Yurtdışına, üstelik Batılı pazarlara açıldığında sevinmiştik. Yurtdışı pazarlardan geri çekilmesi veya çıkması ise her kesimde merak konusu oldu. Yankılandı. “Getir” neden yurtdışı pazarlardan, doğduğu yere çekilmek zorunda kaldı? Başaramadı mı? Başarısının önündeki engeller neler olabilir? Bir zamanlar iştahlı olan yabancı yatırımcıların bu gelişmede katkısı var mı? Varsa etkisi ne kadar?
Getir’in yurtdışından Türkiye’ye gelmesinde en büyük faktörlerden birisi Birleşik Arap Emirliklerinin en önemli varlık fonu olan Abu Dabi merkezli Mubadala. Diğer tüm yatırımcılardan ziyade Mubadala ile Getir’in Türk yönetim ekibi, şirkete ilave kaynak sağlanması, yeni stratejiler ve yönetimin paylaşılması konusunda anlaşamamışlar.
Mubadala, sektöre ilginin azaldığı ve yatırımcı iştahının kesildiği bir dönemde ilave yatırım yapmak için Getir’in direksiyonuna geçmek istemiş. Türk yöneticiler kabul etmeyince kaynak gelmemiş. Diğer yatırımcılar için de benzer gerekçeler söz konusu. Bir de pandemi sonrası değişen şartlara ayak uydurmak için yönetici ekibin farklı bakış açılarına sahip olması yurtdışından çekilme operasyonunu hızlandırmış görünüyor. En fazla geliri sağladığı doğduğu yere Türkiye’ye dönerek şirketin Türk kalmasını sağlamak gibi bir durum da söz konusu…
Getir, hızlı büyüdü, çok hızlı bir şekilde de yurtdışına açıldı. Kısa sürede beklentilerin ötesinde büyük yatırımlar aldı. Çok değil, 9 yıl önce, 2015’te yenilikçi bir fikir, girişimci ruh önemli bir çağdaş ticari kuruma dönüşüp “Getir” oldu. Dünyada da bu alanının öncüsü oldu. Getir’in büyümesi pandemiyle hızlandı. 2021’de İngiltere ile başlayan yurtdışı açılma serüveni aynı yıl Almanya, Hollanda, Fransa, İspanya, İtalya, Portekiz ve ABD pazarlarıyla devam etti. 3 kıta ve 9 ülkede binlerce kişiye istihdam sağladı.
Gittiği ülkelerde satın almalar yaptı. Güney Avrupa pazarında faaliyet gösteren BLOK ve İngiltere’de hizmet veren Weezy’nin tamamını satın aldı. 2022’nin son aylarında ise Almanya merkezli Gorillas’ı da bünyesine kattı. Ve 2022 yılında girişim sermayesi yatırımları da bir önceki seneye göre yüzde 103 artarak 694 milyar doları aştı. Yurtdışı pazarlardan tekrar yurda dönmesinde yatırım aldığı gurupların önemli etkisi olduğundan bu konuyu iyi irdelemek gerekir.
Getir’in ilk yatırım yolculuğu, Ocak 2020’de Silikon Vadisi’nden gelen 38 milyon dolarla başladı. Bir yıl sonra üçüncü yatırım turunda ise 2,6 milyar dolar değerlemeye ulaştı. Türkiye’nin sayılı unicorn’larından birisi oldu. Unicorn olduktan sonra, Mart 2022’de 768 milyon dolarlık bir yatırım daha aldı. Bu yatırımla 11,8 milyar dolar değerlemeye ulaşarak Avrupa’daki hızlı market ürünleri teslimatı sektörünün ilk Decacorn’u oldu.
Ve pandemi sonrası yatırımcı ilgisi başka alanlara kaydı. Geçen yıl, 2023’te girişim sermayesi yatırımları 2018’den beri kaydedilen en düşük seviyeye geriledi. Crunchbase verilerine göre 2023 yılı sonunda 2022’ye göre yüzde 38 azalan yatırımlar 285 milyar dolara düştü. Yatırımın önemli bir kısmı ise fintek ve yapay zekâ alanlarına kaydı. Tüketici davranışlarındaki değişim ve dünya genelinde yaşanan gelişmeler Getir’i ve bulunduğu sektörü olumsuz etkiledi. Fransa ve Hollanda’da mahalli yönetimler Getir tarzı iş modellerinin sürdürülebilirliğini imkansız hale getiren düzenlemeleri yaptı.
Getir 2023 yazında Fransa, İspanya, İtalya ve Portekiz pazarlarından çıkmıştı. Nisan ayında ise tüm yurtdışı pazarlarından çekildi. Böylece Getir, gelirlerinin yüzde 93’ünün kaynağı olan Türkiye’ye odaklanma kararı aldığını açıkladı. İlginç bir durum ortaya çıktı. Mesela yurtdışı pazarların tamamından neden çekildi? CEO Nazım Salur X’te gelişmeyi şu ifadeyle duyurmuştu: “Bugün üzücü bir gün Getir için.” Halbuki yurtdışına açılması ne kadar sevindirmişti. Şimdi dönüş sebeplerini merak ediyoruz. Çünkü yabancı pazarlara hızlı market ürünleri teslimatı hizmeti ile açılan Getir’in bu macerası sandığımızdan kısa sürdü.
Türkiye’de sadık bir kullanıcı kitlesine sahip Getir’in yeniden yurtdışına açılması için gelecek yıllar ne getirir bilemiyorum. Ama bildiğim veya bu konuya araştırırken gördüğüm en önemli detay yabancı yatırımcıların Getir’de etkin olma, şirket yönetiminde bulunma, aktif olma girişimleri yurtdışı serüvenini engellemiş görünüyor. Ayrıca büyümesine etki eden dünyadaki hava değişti. Şu günlerde ise küçülmesine sebep olacak gelişmeler söz konusu. Dolayısıyla dönülen yuvada yeni stratejilerin kurgulanması planlanıyor.
Ayrıca yurtdışına yabancı yatırımcı iştahıyla giden Getir'in Türk yönetimi ekibi, yabancıların iştahının kesilmesi, ilave destekle yönetimde söz sahibi olma istek ve girişimleri sebebiyle yurtdışı pazarlardan çekilip, yönetimdeki yetkinliklerini kaybetmeden, etkili oldukları yuvaya dönüş karar almışlar. Yönetimini Mubadala gibi yabancı yatırımcılar kaptırmak istemeyen Getir’in Türk sahipleri, kurucuları, yöneticileri gelirlerinin yüzde 93’ünü temin ettikleri doğdukları yerde bakalım nasıl bir strateji geliştirecekler? Tekrar ne zaman yurtdışına açılacaklar?
