Rafineri yapımında, Afrika'nın bile gerisindeyiz

Kuzey Afrika ülkelerinden Cezayir, Fas, Tunus ve Libya’da yapımı devam eden rafineri yatırımları, Türkiye’nin Ceyhan’ı Rotterdam yapma planlarına darbe vuracak. Çünkü Afrika ülkelerindeki yatırımlarının hedef piyasası, Türkiye’de rafineri lisansı almış şirketlerinkiyle aynı. Bugün 500 bin/varil günlük dizel açığı olan ve 2020 yılında da bu açığın 1 milyon varile çıkacak olan Avrupa ülkeleri.

Hangi ülke ne kadar yatırım yapıyor

Kuzey Afrika ülkelerinden Cezayir’in, şu anda 22 milyon ton/yıllık kapasiteli 5 rafinerisi var. Cezayir 10 milyar dolarlık yatırım yaparak, rafinaj kapasitesini 44 milyon ton/yıllık (470 bin varil/gün) seviyesine çıkarıyor. Cezayir, Tiarett bölgesinde 300 bin varil/günlük yeni rafineri yaparken, en büyük rafinerisi olan Skikda’nın günlük 300 bin varil olan kapasitesini günlük 360 bin varile çıkaracak kapasite genişletme çalışmaları yapıyor. Genişletme çalışmaları 2010 yılında tamamlanacak olan Skikda rafinerisi dışında, Arzew rafinerisinin de 50 bin varil/gün olan kapasitesini de 87 bin varil /güne çıkaracak.

Mısır da rafineri kapasitesini genişletiyor,

Mısır sahip olduğu 9 rafinerisi ile Afrika’nın rafineri sektöründe en büyük kapasitesine sahip. Mısır’ın toplam rafinaj kapasitesi günlük 714 bin varil. Ancak Mısır’ın Uzakdoğu ve Avrupa piyasalarından gelen talebi karşılamak amacıyla 4 yeni rafineri inşa edecek.

Mısır rafineri inşaatı için ihtiyaç duyduğu sermayeyi yabancı yatırımcılara kapısını açarak temin etmeye çalışıyor. Bu imkândan faydalanan Reliance ve Essar adında iki Hindistan şirketi Mısır’da rafineri inşa etmek için izin aldı. Essar şirketi Akdeniz kıyısında 2010 yılında tamamlanacak 3.4 milyar dolarlık 300 bin varil/gün kapasiteli rafineri inşa ediyor.

Mısır’da rafineri kurma izni alan diğer Hindistan şirketi Reliance ise 10 milyar dolara ulaşacak içinde dizel rafinerisi bulunduracak petrokimya kompleksi inşa edecek.

Bu arada Mısır, bu yıl içinde yapılan 140 bin varil günlük Mostorod rafineri ihalesini de Japon Mitusi ile Koreli GS Engineering kazandı. 2011 yılında devreye alınacak rafinerinin toplam yatırım tutarı 2.4 milyar dolar olacak. Bunun dışında Mısır’da Ain al-Sukhna bölgesinde 130 bin varillik rafineri inşaatı devam ediyor.

Libya, ambargonun izlerini silmeye çalışıyor.

Uzun zaman uluslararası ambargo altında bulunan Libya da rafineri kapasitesini artırma yatırımlarına giren Afrika ülkelerinden. Libya sahip olduğu 5 rafinerinin mevcut rafinaj kapasitesi günlük 380 bin varil ham petrol. Libya yaklaşık 20 yıllık ekonomik ambargonun petrol endüstrisine verdiği zararı telafi etmek için Mellitah bölgesinde 200 bin varil günlük kapasiteli yeni rafineri inşa edecek. Projenin toplam yatırım tutarı 3 milyar dolara ulaşacak. Yeni rafineri inşaatı dışında Libya günlük 220 bin varil üretimi bulunan Ras Lanuf rafinerisinin kapasitesini arttırmak için 300 milyon dolarlık yatırım yapıyor.

Tunus ve Fas da yarışa katılan ülkelerden

Petrol ihtiyacının büyük kısmını ithal eden Tunus da, yeni rafineri yatırımlarına soyunan Afrika ülkelerinden. Tunus’un bugün günlük 35 bin varil petrol işleyen eden tek rafinerisi var. Ancak Tunus bu yıl La Skhira bölgesinde 160 bin varil günlük petrol işleme kapasitesine sahip rafineri yatırımına başladı. İhracat ağırlıklı çalışacak ve 2011 yılında işletmeye açılacak olan rafineri için Tunus 4 milyar dolar harcayacak. Fas da tamamen Avrupa piyasasına yönelik çalışacak günlük 130 bin varillik Mohammedia rafinerisini önümüzdeki yıl devreye alıyor. Modernizasyon çalışmalarında Tekfen’in de yer aldığı rafinerinin Fas hükümetine maliyeti 900 milyon dolar.

Türkiye’de kimler rafineri yatırımı yapacak(tı)

Son iki yıl içinde rafineri kurmak için EPDK’ya Çalık, Socar-Turcas, PO ve OMV ile Cevahir şirketleri olmak üzere başvuru yapıldı. Cevahir’in başvurusu EPDK tarafından geri çevrilirken, geri kalan üç şirket Türkiye’de toplam 30 milyon ton kapasiteli rafineri kurmayı planlıyor. TABGİS eski Başkanvekili Rasih Arbay’a göre, iç pazara yönelik 30 milyon ton kapasite çok, çünkü Türkiye’nin sadece 10 milyon tonluk rafineri kapasitesine ihtiyacı var. Dış pazarlara gelince Rasih Arbay “ Evet, dünyada böyle bir ihtiyaç var. Ancak benim bildiğim iki yıl önce dünyada 66 tane rafineri projelendirildi. Yani ABD, Avrupa ve Hindistan hatta Afrika ülkeleri rafineri yapma için harekete geçmiş vaziyetteler. Türkiye bu eksikliği görüp daha önce harekete geçseydi büyük bir avantaj sağlayacaktı.” diyor