20 kişilik 'kara delik' ekibinde bir Türk kadın: Feryal Özel...
Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilim Vakfı öncülüğündeki astrofizikçiler, tüm dünyanın merakla beklediği ilk kara delik fotoğrafını yayınladı. Kara deliğin görüntülenmesini sağlayan ekipte bir Türk bilim insanı da yer aldı. Astronomi ve astrofizik profesörü olan Feryal Özel, 20 kişilik ekiple birlikte 20 yıl süren çalışmaya imza attı
Geçtiğimiz günlerde NSF, 2012'de birkaradeliğin çevresini gözlemlemek amacıyla kurulan Event Horizon Teleskobu'ndan (EHT) elde edilen 'çığır açıcı' verileri paylaşacağını duyurmuştu. İlk kez birkaradeliğin fotoğrafı çekildi ve bu, eş zamanlı olarak birçok şehirde düzenlenen 6 basın toplantısıyla tüm dünyayla paylaşıldı.Kara deliğin görüntülenmesini sağlayan ekipte bir Türk bilim insanı da yer aldı.
Bilimsel çalışmalarını ABD'de sürdüren ve 'dünyanın en akıllı kadınlarından biri' olarak nitelendirilen, EHT Bilim Konseyi Üyesi ve Arizona Üniversitesi'nde astronomi ve astrofizik profesörü olan Feryal Özel (43), karadeliğin gölgesinin büyüklüğünü ölçmek ve Albert Einstein'in görelilik teorisinin öngörülerini EHT gözlemleriyle karşılaştırmakla görevlendirilen Modelleme ve Analiz Çalışma Grubu'nu yönetti. 2003 yılında "Büyük Fikirler" adlı 20 kişilik listeye alınan Özel, 20 yıldır bu projede çalıştığını belirten Özel, "Bu tatlı anı yaşamak çok uzun zaman aldı" dedi.
DÜNYANIN EN AKILLI KADINLARINDAN BİRİ
Dünyanın en önemli fizikçilerinden Stephan Hawking ile de çalışan Özel, galaksilerin oluşumu, yıldızların ölümü ve kara delikler alanında yaptığı çalışmalarla NASA'da da görev yaptı.
Feryal Özel, NASA tarafından verilen Hubble kadrosuna alınan ilk ve tek Türk olma unvanına da sahiptir.
Röportajlarından birinde: "NASA tarafından verilen Hubble ödülüne de layık görüldüm. Hubble kadrosuna alınmış ilk ve tek Türküm. Türkiye'nin ismini bu vesileyle duyurmuş olmak beni çok mutlu etti tabi. Bunun dışında son on yılda birçok ödül aldım. Bunun dışında son on yılda birçok ödül aldım. 2013 yılında Amerikan Astrofizik Derneği'nin yılda bir defa en başarılı astrofizikçiye verdiği Maria Goeppert Mayer ödülüne layık görüldüm. 2010 yılında Harvard Üniversitesi'nin en başarılı astrofizikçi ödülünü aldım. 2012 yılında Harvard Radcliffe Enstitüsüne, 2014 yılında Berkeley Miller Enstitüsüne üye seçildim. Aynı zamanda Türkiye'de Bilim Akademisi üyesiyim." diyerek başarılarından bahsetmiştir.
NASA'nın 2020'de hayata geçirilmek üzere çalışmalarına başlanan uzay teleskobunun çalışma ekibinin başına getirilmiştir.
'ÇIĞIR AÇICI' OLARAK NİTELENDİRİLDİ
Uluslararası Olay Ufku Teleskobu projesi kapsamında bir araya gelen bilim adamları, Dünya'ya 53 milyon ışık yılı mesafedeki Başak (Virgo) takım yıldızındaki M87 Galaksi'sinin merkezindeki süper masifkaradeliğin fotoğrafını yayımladı. Fotoğraftakaradeliğin "olay ufku" olarak adlandırılan, kütle çekiminin en güçlü olduğu eşik bölgesi görülebiliyor.
Bilim adamları dünyanın farklı yerlerindeki radyo teleskoplarla elde edilen X-ışını verilerini birleştirerek oluşturdukları imajı dünyanın 5 kentinde eş zamanlı basın toplantılarıyla kamuoyuna duyurdu.
Fotoğrafta süper masifkaradeliğin çekim alanına giren ışığın bükülmeleri görülebiliyor.
Fotoğraf, bilim tarihinin ilkkaradelikgörüntüsü olarak kayıtlara geçti.
Bilim adamları, fotoğrafın ilk kez Albert Enstein'ın yirmi yüzyılın başında Genel Görelilik Kuramı bağlamında var olduğunu öne sürdüğükaradelikler konusunda yapılan ilk doğrudan gözlem olduğunu kaydetti.
Brüksel'de düzenlenen basın toplantısında konuşan Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Araştırma, Bilim ve İnovasyondan Sorumlu Üyesi Carlos Moedas,karadelikgörüntüsünün insanlık için büyük bir bilimsel buluş olduğunu söyledi.
Bilim tarihinin "bu görüntü öncesi ve sonrası" olarak ikiye ayrılacağını belirten Moedas, "Bu projeye katkı sağladığı için Avrupa'yla gurur duyuyorum." dedi.
Moedas, projeninkaradeliklerin varlığı hakkında görsel kanıt sağladığını anlattı.
Hayallerin bilime ilham verdiğini vekaradeliklerin uzun zamandan beri insanlarda merak uyandırdığını vurgulayan Moedas, bilim insanlarının katkısı sayesindekaradeliklerin varlığının artık sadece teorik olmadığını vurguladı.
KARA DELİK
Karadelik, astrofizikte çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve ışınımın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan kütlesi büyük bir kozmik cisimdir.Karadelikler Einstein'ın genel görelilik kuramıyla tanımlanmışlardır. Doğrudan gözlemlenememekle birlikte, çeşitli dalga boylarını kullanan dolaylı gözlem teknikleri sayesinde keşfedilmişlerdir.
