Eleq ipucu cevabı 11 Nisan: De Humani Corporis Fabrica isimli kitabı çıkaran doktor kimdir? 20.00 eleq ipucu

ELEQ İPUCU SORUSU: ANDREAS VESALİUS KİMDİR

Andreas Vesalius (d. 31 Aralık 1514, Brüksel - ö. 15 Ekim 1564, Zakintos) Roma İmparatoru V. Charles'ın eczacısının oğlu olarak Brüksel'de doğmuştur. Antik Çağ'dan beri süregelen insan bedeni hakkındaki yanlış düşünceleri düzelten anatomist ve doktordur. Tıp kökenli bir ailede büyümüştür. Babası imparatorun başeczacısıydı. Ailesi küçük yaştan itibaren onu tıbbı düşünceleri okuması için cesaretlendirmişti. Önce Leuven'de sonra Paris Üniversitesi'nde eğitim gördü ve daha sonra İtalya'da Padova Üniversitesi'nde anatomi kürsüsünde ders vermeye başladı. Bu sırada Galen'in eserlerini incelemeye başlayan Vesalius; onun insanın anatomik yapısı hakkında verdiği bilgilerin hatalar içerdiğini ve bu hataların kaynağının, bu konudaki çalışmaların hayvanlar üzerinde yapılmasına ve elde edilen verilerin insanlara mâl edilmesinden kaynaklandığını ileri sürdü. Ona göre insan anatomisi ile ilgili bilgi en iyi biçimde, sadece sağlıklı bir insan vücudunun incelenmesi ile elde edilebilirdi.

O zaman ameliyat ve anatomi tıbbın önemli dalları olarak görülüyordu. Vesalius, bu iki dalın birbirine bağlı olduğuna inanıyordu. Öğrencilerine örnek olması için özellikle kendisi kan ve sinir sisteminin anatomik tablolarını oluşturmuştur.

Aynı yıllarda Vesalius, o dönemlerde popüler bir tedavi yöntemi olan kan alma ile ilgili bir kitapçık yayınlamış. Kanın vücudun neresinden alınması gerektiğiyle ilgili o dönemde şüpheler vardı. Vesalius’un kitapçığı bunu açıklamış ve tıpta insan vücudunun yapısını anlamanın önemini bir kez daha vurgulamıştır.

Vesalius, 1537 sonbaharında Padua’ya gitti ve lisans derecesini Louvain’de aldığı için buraya yüksek lisans öğrencisi olarak kaydoldu. Ancak bilgisi o kadar genişti ki iki günlük sınavdan sonra doktor derecesini –hem de şeref payeleriyle birlikte- aldı ve ertesi gün de cerrahi anatomi hocalığı görevini kabul etti. Açıkçası Vesalius olağanüstü yetenekliydi.

Vesalius, Padua’da çalışmaya başlar başlamaz bir yenilik getirdi. Bütün kadavra çalışmalarını bizzat kendisi yaptı ve öğrencilerin işini kolaylaştırmak için dört büyük anatomi çizimi kullandı. Bunlardan biri çalındı ve yayınlandı. Vesalius çalışmalarının başkaları tarafından çalınıp yayınlanmasını önlemek için diğerlerini kendisi yayınladı ve bunlara Hollandalı sanatçı ve Titian’ın öğrencisi Jan Stephen’in yaptığı insan iskeletine ait üç çizim ekledi. Ancak bekleneceği gibi bu çizimler ve eserler hala Galen etkisindeydi. Vesalius Padua’daki mevkînden mümkün olduğu kadar çok kadavra çalışması yapmak için yararlandı ve hem insan hem hayvan kadavralarını kullandı. Burada beş yıl boyunca yaptığı kadavra çalışmalarında elde ettiği sonuçlar Galen’inki ile farklıydı. 1539’da Padua Ceza Mahkemesi hakimi Marcantonio Contarini’nin yardımı sayesinde idam edilen suçluların cesetlerini temin etti. Contarin, infazları Vesalius’un çalışmalarına uygun olarak bazen geciktirmekteydi. Dolayısıyla Vesalius çok sayıda kadavra üzerinde çalışma imkanı buldu. Böylece tekrar tekrar karşılaştırmalı diseksiyonlar yaptı. Ve Galen’in bilgisinin güvenilir olmadığını kanıtladı. 1539’da Galen’e açıkça meydan okuyacak kadar kesin bulgular elde etti. Ve Galen’in çalışmalarının sonuçlarının bir maymuna ait olduğunu ispat etti. Galen’in 200’den fazla hatasını düzeltti.

Vesalius, anatomi konusundaki çalışmalarını 1543'te 'De Humani Corporis Fabrica' ismini verdiği resimli kitabında toplamıştır. Batı tıbbının tartışmasız en önemli eseridir. Bu kitap modern anatomik tedavinin ilki sayılır. Bu kitabın önemini “Vesalius bu kitap olmasaydı sadece bir hayalet olurdu” sözüyle anlatmak mümkündür. Her ne kadar kitap ilk defa teorileri görsellerle desteklese de insanların birçoğu Galen’in doğru olduğuna inanmaya devam etti. 1555'te Vesalius kalbin anatomik yapısı ile ilgili kısımdaki hataları düzeltip eklemeler yaptıktan sonra, kitabının bir özetini yayınlamıştır.

Bundan sonra Vesalius iki yıl boyunca çalışmalarının sonuçlarını yazdı.çizimlerini baskıya hazırlarken ne zamandan ne de masraftan kaçındı. En iyi çizim ustalarını ve en ince çalışan Venedikli tahta oymacılarını tuttu. Matbaacı olarak Basel’deki Joahannes Oporinus’u seçti. Basıma eşlik etmek için bizzat Basel’e gitti. Eseri Rönasans kitapçılığının ulaştığı en yüksek kalitenin muhteşem bir örneğiydi. Eser 17 tam sayfa çizim yanında metin içinde çok sayıda şekil içermekteydi. Bu şekiller bugüne kadar yapılmış ağaç baskılarının en güzel örneğiydi. Sık dizilmiş 600 sayfadan oluşan eserin metni 7 bölüm veya kitaptan oluşmaktaydı.