Kimler, hangi illerde ortak liste yapacak?
SİYASET günlerdir Cumhurbaşkanı adaylığı üzerine yoğunlaştı, ancak buradan daha önce de vurguladığım gibi asıl gümbürtü milletvekili listelerinde kopacak…
Her ne kadar bugün için liste ittifaklarından söz ediliyor, hesap kitaplar yapılıyor olsa da sanıldığı kadar kolay olmadığını geçmiş tecrübeler gösterdi.
Ancak yeni seçim yasasının devreye girmesi sonrası ortaya çıkacak iki faktör de siyasi partileri liste ittifakı yapmaya mecbur bırakıyor.
Bunlardan ilki, geçen seçimde olduğunun aksine bu kez ittifak yapmaları halinde partilerin oyunun aynı pota içinde sayılmayıp, her partinin oyunun potanın dışında, kendi başına toplanacak olması.
Dolayısıyla kendi logosuyla ittifak içinde seçime girip, %3’ü aşarak Hazine yardımından yararlanma ve %7 seçim barajını da önemsiz kılma avantajı getirse de bir o denli zaafı da içinde barındırıyor.
BAŞKANI DA BELİRLER
Çünkü ittifakın toplu olarak çıkaracağı milletvekili sayısını ciddi oranda düşürüyor…
Bu da ister istemez ittifakın çıkaracağı Cumhurbaşkanı adayının seçimini de etkileyecek demek…
Nedeni açık, seçim ikinci tura kalırsa, ilk turda Meclis’te çoğunluğu kazanan taraf avantaj elde eder.
Bütün kamuoyu yoklamaları, ki buna Cumhur İttifakı bileşenleri AK Parti ve MHP’ye yakın şirketlerin araştırmaları da dahil, %50+1’i ilk turda alıp çıkacak aday göstermiyor.
Son dönemde hemen her televizyon kanalındaki akşam programlarında anket verilerini sergileyen araştırma şirketlerinin sahip ve yöneticilerinin rakamlarına bakmak yeterli.
Bu da gösteriyor ki seçimin ikinci tura kalma ihtimali bugün için çok yüksek…
Unutulmamalı ki ilk turda Cumhurbaşkanı seçimi milletvekili sandığı ile yan yana olacak.
Yani milletvekili seçimi ilk turun sonunda bitmiş olacak, bu sandıklardan daha çok milletvekili çıkaran Cumhurbaşkanlığı’nın ikinci tur seçimine en azından psikolojik etki yapacak.
Her ne kadar bazı siyasiler, “Millet, birine Meclis’i, diğerine de Cumhurbaşkanlığını verme yoluna gidebilir” dese de bu coğrafyada suskunluk sarmalı her daim çalışır ve yurttaş güçlü olanın yanına koşup, ben de sendenim oyunu oynar.
Örneğini görmek için çok uzağa gitmeye gerek de yok İstanbul yerel seçimi bütün rakamlarıyla hafızalarda duruyor.
HDP YASAKLILARI BAĞIMSIZ OLABİLİR
Gelelim işin bir diğer kritik noktasına; HDP’nin Anayasa Mahkemesi’nde devam eden davasına…
Ankara’da çok konuşulan senaryo Anayasa Mahkemesi’nin Başkan seçiminin sonucunun davanın seyrini de belirleyeceği noktasında.
Çünkü AYM’de savunma için ek süreleri bizzat Başkan belirliyor…
Eğer ki seçime girerken HDP kapatılır ve çok önemli isimlerine de yasak gelirse ne olacak?
HDP’deki hazırlık bu kişilerin bağımsız aday olmaları yönünde…
Çünkü siyaset yasağı bir siyasi partiye girerek politika yapmayı kapsıyor.
Nitekim Siyasi Partiler Yasası’nın 95’inci maddesi bu konuda net:
“Kapatılan siyasi parti bir başka ad altında kurulamaz. Bir siyasi partinin kapatılmasına söz veya eylemleriyle neden olan kurucuları dahil üyeleri, Anayasa Mahkemesinin kapatmaya ilişkin kesin kararının Resmi Gazetede gerekçeli olarak yayımlanmasından başlayarak beş yıl süreyle bir başka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve denetçisi olamazlar. Siyasi partiler bu kişileri hiçbir suretle seçimlerde aday gösteremezler.”
Dikkat edilirse, bağımsız adaylıklarının önüne geçen bir durum yok…
Nitekim, geçmişte de HDP bağımsız adaylar ile süreci işletti.
Her ne kadar barajı geçememe gibi bir endişeden dolayı olsa da “ipli oy verme” sistemi ile çok sayıda kişiyi Meclis’e sokmayı başardı.
O nedenle bir başka partinin listesinden girmesi bir alternatif iken, siyasi yasaklı olanların da güçlü olduğu illerde bağımsız aday olmalarını sağlayabilir.
Buna ilişkin çalışma yapıldığı da Ankara kulislerindeki sohbetlerde dile getiriliyor.
HDP, kapatılma durumu ile karşılaşmazsa da geçen seçim ittifak sistemi nedeniyle kaybettiği 6 milletvekilliğini geri aldığı gibi, yeni sistemde 10 kadar da fazla vekil çıkarma olanağına kavuşuyor.
Bunların ağırlıklı bölümünü de geçen seçim avantajlı çıkan AK Parti’den alıyor.
ALTILI MASA NERELERDE ORTAK ADAY ÇIKARACAK?
Ankara’da parti Genel Merkezlerinde son dönem en hummalı çalışma, ortak aday listesi ile seçime girmek üzerine yapılan senaryolar…
Altılı Masa geçen liderler zirvesinde buna ilişkin bir de karar aldı, bütün partilerin hazırlıklarını yapması ve bir komisyonun da bunları ele almasını kararlaştırdı.
Muhtemel ki 26 Ocak’ta İYİ Parti’nin ev sahipliğinde yapılacak toplantıda bu konu masaya yatırılacak.
Herkes hazırlığını yapıyor, ancak tartışma üç aşamalı yürüyor.
İlki, 6 partinin birden liste ittifakı olacak mı?
İkincisi kimler arasında ittifak sağlanmalı, sonuncusu ise CHP ve İYİ Parti’nin ortak listesinin hangi illerde oluşması gerektiği…
Sondan başlarsam; yapılan tüm simülasyonlar HDP’nin güçlü olduğu yerlerde ortak listeyle girmeleri halinde milletvekili kazanacaklarını gösteriyor.
Örneğin Diyarbakır’da ortak liste ile girmeleri halinde AK Parti bire düşüyor, HDP de listenin en sonunda çıkarması muhtemel milletvekilini kaptırıyor.
On yıllardır milletvekili çıkaramayan CHP, dolayısıyla Millet İttifakı iki vekil kazanıyor.
Benzer durum Van, Batman, Mardin için de geçerli…
Ayrıca 3 milletvekili çıkaran Nevşehir, Niğde, Bingöl, Bitlis, Rize gibi 10 il ile 4 milletvekili çıkaran 20 ilde ortak liste yapmaları halinde bir vekilliği kesin garantiliyor; hatta ikiyi çıkarma şansı da birçok ilde artıyor.
Benzer durum Cumhur İttifakı için de geçerli; nitekim AK Parti ile MHP’nin bazı illerde ortak liste çıkarma konusunda uzlaştığı kulislerde uzun süredir konuşuluyor.
MEGA KENTLERDE ORTAK LİSTE YOK
Liste ittifakının 30 büyükşehirde yapılması ise kesinlikle düşünülmüyor.
Sesim sistemini iyi bilenler arasında sayılan, ittifakların getirdikleri ve götürdükleri CHP milletvekili Tekin Bingöl, CHP ve İYİ Parti gibi seçmen sayısı fazla olan büyükşehirlerde ayrı girmelerinin avantajının çok daha yüksek olduğunu söyledi.
Bingöl, büyükşehirde birlikte girmeleri ile ayrı girmeleri arasındaki milletvekili sayısının küçümsenmeyecek boyutta kaldığına vurgu yaptı; bütün simülasyonlarının da bu durumu önlerine koyduğunu belirtti.
“İki parti de bu illerde güçlü olduğu için oy ve milletvekili çıkarma potansiyelini iki taraflı kullanıyor. Oysa tek liste girse iki taraftan alacağını teke indirmiş oluyor, sayıyı düşürüyor” dedi.
Bu da gösteriyor ki mega kentlerde ve iki vekil çıkaran 13 bölgede liste ittifakı olmayacak; ağırlıklı olarak 3 ile 7 arasında vekil arasında çıkaran seçim bölgelerinde ortak liste söz konusu olabilecek.
Bütün bunlar da gösteriyor ki her bir il kendi içinde ayrı değerlendirecek, ittifak içinde ittifak denilen çoklu ittifaklarla karşılaşılabilecek.
Bir kişi üzerinde uzlaşamazken, 600 kişi üzerinde nasıl uzlaşılacak o da ayrı konu…
