IŞİD saflarına katılan Adıyamanlılar

ŞEFİK DİNÇ / YAZI DİZİSİ 1 / HT GAZETE

BAŞLARKEN...

Son aylarda Adıyaman, terör örgütü IŞİD nedeniyle sürekli gündemde. 7 Haziran seçimleri öncesindeki HDP’nin son Diyarbakır mitinginde patlayan bombanın failinin, Adıyaman nüfusuna kayıtlı ve IŞİD üyesi olduğu belirtilen Orhan G. çıkması; dahası bu kentten Orhan G. gibi onlarca gencin IŞİD’e katılmış olması, dikkatleri daha da fazla Adıyaman’a çekti. Emniyet kaynakları, 18 ailenin kayıp başvurusunda bulunduğunu söylüyor ama şehirde 17-25 yaş aralığında yaklaşık 200 gencin IŞİD’e katıldığı dile getiriliyor. Peki neden Adıyaman? Ya da neden birkaç yıl gibi kısa bir sürede bu kadar genç insan IŞİD’e katılıp bu örgütün yarattığı şiddet sarmalının parçası haline geldi? Bu soruların yanıtlarının peşine düştük...

Adıyamanlılar, gençlerle ilgili sıkıntılarını anlatırken en çok şu cümleyi telaffuz ediyor: “Şehrimiz köy ve kent arasında kimliğini bulamadı.” Adıyaman, kişi başına gelirde 7500 dolar ile Türkiye genelinde 64. sırada. 2009’da yüzde 18 olan işsizlik 2013’te 9.1’e düştü ama, şehirde yaşayanlara sorsanız Adıyaman’da on yıllardır ne nüfus ne de kalkınma bakımından dikkat çekici bir gelişme yaşandı.

Resmi verilere göre şehrin nüfusu 250 bin. Eskiden olduğu gibi şimdi de tütünü ve Nemrut Dağı’ndaki tarihi heykelleriyle tanınan kasaba görünümündeki Adıyaman’da yaşayanların önemli bir bölümü (Şehir sakinleri “60 bin kadar” diyor.) sanayi ve iş alanı yeterli olmadığı için yaz aylarında mevsimlik işçi olarak yollara düşüyor.

Sakinleri tarafından “Muhafazakâr ve dini değerlerin önemli olduğu bir şehir” diye tarif edilen Adıyaman’da, çok kimlikli bir yelpaze hemen göze çarpıyor. Kentte Türk, Kürt, Türkmen Alevi, Sünni bir arada yaşıyor. Yaşadıkları hayattan ve kentten memnun olmayanların çoğunluğu gençler. Sık sık “İşsiziz iş arıyoruz” diyen gençleri belki de bu çaresizlik “IŞİD dehşeti”nin parçası olmaya itiyor.

‘200’E YAKIN KİŞİ IŞİD’E GİTTİ’

Adıyaman Emniyeti’nin kayıtlarına göre bu ilden IŞİD’e katılanların sayısı 80 civarında. 1980’lerde Hizbullah ve İslamcı Kürt örgütü PİK’in güçlü olduğu Adıyaman’ın radikal gruplar ya da IŞİD gibi bir örgütle anılır olmasının dönüm noktası, Suriye’de başlayan savaş. Adıyaman’ı “Uyuyan IŞİD hücrelerinin olduğu kent” olarak gündeme getiren ise 7 Haziran seçimleri öncesi HDP’nin komşu il Diyarbakır mitinginde patlayan bombalar. Bu eylemi düzenleyen kişinin Adıyamanlı Orhan G. olduğunun tespit edildiği haberi, Adıyaman’ın merkezine “bomba” gibi düşmüş. Kentte hangi kahveye gitseniz, hangi sokakta dolaşsanız ya da çocukları IŞİD’e giden hangi aileyi dinleseniz Orhan G.’yi konuşuyor. Buna karşılık, kentte hâkim korku nedeniyle IŞİD’in kentteki etkisi konusunda bilgi almak neredeyse imkânsız. Adının açıklanmaması kaydıyla konuşanların sayısı bile neredeyse bir elin parmaklarını geçmiyor. Aralarından bu konulara hâkim, mevsimlik işçiler için dayıbaşılık yapan bir Adıyamanlı, şehirde en az 200 kişinin IŞİD’e katıldığını söylüyor. Bu rakam resmi olmasa da konuştuğumuz insanlar IŞİD’e katılanların sayısının daha da yüksek olduğunu dile getiriyor. Buna göre IŞİD’e katılım daha çok Turgutreis, Bahçelievler, Malazgirt ve Cumhuriyet mahallelerinde yoğunlaşıyor. Şehirdeki tanıklara göre, terör örgütü IŞİD saflarında savaşmak için Suriye’ye gidenler 17-25 yaş aralığında. En son 2 hafta önce Samsat İlçesi’nde 1’i kız 1’i erkek 2 kardeşin IŞİD’e katıldığı konuşuluyor. Emniyet yetkilileriyse kendilerine herhangi bir başvuru yapılmadığını ve bu yönde bilgilerinin olmadığını söylüyor. Şehirde IŞİD’e 200 kadar gencin katıldığını savunan Adıyamanlı, örgüte katılımın yüksek olmasının nedenlerini şöyle sıralıyor: “3 yıl önce Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) için yardım kampanyaları yapılıyordu. Kent merkezinde kurulan stantlarda savaşa gitmek isteyenlerin kayıtları yapıldı. Suriye’ye gidenlerden önemli bölümü, bir süre sonra ÖSO’dan ayrılıp IŞİD gibi radikal gruplara katıldı. Bir kısmı geri geldi ve tekrar Suriye’ye dönerken başkalarını da yanlarında götürdüler. Özellikle Kahta ve Besni’de IŞİD’e sempati duyan, hatta katılanların sayısı çok fazla. Burada IŞİD’in uyuyan hücreleri de var. Görünmemeye ve dikkat çekmemeye çalışıyorlar.”

‘DEVLET İMAMININ ARKASINDA NAMAZ KILINMAZ’

Şehirde edindiğimiz bilgilere göre Adıyaman’da gizli bir şekilde faaliyetlerini sürdüren radikal Selefi gruplar, diğer cemaat ve İslami gruplardan uzak duruyor. Hatta camilere gitmiyor ve imamların arkasında namaz bile kılmıyorlar. Bu grupların camilerde sohbetler yaptıkları da belirtiliyor. Yeşilyurt Mahallesi’ndeki Maraşlılar Camii de bunlardan biri. Orhan G., bir dönem bu camiye gitmiş. Ancak caminin imamı ve müezziniyle tartışmış. “Siz devletten para alıyorsunuz. Sizin arkanızda namaz kılınmaz” demiş. Hem pek çok kent sakini hem de yakınları IŞİD’e katılanlar; gençleri kandıran isimlerin Yeşilyurt Mahallesi’nde tanınan H.P., M.İ., H.İ. ile Malazgirt Mahallesi’nden M.D ile G.D. kardeşler olduğunu ileri sürüyor.

"ORHAN'I KULLANDILAR"

Seçim arifesinde HDP’nin Diyarbakır’da düzenlediği miting öncesi patlayan bombanın faili Orhan G.’nin amcası, polisin patlamadan 2 gün önce hakkında asker kaçağı olduğu gerekçesiyle işlem yaptığı yeğeninin daha önce Diyarbakır’a hiç gitmediğini belirtiyor. Yeğeninin Diyarbakır’da 2 gün geçirdiği iddiaları için de “Diyarbakır’ı hiç bilmeyen biri 2 günde gidip oraya bomba koyamaz. 14 gündür Diyarbakır’daymış. Kim yardım etmiş, kimlerle görüşmüş, parayı kim vermiş ortaya çıkarılmalı” diyor. Baba Mustafa G. ise defalarca savcılığa ve polise başvuru yaptığını, kayıtlarda IŞİD’e katıldığına ilişkin bilgi olmasına rağmen otelde gözaltına alınmamasına ve kendilerine bilgi verilmemesine tepki gösteriyor.

EMNİYET'E 18 AİLE BAŞVURDU

Emniyet kaynakları 70-80 kişinin Suriye’ye giderek IŞİD, El Kaide ve El Nusra saflarında savaştıklarının belirlendiğini söylüyor. Ancak Adıyaman’da sadece 18 aile çocuklarının IŞİD’e katıldığını belirterek kayıp başvurusunda bulunmuş. Emniyet’e göre, Suriye’ye gidenlerin bir kısmı geri dönmüş ancak halen 30 Adıyamanlı genç IŞİD saflarında savaşıyor.

GİTTİ AMA EŞİNİN DOĞUMU İÇİN GERİ GELDİ

Adıyaman’da ailesiyle IŞİD’e katılanlar arasında, emekli memur M.D.’nin ikiz çocukları M.D. ve G.D.’de bulunuyor. İkizler Eylül 2013’te aniden ortadan kayboldu. Suriye gidip IŞİD’e katıldıkları ortaya çıkan 2 kardeş, burada Türk asıllı Fransız vatandaşı olan 2 kızla evlendi. Onları tanıyan bir komşuları süreci şöyle anlatıyor: “G.D., eşi orada hamile kaldıktan sonra eşiyle birlikte tekrar geldi. Eşi doğum yaptıktan 1 hafta sonra Suriye’ye döndüler. M.D. ise burada sevdiği kızla evlenemeyince gitmiş.” Diyarbakır mitingindeki patlamaların faili Orhan G.’nin IŞİD’e katılmasını sağladığı da öne sürülen G.D.’nin babası başka bir ilçeye taşınmış.

‘ANNE GEL İSLAM DEVLETINE HİCRET ET’

IŞİD saflarına katılan 19 yaşındaki M.I., TPAO’da stajyer olarak çalışırken üniversite sınavlarına hazırlanıyordu. Anne Şehriban I., ortadan kaybolan oğlunun IŞİD’e katıldığını oğlundan gelen telefonla öğrenmiş. “İslam devletine geldim” diyen oğlunun geri dönmesi için dil döken anne, sonra da polise başvurmuş. M.I., kaybolduktan 9 ay sonra Gaziantep’te yakalandı ve ailesine teslim edildi. Ancak M.I., 5 ay sonra tekrar Suriye’ye gitti. Anne şunları söylüyor: “Polis oğlumu takip etse de 5 ay sonra bir sabah kalkıp çantasını hazırladı. ‘Anne ben gidiyorum. Hakkını helal et’ dedi. Yalvardım ama dinlemedi. Bazen telefonla arıyor. ‘Sen buraya gel. İslam devletine hicret et’ diyor.”

KARISINI DA ALDI, GİTTİ

Adıyaman’da tek seferde IŞİD’e en yoğun katılım Ekim 2013’te oldu. İkiz kardeşler M.D ile G.D., HDP mitingindeki patlamaların faili Orhan G., M.I., M.T. ve eşi ile Z.A. birlikte örgüte katıldı. Orhan G. ile M.I. ve M.T.’nin ailesi Emniyet’e başvurdu ve çocuklarının IŞİD’e katıldığını söyledi. M.T., üniversiteyi yeni bitirmiş ve bir hafta önce de evlenmişti. Oto kiralama işi yapan M.T., ailesini arayıp eşiyle Suriye’de olduğunu söylemiş. M.T.’nin kardeşi, ağabeyinin eşiyle birlikte Suriye’den döndüğünü ve konuşmak istemediklerini bildirdi. Emniyet ise çiftin döndüğüne ilişkin bir bilgi olmadığını belirtiyor. Z.A.’nın ise Suriye’de koalisyon uçaklarının bombardımanında öldüğü ve ailesine haber verildiği iddia ediliyor. Z.A.’nın ailesi konuşmuyor.

YARIN: IŞİD’E, CIHAT, MACERA VE YAĞMA IÇIN GIDIYORLAR, ‘BEĞEN’ VE ‘PAYLAŞ’ TUŞU ILE IŞİD TUZAĞI