Gazze’nin nefes borusu Kerem Şalom Sınır Kapısı

HABERTÜRK, Gazze için büyük önem taşıyan Kerem Şalom Sınır Kapısı’na gitti. Günde 500 ticari, 350 insani malzeme taşıyan ve sınır kapısından geçip Gazze’ye hayat veren TIR’lar didik didik aranıyor. Bir TIR’ın dev x-ray’dan geçip aranması 45 dakikayı alırken, Gazze’nin ihraç ettiği ürünlerinse günde 15 TIR’ı bulduğu belirtiliyor

İsrail ile normalleşme sürecinin ardından İsrail’e giden ilk gazeteci heyetinin içerisinde HABERTÜRK olarak biz de vardık. Heyetimiz İsrailli yetkililerle görüşmenin yanı sıra, Türkiye’nin gözünü hiç ayırmadığı bir noktayı da ziyaret etti. Gazze sınırını... İlk adresimiz Gazze’ye yardımların geçtiği Kerem Şalom Sınır Kapısı’ydı.

Kapının idaresi pek çok ülkede olduğu gibi Gümrük Bakanlığı’nda değil, İsrail Savunma Bakanlığı’nda. Kapı Mısır-Gazze ve İsrail sınırlarının birleştiği noktada. Üst düzey bir Savunma Bakanlığı yetkilisinin verdiği bilgiye göre 2010’da kapıdan geçen TIR sayısı 450’yken, rakam bu yıl itibarıyla 850’ye ulaşmış. Bu TIR’ların 500’ü ticari malzeme taşıyor. Yani Gazze’nin kendi parasıyla dünyadan aldığı ve sattığı ürünleri. Geriye kalan 350 TIR’sa insani yardım malzemesi taşıyor. Gazze’nin dünyaya sattığı ürünler arasında domates, kabak, salatalık ve biber gibi tarım ürünleri var. Gazze’nin ihraç ettiği ürünler günde 15 TIR kadar. Aldığı malzemelerse çimento gibi daha çok endüstriyel ürünler.

Peki malzemeler İsrail’den Gazze’ye nasıl geçiyor? Çoğu Aşdod Limanı’na ulaşıyor, ticari ürünlerse İsrail’in başka noktalarından TIR’larla Kerem Şalom’a gidiyor. TIR’ları Arap kökenli İsrail vatandaşları kullanıyor. Malzemeler sınır kapısında İsrail’in kontrol ettiği bölgeye götürülüyor. Burada hummalı bir arama çalışması başlıyor. İsrailli yetkilinin aktardığına göre, ürünlerin kontrolü ve güvenlik için 200 İsrailli çalışıyor. TIR’lar önce dev x-ray cihazlarından geçiriliyor. Sonra da İsrailli yetkililer ve özel eğitimli köpekler malzemeleri didik didik arıyor. Her TIR’ın kontrolü yaklaşık 45 dakika sürüyor. Ancak aynı andan birden fazla TIR kontrolden geçirilebiliyor. Bu sayede günlük 850 aracın geçişi sağlanıyor.

HAMAS VE İSRAİL ARASINDA 70 SÖZLEŞMELİ FİLİSTİNLİ

Kontrolden sonrasına gelince... Siyasi nedenlerle hayli karmaşık bir prosedür var. Kerem Şalom’da İsrail ve HAMAS kontrolündeki bölgelerin arasında, Batı Şeria’yı kontrol eden Filistin yönetiminin tampon bölgesi var. Bu üç bölge dev beton bloklarla birbirinden ayrılıyor. Tampon bölgenin amacıysa HAMAS ve İsrail’in birbiriyle doğrudan görüşmeyi reddetmesi. Bölge bloklarla çevrilmiş büyük bir oda gibi. İsrail bölgesi ve Filistin yönetimi kontrolündeki bölge arasında askerlerlerin koruduğu dev bir demir kapı var. Kapı açıldığında sizi Filistinliler karşılıyor. Yetkili değiller, sözleşmeliler. Bunun nedeni (İsrailli yetkililere göre) Filistin yönetiminin HAMAS korkusu nedeniyle doğrudan İsrail’le iş yürütmek istememesi. 70 sözleşmeli Filistinli yardımları burada devralıyor. Malzemeler yeniden TIR’lara yükleniyor ve Gazze’ye doğru yola çıkıyor. TIR’lar kısa ve kavisli bir yolu kat ettikten sonra HAMAS’ın kontrolündeki bölgeye ulaşıyor.

1 TIR GAZZE’YE ULAŞANA KADAR 3 KEZ PARA ÖDÜYOR

Şunu da belirtmeden geçmemek gerek, sınır kapısının İsrail bölgesinde TIR başına geçiş ücreti var, Filistin bölgesinde de aynı şey geçerli. Mesela Filistin yönetimi TIR başına 500 şekel alıyor, yani yaklaşık 500 TL. Hamas da TIR başına vergi alıyor. Yani TIR’lar İsrail’den Gazze’ye ulaşana kadar üç noktada para ödeniyor. Araçlar malzemeleri Gazze’ye ulaştırdıktan sonra, oradan aldığı malzemelerle Kerem Şalom’a dönüyor. Bu seferler gün boyunca sürüyor, ta ki sınır kapısı mesaisini tamamlayana kadar...

İSRAİL ORDUSUNU ŞAŞIRTAN TÜNELLER

Kerem Şalom ziyaretinin ardından, kapıya yakın bir noktaya varıyoruz. Gazze’yle sınırın sıfır noktasında, tarım alanlarına bakan minik bir tepe... İsrailli üst düzey askeri bir yetkilinin anlattığına göre burası sınıra o kadar yakın ki, Demir Kubbe (İsrail’in meşhur hava savunma sistemi) buraya işlemiyor. Noktadan karşıya baktığınızda Gazze tüm hüznüyle karşınızda duruyor...

ORDU TÜNELLERİ İMHA ETMİYOR

Bölge Gazze’den açılan tünellerin çoğunun ulaştığı yer. İsrailli yetkiliye göre son birkaç yılda bölgede 38 tünel bulunmuş. 36’sı 2014’teki Gazze Savaşı’nda, 2’siyse yaklaşık 8 ay önce keşfedilmiş. Yetkili, tünellerin tamamını tespit edemediklerini, çok karmaşık ve gelişmiş şekilde inşa edildiklerini bunu anlamakta zorlandıklarını aktarıyor. Söylediğine göre ordu tünellerin başlangıç noktalarını İHA’larla tespit edebiliyor ancak İsrail tarafında nereden çıkacaklarını kestiremiyor. Örneğin tünellerden biri 22 metre derinlikte, duvarları tamamen betonla kaplanmış ve içinde gelişmiş bir elektrik sistemi var. Tüneller bulunduktan sonra ne oluyor? Askeriye yetkiliye göre imha edilmiyorlar... Mesela Mısır’ın yaptığı gibi tünellere su basılmıyor, gerekçe etraftaki tarım alanlarının zarar görmesi. Tünellere tam olarak ne olduğu sorusuysa yanıtsız kalıyor...

GAZZE SINIRINDAKİ YERLEŞİM BİRİMLERİNİ HALK KORUYOR

Tüm bunların yanında Gazze sınırındaki yerleşim birimlerine kısaca değinmek de gerek. İzlenimler Netiv Hasara yerleşim biriminden... Netiv Hasara askeri bir lojmanı anımsatıyor. Nizamiye gibi bir güvenlik kontrol noktasından geçerek içeri giriliyor. Evlerin çoğu tek katlı, prefabrik yapılar. Kasabanın ortasında dev bir sığınak var, Gazze’den atılan füzelere karşı... Hemen hemen her evin altında da sığınak mevcut. Ayrıca yolların kenarına da küçük sığınaklar inşa edilmiş, yolda yürürken füzeye yakalananlar girebilsin diye. Yerleşim birimlerinin güvenliğinden aslında yerel halk sorumlu. Herhangi bir güvenlik durumu oluştuğunda “ilk müdahale ekibi” devreye giriyor. Ekibi ordudan maaş alan yerel halk oluşturuyor. Her birinin evinde ağır silahlar ve çelik yelekler var. Onların çağrısı üzerine İsrail ordusu daha sonra devreye giriyor.

YENİ BİR İSRAİL-GAZZE SAVAŞI MI?

Yetkililerin üstüne basa basa söylediği bir şey dikkat çekiyor; buna göre Hamas İsrail’e yeni bir saldırı hazırlığında. Bu sonuca elde ettikleri istihbarat bilgileri ve Hamas ’ın yeni liderini (Yahya Sinvar) askeri kanattan seçmesi nedeniyle varmışlar. Tabii bu uyarıyı tersinden de okumak mümkün yani İsrail’in Gazze’ye önümüzdeki aylarda yeni bir operasyon düzenlemesi kuvvetle muhtemel...

Nalan KOÇAK / GAZETE HABERTÜRK