Beyin donması nedir: Soğuk bir içecek tükettiğinizde neden beyniniz donuyor gibi hissedersiniz?
Beyin donması veya "dondurma baş ağrısı", soğuk bir şey yemenin veya içmenin neden olduğu, kafada ani, bıçak gibi saplanan bir ağrıdır. Soğuk bir şey yemenin veya içmenin neden olduğu beyin donması veya kafadaki ani, bıçak gibi saplanan ağrı, aslında bir tür baş ağrısıdır. Peki, bunu neden hissederiz? İşte detaylar…
Beynin donması ağrısı, soğuk havaya maruz kaldıktan sonraki saniyeler içinde başlayabilir ve ağrı, çoğunlukla başlangıçtan birkaç saniye sonra hızlı bir şekilde zirveye ulaşır. Aynı zamanda dondurma tüketmek ve soğuk bir içecek içmek de aynı etkiyi yaratabilir. Peki, neden beynimiz donuyor gibi hissederiz?
NÖROLOG GOLDBERG AÇIKLADI
Boston'daki Vertex Pharmaceuticals'ın nörolog ve klinik geliştirme yardımcı tıbbi direktörü Dr. Stephanie Goldberg, bazı kişilerin rahatsızlığı bıçak gibi saplanan veya sızlayan bir ağrı olarak tanımlayabileceğini, migreni olan kişilerin ise bunu zonklayan veya zonklayan bir ağrı olarak algılayabileceğini söyledi.
NEDEN BEYNİNİZ DONUYOR?
Goldberg, beyin donmalarının bu kadar yaygın olmasına rağmen doktorların bunun neden olduğundan tam olarak emin olmadıklarını söyledi. Soğuk uyarısı baş ağrılarının nedenleri üzerine araştırma azdır. Ancak mevcut kanıtlar, beynin donması ile beynin bazı kan damarlarındaki kan akışındaki değişiklikler arasında bir bağlantı olduğunu göstermektedir.
Beynin kendisi ağrıyı hissedemez çünkü içinde nosiseptörler (deride, kaslarda, eklemlerde ve ağrı sinyallerini ileten bazı organlarda bulunan sinir lifleri) bulunmaz. Beyindeki nosiseptör eksikliği, cerrahların organa doğrudan anestezi uygulamadan, yine de üstteki kafa derisini uyuşturmaya devam etmeden beyin üzerinde ameliyat yapabilmelerinin nedenidir.
KAN DAMARLARI KASILIYOR
Çok soğuk bir madde damağa veya boğazın arkasına çarptığında, kafanın içindeki kan damarlarının bir anlığına kasılıp daralmasına, ardından hızla genişlemesine veya genişlemesine neden olur. Bu da burnun arkasında bulunan oldukça hassas sinir liflerinden oluşan bir grup olan trigeminal siniri uyarır. Trigeminal sinir tetiklendiğinde bilgiyi tüm kafaya iletir.
Goldberg, verdiği demeçte bu nedenle beyninizin donduğunu, soğuk hissinin kaynaklandığı ağzınızda veya burnunuzda değil, kafanızda hissettiğinizi söyledi. Soğuk uyarısı ortadan kaldırıldığında ise kan damarları normal boyutlarına döner.
BEYNİN DONMASI TEHLİKELİ MİDİR?
Goldberg, beyin dondurmanın kalıcı hasara neden olmadığını ve hayati tehlike oluşturmadığını söyledi. Bununla birlikte, birkaç vaka raporu, soğuk uyarımlı baş ağrıları ile ara sıra meydana gelen ve genellikle yedi gün içinde kendi kendine duran bir tür düzensiz kalp atışı olan paroksismal atriyal fibrilasyon arasında olası bir bağlantı olduğunu bildirdi. Ancak bunun sık rastlanan bir durum olduğu düşünülmüyor.
The Permanente Journal'da 2022 yılında yayınlanan bir vakada, paroksismal atriyal flutter ve atriyal fibrilasyon teşhisi konan 63 yaşındaki bir kadın, soğuk yiyecek ve içecek tüketmenin tekrarlayan kalp çarpıntısı ataklarını tetiklediğini iddia etti. Hastanın önceden koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği veya diğer aritmi tanısı yoktu.
KİM BEYİN DONMASINA DAHA DUYARLI OLABİLİR?
Migreni olan kişiler, baş ağrısı bozukluğu olmayan kişilere göre beyin donmasına daha yatkın olabilir. Goldberg, migreni olan kişilerin sıklıkla hassas bir trigeminal sinire sahip olduğunu ve soğuk bir uyaranın bu sinir yolunu daha da fazla aktive edebileceğini söyledi.
Cephalalgia dergisinde 2003 yılında yayınlanan bir araştırma, kendi kendine uygulanan bir anket kullanarak Tayvan'daki 8.359 okul ergeni arasında "dondurma baş ağrısı" olgusunu araştırdı. Araştırmacılar, beyin donmasının genel yaşam boyu yaygınlığının %40,6 olduğunu, migrenli öğrencilerin ise migreni olmayan öğrencilere göre dondurmadan kaynaklanan baş ağrısı sıklığının daha yüksek olduğunu buldu (%55,2'ye karşı %39,6).
BEYNİN DONMASINI NASIL ÖNLERSİNİZ?
Goldberg, beyin donmasının ağrısının o kadar geçici olduğunu ve tedavi edilmesine gerek olmadığını, ancak bundan kaçınmanın zor olabileceğini söyledi. Bununla birlikte, bazı stratejiler soğuk uyaranı baş ağrısı geliştirme olasılığını en aza indirmeye yardımcı olabilir.
Kaynak: Live Science
