Çanakkale'de tarihi tören

İlyas ÇOLAK-Bahar BAKIR/HABERTÜRK

Çanakkale Kara Savaşları’nın 100. yıldönümü törenlerine; 17 devlet başkanı, 3 parlamento başkanı, 3 cumhurbaşkanı yardımcısı, 5 başbakan, 1 eski cumhurbaşkanı, 28 bakan, 6 uluslararası örgüt genel sekreteri olmak üzere 90’a yakın ülkeden üst düzey konuk katıldı.

Törenler kapsamında bugün Yahya Çavuş Şehitler Camii’nde Cumhurbaşkanı Erdoğan Müslüman ülke temsilcileriyle birlikte cuma namazı kıldı.

MEHMETÇİK ANITI'NDA ŞEHİTLER İÇİN DUA

Mehmetçik Anıtı'ndaki tören Veliaht PrensiCharles ve diğer konuk ülke temsilcilerinin katılımıyla başladı.Saygı duruşunun ardından İstiklal Marşı çalındı. Törende önce Kur'an ardından da şehit askerler için Fatiha okundu.Mehmetçik Anıtı'ndaki törende,Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmezşehitler için dua okudu.

PRENS CHARLES ER MEKTUBUNU OKUDU

İtilaf devletleri adına İngiltere Veliaht Prensi Charles bir konuşma yaptı. Charles şunları söyledi:

- Burada cesurca hayatını ortaya koymuş insanları anmak büyük bir onur. Savaşmış olan tüm askerler mücadele etti. Saklı hayalleri olan insanlar olmasına rağmen birlikte mücadele verdiler. Her iki taraf da modern zamanların kanlı savaşlarından birini ortaya koydular. Çok fazla yıkım gerçekleşti.

- Bir günlük ateşkeste bir er şöyle yazmıştı: Bir Türk gördüm ona konservemi verdim, o da bana kendi yiyeceğini verdi. Onlara saygımız çok büyüktü.

- Ölümün kol gezdiği bu yerde ne kadar dostane ilişkiler olduğunu görmekteyiz. Bu tamamen bir dünya savaşıydı.

- Liderler olarak hoşgörüsüzlük karşısında nefret suçaları konusunda uyumla birlikte olamamamız konusunda görevlerimizi yerine getirmemiz gerekmekte.

Tören kapsamında Çanakkale Cephesi’nde mücadele eden ülkelerin bayrakları göndere çekildi. Erdoğan’ın törende gerçekleştirdiği konuşma sonrasında çocuk korosu ve mehter takımı gösteri yaptı.

İNGİLİZANITINDA TÖREN

Erdoğan ve Prens Charles, Şehitlik Defteri’ni imzaladı. Türk Yıldızları’nın gösterisinin ardından, Çanakkale’de askerleri savaşan ülkelerin anıtlarındaki törenler başladı.

İkinci tören iseİngilizAnıtı'nda gerçekleştirildi. Prens Charles, burada Cumhurbaşkanı Erdoğan ve İrlanda Cumhurbaşkanı Higgins'i karşıladı. Türkiye, İngiltere ve İrlanda'nın milli marşları çalınmasından sonra dua edildi. Ardından Galler Prensi Henry Çanakkale Savaşı'nın tarihi önemi üzerine bir konuşma yaptı. Prens Charles ve Erdoğan'ın konuşmasından sonra kapanış duası ile tören sona erdi.

ŞEHİT MEZARLARINA KARANFİL

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve konuk liderler şehitlerin kabri başına gitti.Erdoğan, ve Prens Charles ile Prens Harry'nin de bulunduğu konuklar şehitlerin mezarlarına karanfil bıraktı.

GEMİLERİN TÖREN GEÇİŞİ

Şehitlik ziyaretinin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan evsahipliğindeki konuk liderler, seyir terasında gemilerin Çanakkale Boğazı'ndan tören geçişini izledi. Deniz Kuvvetleri Komutanlığına bağlı unsurların yanı sıra HMAS Anzac (Avustralya), HMNZS Te Kaha (Yeni Zelanda), FS Cassard (Fransa) fırkateynleri, HMS Bulwark havuzlu çıkarma gemisi (İngiltere) de geçiş gerçekleştirdi.

TÜRK YILDIZLARI SAHNEDE

Savaş gemilerinin geçişinin ardından Türk yıldızları gösteri uçuşu yaptı. Türk yıldızları, yıl içindeki ikinci gösterilerini Çanakkale semalarında gerçekleştirdi.

İşte Çanakkale notları:

+ Törenlerekatılmak isteyen vatandaşlar, çoğunluğu Avustralyalı ve Yeni Zelandalılardan oluşan yabancı turistler ve gazeteciler, feribotlarla Gelibolu Yarımadası'nda bulunan Eceabat ilçesine geçti.

+ Çanakkale Valiliği'nce 100. yıl dolayısıyla belirlenen "Barış mümkündür-Peace is possible" sloganının bulunduğu bez ve levhalar, feribotlara ve çevredeki bazı binalar ile iş yerlerine asıldı.

+Etkinlikler dolayısıyla polis ekipleri, geçişlerin yapıldığı Çanakkale Feribot İskelesi'nin çevresindeki yüksek binalar ve iskelede geniş güvenlik önlemi aldı. İl Emniyet Müdürlüğü ile özel şirketlere ait çekiciler, güvenlik gerekçesiyle iskele civarındaki motosiklet ve bisikletleri otoparka çekti.

+Çanakkale Boğazı'nda, törenler nedeniyle saat 08.00'den itibaren transit gemi geçişlerine izin verilmiyor. Bu gemiler için boğaz trafiği 20.00 itibarıyla normale dönecek.

ERDOĞAN LİDERLERLE CUMA NAMAZINA GİTTİ

+Cumhurbaşkanı Erdoğan, Çanakkale Kara Savaşları'nın 100. yılını anma törenlerine katılmak için Türkiye'de bulunan bazı Müslüman devlet ve hükümet başkanları ile cuma namazı kıldı.Erdoğan ve liderler, feribot ile geçtikleri Gelibolu Yarımadası'nda Seddülbahir köyü Yahya Çavuş Şehitler Camisi'ne geldi.Erdoğan ve beraberindekilere cuma namazını Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez kıldırdı. Görmez, cuma namazında okuduğu hutbede, Çanakkale Savaşlarına ve mübarek 3 aylara değindi.Cuma namazı öncesinde Erdoğan, beraberindeki heyete öğle yemeği verdi. Yemekte, TBMM Başkanı Cemil Çiçek, Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, Gençlik ve Spor Bakanı Akif Çağatay Kılıç, Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik, Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu, Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz da hazır bulundu.

SAVARONA KABATEPE’DE

Erdoğan, saat 19.00’da Savarano yatında katılımcılara akşam yemeği verecek. Savarona, Kabatepe Limanı’na yakın bir noktadan yolcularını aldıktan sonra Çanakkale Boğazı’na açılacak. 1 saat sürecek gezi sırasında konuklar sinevizyondan Çanakkale Savaşı ile ilgili görüntüler izleyerek Çanakkale Savaşı’nın ruhunu hissedecek.

AB BAKANI: BİZ KENDİ TÖRENİMİZE KATILANLARA BAKIYORUZ

Avrupa Birliği Bakanı Volkan Bozkır da 100'üncü yıl törenlerine katılmak için Çanakkale'deydi. Burada gazetecilere açıklamalarda bulunan Bozkır, Ermeni Patrikhanesi'nde düzenlenen tören için "Ermeni patriğinin verdiği mesaj güzel. Bunun bütün Ermenilere, insanlığa doğru bir mesaj olarak iletilmesini arzu ediyorum" dedi.

Bozkır, Avrupa Parlamentosu'nun kararı için de, "Hiçbir geçerliliği yok. 1987 yılında da buna benzer bir karar çıkmış, AB Adalet Divanı'nın kararı vardı. Ancak siyasi kararın hukuki geçerliliğinin olmadığı tescil edilmiştir" diye konuştu.

Ermenistan'daki törenler için, "Bunlara kimin katılacağı katılanların kendi bileceği iş. Türkiye'deki törenlerde 80'den fazla devlet başkanı ve temsilci yer alıyor. Biz kendi törenimize katılanlara bakıyoruz" değerlendirmesini yapan Bakan Bozkır, ABD BaşkanıObama'nın 1915 mesajı için de şöyle konuştu:

Obama'nın bu yılki açıklamasında tarihi mesnedi olmayan bir kelimeyi telaffuz etmemesini doğru buluyoruz. Türk-Amerikan ilişkilerinde geleceğe bakmamızın bir teminatı olarak görüyoruz.

Törene katılan devlet başkanları şöyle:

Arnavutluk-Bujar Nishani, Azerbaycan-İlham Aliyev, Bosna Hersek-Mladen İvaniç, Cibuti-İsmail Omar Geulleh, Güney Sudan-Salva Kiir Mayardit, Irak-Fuad Masum, İngiltere-Prens Charles, İrlanda-Michael D. Higgins, Karadağ-Filip Vujanovic, Katar-Emir Tamim bin Hamad El Thani, Makedonya-Gjorge İvanov, Mali-İbrahim Boubacar Keita, Nijer-Mahamadou Issoufou, Pakistan-Memnun Hüseyin, Senegal-Macky Sall, Somali-Hasan Şeyh Mahmud, Türkmenistan-Gurbangulu Berdimuhamedov.

Törene başbakan düzeyinde katılan ülkeler:

Avustralya Başbakanı Tony Abbott, Yeni Zelanda Başbakanı John Key, Moldova Başbakanı Chiril Gaburici, Romanya Başbakanı Victor Ponta ve Suriye Ulusal Koalisyonu Başkanı Halid Hoca.

Aralarında Bahreyn Krallığı, Fransa, Gabon, Gana, Gine, Güney Afrika Cumhuriyeti, Güney Kore, Gürcistan, Hırvatistan, Hindistan, Litvanya, Lübnan, Kanada, Moğolistan, Moritanya, Mozambik, Singapur, Tacikistan Tunus ve Vietnam'ın da bulunduğu 28 ülkeden bakan düzeyinde katılım var.

Ayrıca, anma törenlerine BM Kalkınma Programı'ndan Helen Clark, Türk Konseyi'nden Ramil Hasanov, Avrupa Konseyi'nden Thorbjorn Jagland, İslam İşbirliği Teşkilatı'ndan (İİT) İyad Emin Medeni, Afrika Birliği'nden Barış ve Güvenlik Komiseri Büyükelçi Smail Chergui ile TÜRKSOY Genel Sekreteri gibi uluslararası örgüt temsilcileri ve Lübnan Özel Mahkemesi Başkanı David Baragwanath gibi uluslararası şahsiyetler de katılıyor. Avusturya, Belçika, Benin, Brezilya, Bulgaristan, Endonezya, Estonya, Japonya, Kazakistan, Kongo, Malezya, Myanmar, Özbekistan, Portekiz, Suudi Arabistan, Tayland, Umman ve Zambiya'dan büyükelçi düzeyinde katılım oldu.

Polonya ve Slovakya'dan meclis başkanı yardımcısı, Kırgızistan'dan ise Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri düzeyinde katılımın gerçekleşeceği törenlere, Almanya'dan Savunma Bakanlığı Müsteşarı Markus Grübel, Filistin'den Dışişleri Bakan Yardımcısı Taysir Ferhat, İtalya'dan Savunma Bakanlığı Devlet Sekreteri Domenico Rossi, Letonya'dan Parlamento Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanı Solvita Aboltina, Meksika'dan Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Carlos De Icaza ve Ürdün'den Prens Raad Bin Zeid iştirak etti. Törenleri izlemek için Türkiye dahil 35 ülkeden bin 400 gazeteci akredite oldu.

CONKBAYIRI YÜRÜYÜŞÜ VE ŞAFAK AYİNİ YARIN

+ Törenlerin ikinci günü olan 25 Nisan’da ise hem Türk tarafında hem de Avustralya ve Yeni Zelanda tarafında büyük törenler gerçekleşecek. 10 bin Anzak’ın katılacağı Şafak Ayini sırasında Türk gençleri de 50 bin kişiyle yürüyüşe geçecek.

+ Gelibolu Yarımadası’nda bulunan Kocadere Kamp Alanı’nda konaklayacak gençler, 100 yıl önce savaşan 57. Alay’ın yaptığı gibi 03.00’te kalkarak kırık buğday çorbası ve somun ekmekten oluşan yemeği yiyecek. Sabah namazının ardından ise Kocadere’den Conkbayırı’na doğru 50 bin kişilik yürüyüş başlayacak.

+ Conkbayırı’nda 57. Alay Sancağı’nın devir teslim töreninin ardından da kortej Şehitler Abidesi’ne geçerek son töreni icra edecek. Törenler için Türkiye’ye gelen çok sayıda Avustralya ve Yeni Zelandalı Anzak torunu, dün ve önceki gün Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı’ndaki bölgeyi gezdi.

+ Birinci Dünya Savaşı’nın en önemli cephelerinden biri olan Çanakkale’deki savaş yaklaşık 8 ay sürmüş ve bu süre zarfında savaşa İngiltere, İrlanda, İskoçya, Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda, Fransa, Sudan, Somali, Senegal, Cezayir, Mısır, Rusya, Hindistan, Nepal ve Filistin’deki Yahudiler, Yemen, Kerkük gibi ülkelerden gelenlerin yanı sıra yurdun dört bir yanından 1 milyona yakın asker katılmıştı.

+ Dünya üzerindeki en kanlı çarpışmalara sahne olan Çanakkale Muharebeleri, aradan geçen 100 yıla rağmen önemini yitirmedi. Avustralya ve Yeni Zelanda askerlerinden oluşan Anzak Kolordusu, savaşta binlerce askerini kaybettiği ve hedeflerine ulaşamadıkları 25 Nisan’ı “Anzak Günü’’ olarak anmaya başladı.

BOĞAZ'DA BARIŞ GEÇİDİ

Törenlerde Türkiye’nin yanı sıra Çanakkale Savaşına katılan ülkelerin donanmalarına ait gemiler Çanakkale Boğazı’nda resmi geçit yaptı.

TCG Salihreis, TCG Turgutreis, TCG Fatih, TCG Yavuz firkateynleri ile TCG Heybeliada korveti, TCSG Güven ve TCSG Umut arama-kurtarma gemileri ile HMAS Anzac (Avustralya), HMNZS Te Kaha (Yeni Zelanda), FS Cassard (Fransa) firkateynleri, HMS Bulwark havuzlu çıkarma gemisi (İngiltere) personeli, halkı ve Şehitler Abidesi’ni selamladı. TCG Salihreis firkateyninden şehitler anısına 21 pare top atışı yapıldı.

MUHALEFETE DAVET GİTMEDİ

Çanakkale Kara Savaşları’nın 100. yılı nedeniyle Çanakkale’de düzenlenen törenler için muhalefet partilerine davetiye gitmediği ortaya çıktı.

Çanakkale’de 90 ülkenin temsilcilerinin katıldığı törenlerle ilgili olarak muhalefet partileri CHP, MHP ve HDP genel merkezlerinden edinilen bilgiye göre törenlerle ilgili partilere herhangi bir davetiye ulaşmadı.

"ONLARA KUCAK AÇMANIZ ÇOK DUYGULANDIRICI"

Çanakkale’ye 100’üncü yıl anma törenleri için gelen Yeni Zelandalı Janette Kees, “Büyükbabalarımızın Atalarımızın burada, sizin topraklarınızda yatması, sizin onlara kucak açmanız çok duygulandırıcı” diye konuştu.

Çanakkale Savaşları’nda yaşamını yitiren, Atatürk’ün ‘’Bu toprakta canlarını verdikten sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır’’ dediği Anzakların torunları, 100. yıl törenleri için geldikleri Çanakkale’de duygu dolu anlar yaşadı. Avustralyalı emekli subay Tony Sonneueld, bugüne kadar birçok askeri mezarlık gördüğünü, ancak Çanakkale’dekilerin kendisini farklı etkilediğini söyledi. 100. yıl anma törenlerine katılabildiği için kendisini çok şanslı hissettiğini ifade eden Sonneueld, duygularını şu sözlerle dile getirdi:

“Avustralya ve Yeni Zelanda’nın Anzak geleneğine göre Gelibolu, 3 milletin doğuşunu temsil ediyor. Bu savaşta çok genç bir ülkenin askerlerinin beşte birini kaybettik. Gelibolu, aynı zamanda, Mustafa Kemal Atatürk ile yeni bir Türkiye’nin doğuşunu da temsil ediyor. 100 yıl önceki bu savaşta, Türkiye’nin bütün o emperyal güçlere karşı koyabilmesi hayrete düşürüyor. Bu savaşı düşündüğüm zaman çok duygulanıyorum. Burada savaşanların çoğu 20’li yaşlarındaydı. Evlenemeden, torunları olmadan öldü.”

‘BURASI BÜYÜLÜ BİR YER’

Yeni Zelandalı Richard Kees de 100. yıl törenlerinin geçmişteki büyük mücadeleleri hatırlattığını belirterek, yaşadığı heyecanı anlattı. getirdi. Richard Kees’in eşi Janette Kees, Çanakkale’yi “Çok büyülü ve çok dokunaklı bir yer” olarak nitelendirerek, “Bu topraklarda büyük bir mücadele ve başarı görüyoruz. Büyükbabalarımızın, atalarımızın, burada, sizin topraklarınızda yatması, sizin onlara kucak açmanız çok duygulandırıcı. İlk kez geldiğim bu şehirde insanlar, çok cana yakın ve yardımsever” diye konuştu.