philip Hall. What is educational planning? UNESCO International Institute for Educational Planning Fundamentals of Educational Planning-1. Belgique: Louvain, 1970.
        • Hallak, Jacques. ve Francoise Caillods. Yay. Haz. Educational planning: The International dimension. UNESCO International Institute for Educational Planning (Paris). New York ve Londra: Garland Publishing, 1995.
        • Karakütük, Kasım. Eğitim Planlaması. 4. Baskı. Ankara: Pegem Akademi, 2020.