Mehmetçik ismi ilk kez ne zaman kullanıldı?
Mehmetçik isminin Türkler'in Hz.Muhammet'e olan sevgisinden konulduğu biliniyorsa da bu yakıştırmanın kime ve nasıl konulduğu hususu belirsiz. İşte dünyadaki farklı milletlerin askerlerine konulan isimlerin öyküleri ve Mehmetçik'in ortaya çıkışıyla ilgili yaygın rivayet...
İslamiyet'i kabul eden Türkler zamanla İslam’la tanışıp bu din hakkında bilgilenince, İslam'ın peygamberi Hz. Muhammed’in isminin de kutsal ve ayrıcalıklı bir isim olarak çocuklarına vermeye başladı.
"ÇOK METHEDİLEN"
Arap dilindeki “Muhammed” ismi, “çok medh olunmuş, tekrar tekrar övülmüş” manasına geliyor. Yapılan araştırmalara göre Türk toplumunun isimleri arasında en yaygın olarak kullanıldığı bilinen “Mehmet” isminin yine “Peygamber Ocağı” olarak tanınan Osmanlı-Türk Ordusu içinde de çoğunlukta olması kimse için sürpriz sayılmaz...
Nitekim günümüzde de TSK içinde en yaygın isim “Mehmet”...
PEKİ MEHMETÇİK İSMİNİ KİM BULDU? EN YAYGIN RİVAYET
En yaygın rivayete göre Ocak 1912’de Tobruk Savaşı’nda bir subayın yanında çarpışan Mehmet isimli asker şehit düştü.
Yanı başındaki onbaşı subaya dönüp:
“Kumandan, Mehmet şehit oldu” diye bağırdı...
Subay da:
“Vah Mehmetçik, vah... Yazık oldu Mehmetçiğe...” diye üzüntülerini ifade etti...
O sırada subayı duyan diğer askerler, şehit olan arkadaşlarının ismini “Mehmetçik” sanarak:
- “Mehmetçik şehit düştü Allah rahmet eylesin” diye bağrıştılar.
"İLK ŞEHİDİMİZ MEHMETÇİK"
Mehmetçik adı, böylelikle ağızdan ağıza gerilere kadar ulaştı. Gerilerde bu çadırda çalışan alay yazıcısı, önündeki deftere:
“İlk şehidimiz Mehmetçik” diye yazdı.
Ve o gün, 9 saat süren savaşta yaralanan, şehit düşen, gazi olan ama adı bilinmeyenlerin hepsine Mehmetçik denildi... Bu hadiseden sonra subaylar emirlerindeki yiğit erleri anarken hep bu ismi kullanılır oldu.
TÜRK ASKERİNİN GENEL İSMİ OLDU
Öte yandan, karşılıklı siperlerde çarpışırken kulaklarına gelen bu ismi düşmanlar da kanıksamıştı. Gördüklerine “Mehmetçik bugün hücum etti”, “Mehmetçik'e yenildik” veya “Mehmetçik bu kez başarılı olamadı...” diye not düştüler. “Mehmetçik” adı böylece tüm Türk coğrafyasında yayıldı. Birinci Dünya Savaşı’na girdiğimizde “Mehmetçik” adı artık Türk askerinin genel adıydı...
HEPSİNİN BİR ÖYKÜSÜ VAR
Birinci Dünya Savaşı sırasında ortaya çıkan isimlerin hemen hepsinin bir çıkış öyküsü var.
ALMANLARIN MEŞHUR ETTİĞİ İSİM
Sözgelimi “Tommy” adı 12. Yüzyıldan bu yana en yaygın İngiliz isimlerinden biri. Bu isim “Thomas Atkins” forumu 1970’lerden beri “kırmızı ceketli” İngiliz piyadeleri için kullanıyordu. Büyük Savaş sırasında, Avrupa cephelerinde karşı karşıya kaldıklarında, düşmanları olan Almanların onlara “Tommy” ismiyle seslenişi bu ismi meşhur etti.
TOMMYLERDEN CEVAP GECİKMEDİ
“Tommy”ler de Almanlara “Hans” veya “Fritz” diye sesleniyorlardı.
FRANSIZLAR ONLARI HEP BU İSİMLE AŞAĞILAMIŞTI
Bu isimler de Alman askerinin evrensel ismi oldu zamanla. Ama Fransızlar, Almanlara “boche” demeyi tercih etmişlerdi.Bu kelime daha çok Almanları çoğul olarak tanımlayan aşağılayıcı bir kelimeydi
RUS ASKERİNİN BİLDİK TANIDIK İSMİ: İVAN
Ruslar batıda Almanlarla, doğuda da Osmanlıyla savaşıyordu. Her iki ülke askeri de Rus askerini “İvan” ismiyle andı.
POPÜLARİTESİNİ HER ZAMAN SÜRDÜRDÜ
Daha çok “1917 Devrimi’nin çocuğu” olarak bilinen bu isim, yeni Sovyet erkeğinin de takma adı olacaktı. Ancak popülaritesini daha çok 2. Dünya Savaşı öncesinden 1945 sonrası Soğuk Savaş dönemlerine doğru arttı.
KİMİ SÖVGÜ KİMİ ÖVGÜ
Öte yandan, Amerikan askerlerinin “Johnny” ismiyle tanınmaları, savaşın son yıllarında Amerikan ordusunun Avrupa’ya girişiyle eşzamanda gerçekleşti.
IRKDAŞLARINA TAKTIKLARI İSİM
Avrupa’daki Anglosakson kitle, kendilerine taa okyanus ötesinden yardıma gelen ırkdaşlarını, dillerindeki yaygın erkek isminin küçültülmüşüyle (Johnny: Küçük John) karşıladılar. Çünkü bu takma isim, Amerika’da da yaygın bir isimdi.
YANKEELER ÇOĞUNLUKTAYDI AMA...
Gerçi, o zamana kadar Amerikan askerine “Yankee” demeyi tercih edenler çoğunluktaydı ama bunu daha çok güneyli Amerikalılar kullanıyordu. İç savaş sırasında özellikle kuzey eyaletlerinin askerlerine Konfederasyon güçlerince verilen bu ismin biraz da aşağılayıcı bir tarafı vardı. Dolayısıyla “Johnny” daha çok tercih edildi.
FRANSIZLAR KENDİ ASKERİNE BU İSMİ UYGUN GÖRDÜ
Fransızların askerlerine kendileri de başka milletler de “Poilu” diyorlar. Yâni “kıllı”... Fransızların bu kelimeyi kullanmaktaki nedeni Fransız erkeklerinin savaş alanında saç sakal bakımına fazla özen göstermeyişleri olabilir. Eski Latince’de “kıllı” anlamına gelen argo “pilutus” kökünden türetilmiş “poilu” sıfatı, dönemin Fransızcasında aynı zamanda erkeksi, güçlü bir anlam da taşıyordu.
KOMUTANLARI "KAZIN" DEMİŞTİ
Avustralyalılar ise “Digger” adını Çanakkale’de, Gelibolu Yarımadası’nda kazandılar. Ordu Komutanı Ian Hamilton’un “Kazın, kazın, kazın” (Dig, dig, dig) emrinden türetilen Diger, Conkbayırı’nın sarp coğrafyasında ve Seddülbahir’in düzlüklerinde tutunabilmek için önce siper kazıp hayatta kalmaya, sonra da toprağın altında tünel kazarak Türk siperlerini havaya uçurmaya çalışan bu askerlere kendi arkadaşları “Digger” (kazıcı, mezar kazıcısı) lakabını takmıştı. Bu Anzak askerleri Gelibolu’dan sonra götürdükleri Avrupa cephesinde de bu sıfatla tanımlandılar.
"ANZAK" İSMİNİ TÜRKLER VERDİ
Avustralya ve Yeni Zelanda Kolordusu (İngilizce: Australian and New Zealand Army Corps, kısaca ANZAC), I. Dünya Savaşı sırasında Britanya İmparatorluğu'nun ordusunda savaşan, Avustralyalı ve Yeni Zelandalı askerlerden oluşan kolordudur. Türkler tarafından, bu kolordunun askerlerine Anzaklar dendi.
