ABD İran'ı vurur mu?

George W. Bush döneminden beri dünyayı tedirgin eden bir soru bu... Irak savaşının sonuçları ortadayken zor bir ihtimal gibi görünse de, ABD’nin kendisine ‘kafa tutan’ İran’a karşı askeriyaptırım uygulamak zorunda kalacağını düşünenler de var...

ABD Genelkurmay Başkanı Michael Mullen’in dünkü açıklaması da savaş sinyalleri veriyordu. Mullen, İran’ı nükleer silah geliştirmekten alıkoymak için askeri güç kullanma seçeneğinin bulunduğunu, ABD Başkanı’nın askeri seçeneğe başvurması halinde hazırlıklı olmaları gerektiğini belirtti. ABD yeni bir cephe mi açıyor yoksa sadece gözdağı mı veriyor? ABD İran’ı vurmayı göze alır mı, vurursa sonuçları ne olur? Konuyu tartışmaya açtık, farklı yorumlar şöyle...

GÜLİN YILDIRIMKAYA

gulinyildirimkaya@haberturk.com

ABD, İran’ı vuramaz İran’ın elinde çok büyük kozlar var

Akşam Gazetesi Yazarı HÜSNÜ MAHALLİ:

SANIYORUM Amerikalılar hem kendi iç kamuoyları hem de dış kamuoyu için oyalanacak gündem maddesi arıyorlar. Yıllardır bu tür lafları duyuyoruz. Şahinlerin şahini, “Ben Allah’tan vahiy alarak yönetiyorum” diyen Bush bile, “İran’ı vurdum, vuracağım” diyerek gitti ve İran hâlâ duruyor. Şimdi yine aynı şeyleri bize yutturmaya kalkışmasınlar, böyle bir askeri müdahale söz konusu bile olamaz. İran’ın elinde çok büyük kozlar var. Öncelikle İran, Afganistan’a çok yakın bir ülke, isterse Afganistan’ı ABD’nin başına yıkar ve ABD feci boyutta bir yenilgiye uğrar. Aslında her şey İran’ın kontrolünde, ABD’nin değil. İran, Körfez ülkelerinin tümünde Şiilerin hepsini ayaklandıracak ve Lübnan’daki Hizbullah üzerinde ciddi bir güce sahip. ABD bu riskleri almak istemez. İran’ın Latin Amerika’dan Afrika’ya kadar uzanan ilişki ağı, ABD’yi korkutur. Uzun süredir söylenegelen İran’ın ABD tarafından vurulma olasılığını çok ama çok düşük bir ihtimal olarak görüyorum. Gerçekleşirse de ciddi yenilgiyle sonuçlanacak bir girişim ihtimali.

ABD, İran’ı vurur Irak’taki gibi bir savaş olmaz

TOBB ETÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Prof. Dr. MUSTAFA AYDIN:

BUSH yönetiminin İran’a karşı açılacak savaş söylemleri daha ciddi bir boyuttaydı. Obama yönetimi bugüne kadar yumuşak bir söylem tutturmuştu ama gelinennoktada İran üzerinde bir baskı oluşturmaya ihtiyaç duymuş olabilirler. Gelinen nokta nedir, İran’ın son dönemdeki sert davranışları. Bu sadece ABD’ye yönelik de değil, Türkiye’ye karşı da aynı sert tutumhalen söz konusu. Örneğin nükleer maddeler Türkiye’de depolanabilirdi ama İran hayır dedi, yapılan diğer tüm önerilere de hayır dediği gibi. Bu gidiş devam ederse, birkaç ay içinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden daha sert bir yaptırım kararı çıkabilir. Çin ve Rusya da bu yaklaşıma yakınlaşmış görünüyor. ABD’nin böyle bir açıklama yapmış olması baskı oluşturma amaçlı olabilir, bu açıklamayı illa saldırı olacak diye okumamak gerekiyor ama bu aynı zamanda da saldırının bir alternatif olduğu altmesajını verir, buna da odaklanmak gerekli. Olur da ABD, İran’a bir- savaş açarsa ne olur? Bu, Irak’taki gibi bir işgal, topyekûn bir savaş olmaz. Muhtemelen İran’ın nükleer bomba ürettiği düşünülen alanlara uçak ve füzelerle bombalaması şeklinde olur, bu da ne kadar başarılı olur, İran’ın projelerini ne kadar geriye atabilir bugünden bilebilmek zor. Nükleer üretimin olduğu yerlerin hepsini birden vurmak mümkün değil, dolayısıyla İran’ın kalan kaynakları nasıl değerlendireceği de ucu açık ve riskli sorular.

Taraflar siyasi bağlantının nasıl başlayacağının pazarlığında

HABERTÜRK Gazetesi Yazarı SOLİ ÖZEL:

BEN ABD’nin yakın bir gelecekte İran’a saldıracağını sanmıyorum. Obama’nın temel politikasının mümkün olan son ana kadar savaş ihtimalinden uzak durmak olduğu kanısındayım. Bugüne kadar yaptıkları da bunu gösteriyor. Bu son beyan, geçen hafta İran’ın Irak’taki operasyonuna verilen cevaptır. Burada iki taraf arasında siyasi bağlantının nasıl başlayacağı konusunda yürütülen pazarlığı görüyoruz. Amerikalılar meseleyi kendi takvimlerine uygun bir şekilde çözmek istiyorlar, İranlılar da “Sizin takviminize göre olmayacak, bizim de söz hakkımız olacak” anlamında adımlar atıyorlar.

İsrail, ABD’yi savaşa yönlendirebilir

Radikal Gazetesi Yazarı CEYDA KARAN:

BEN Barack Obama yönetiminin çatışmadan kaçınmaya çalıştığını düşünüyorum ama bu Amerikan ordusunun, Pentagon’un tavrıyla birebir örtüşmeyebilir. Afganistan’a takviye asker konusunda da aralarında görüş farklılıkları vardı. Diplomatik baskıyı artıracaklar, askeri müdahaleden kaçınacaklardır ama burada İsrail politikaları yönlendirici olabilir. Michael Mullen gibi isimlerin dediklerinde yeni bir şey olmadığını düşünüyorum, bu yıllardır uygulanan havuç sopa taktiğinin bir parçası. Barack Obama’nın genel olarak politikalarına baktığım zaman tek yanlı müdahaleleri içermediğini görüyorum. ABD’nin ülke içinde dertleri varken, Irak’tan çekilmekte zorlanırken, Afganistan cephesi zorlaşmışken 2010’da yeni bir cephe açabileceklerini düşünmüyorum. Dediğim gibi İsrail bu konuda ABD’yi sıkıştırabilir ama bence Obama yönetiminin böyle bir gündemi yok.

Türkiye iki arada kalır

İstanbul Kültür Üni. Uluslararası İliş. Böl. Bşk. Doç. Dr. MENSUR AKGÜN:

ABD için, İran’a askeri müdahale kullanma gibi bir opsiyon var. Bu gerçekleşirse, Türkiye’nin canını sıkacak bir gelişme olur. İran’la ilişkilerimiz gelişme sürecine girmişken iki arada kalırız. İran’da ince bir diplomasi tutturuluyor; ne zaman bir baskı görse, nükleer silah konusunda ilerleme kaydetmeye başlıyor. Burnunun dikine gidecek olursa, ABD Güvenlik Konseyi’nden çıkacak bir kararla askeri yaptırım olmasa bile, başka türlü diplomatik yaptırımlara başvurabilir. İran’a daha fazla yaptırım uygulanırsa, bunun siyasi sonuçlarının ne denli sarsıcı olacağı da ayrı bir mesele...