Pavey, Maliye'ye göre özürlü değil

Maliye Bakanlığı ve THY engellilere sağlanan özel hizmetlerde sağ bacağı esas alıyor. Sağ bacağı olmayana kolaylık var. Sol bacağı olmayana yüzde 95 engelli olsa da hiçbir şey yok

MALİYE Bakanlığı’nın ‘özürlü’ kriterlerinin can yakıcı olduğu ortaya çıktı. Tıbben ‘özürlülük’ derecesi, Maliye Bakanlığı’nın engelliler için özel otomobil alımında uyguladığı vergi indirimlerinde geçerli sayılmıyor. THY de aynı biçimde uluslararası havayolu taşımacılığı IATA kriterlerine uyduğunu savunuyor. Ancak uygulama çok farklı. Avrupa Birliği’nde engellilere hayatı kolaylaştırmak için her şey yapılırken Maliye Bakanlığı ve THY kendine göre sınıflandırma yapıyor.

VERGİ MUAFİYETİ VAR

MALİYE Bakanlığı engelliler için üretilen araçlarda vergi muafiyeti uyguluyor. İthal edilen özel tertibatlı otomobiller için hiçbir vergi alınmıyor. Yurtiçinden alınacak engelli otomobillerinde de Özel Tüketim Vergisi alınmıyor. Ancak Maliye Bakanlığı ilginç bir kriter belirliyor. Engelli sayılabilmek için sağ ayağın olmaması şart. Eğer sağ ayağınız var, sol ayağınız yoksa Maliye’nin vergi indiriminden yararlanamıyorsunuz.

SAĞ BACAĞIN FAYDASI

SOL bacağı olmayan birisini engelli saymayan Maliye Bakanlığı’nın gerekçesi de çok ilginç: Sol bacağı olmayan bir kişi otomatik vitesli bir aracı rahatlıkla kullanabilir! Çünkü otomatik vitesli aracı kullanmak için sol bacağa ihtiyaç yok. Gaz ve fren sağ ayakla idare ediliyor. Bu kriteri gözönüne alan Maliye Bakanlığı, sol bacağı olmayanların engelli aracı alırken vergi indiriminden yararlanmasına gerek olmadığına karar veriyor.

VERGİ BİLMECESİ

ENGELLİLERİN Maliye’den şikayeti bununla da sınırlı değil. Kamuda çalışanlara gelir vergisi indirimi uyguluyor. ‘Özür’ derecesine göre üç kademeli indirim yapılıyor. Ancak gelir vergisi matrahı düşük olduğu için engelliler vergi iadesinden çok az miktarda yararlanabiliyor. Kamuda çalışan engellilerden alınmayan gelir vergisi, vergi iadesinin düşüklüğü nedeniyle geri alınmış oluyor.

THY’NİN KRİTERLERİ

THY engellilere indirim uyguluyor. Ancak THY’nin kriterleri tıp litaratüründeki kriterlerden farklı. Kısmi ya da genel felç geçirdiği için refakatçisiz hareket edemeyenlere, iki ayağı kullanamayanlara, uçak içinde acil durumlarda hızlı hareket etme kabiliyeti olmayanlara iç hatlarda yüzde 20, dış hatlarda yüzde 40 indirim uygulanıyor. Ama yüzde 95 engelli olan birisi protez kullanabiliyorsa THY’nin indirim ve yer hizmetlerinde sağladığı kolaylıklardan faydalanamıyor.

ÇİFT TARAFLI ENGELLEME

THY özürlü bileti ve koltuğu vermediği için, yurtdışına çıkan bir özürlü vatandaş, indiği havaalanında birçok engelle karşılaşıyor. IATA kriterlerine göre özürlü biletiyle havalanan bir yolcu için ineceği havalimanında özürlü sandaylesi ve diğer yer hizmetleri hazırlanıyor. Özürlü yolcu da rahatça havaalanından ayrılıyor. THY özürlü bileti vermediği için, hem kendisi tekerlekli sandayle gibi hizmetleri vermiyor hem de diğer havaalanlarında özürlünün bu hizmetlerden faydalanmasını engelliyor. THY personelinin kişisel duygularla özürlülere tekerlekli sandalye gibi konularda yardımcı olması ise tek teselli kaynağı oluyor.

YÜZDE 95 ENGELLİ AMA YETMİYOR

1996 yılının 24 Mayıs’ında İsviçre’de geçirdiği tren kazasında sol kolunu ve sol ayağını kaybeden gazeteci Şafak Payev henüz 20 yaşındayken tekerlekli sandalyeden kalkmak için dünyadaki bütün protez merkezlerini öğrendi. Hiç yılmadı. Dünyanın en seçkin üniversitelerinden LSE’den derece ile mezun oldu. Şimdi Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNCHR) Tahran Şubesi’nde çalışıyor. Pakistan ve Afganistan’daki savaştan kaçarak İran’a gelen mültecilere yardımla yükümlü bir BM memuru olarak insanlık görevini yapmaya çalışıyor.

TIBBEN yüzde 95 çalışma gücünü kaybetmiş... Hem sol kolu, hem de sol ayağı yok. Ancak Şafak Payev bugün Türkiye’ye gelse ve özel donanımlı engelli aracı almak istese, alamaz. Çünkü Maliye Bakanlığı’nın ‘özürlü’ kriterlerine uygun değil. ‘Özürlü’ aracı alabilmesi ve vergi indiriminden yararlanabilmesi için sağ bacağını keybetmiş olması gerekiyor.

HAYATININ büyük bölümünü uçak yolculuğuyla geçiren Şafak Payev, Türk Hava Yolları’nın ‘özürlü’ tarifesine de girmiyor. ‘Kriterlere’ uymadığı için indirimli bilet vermeyen, özel hiç bir hizmetten yararlandırmayan THY’nin Şafak Pavey’e tek hizmeti tekerlekli sandalye. Payev hem yurtdışı uçuşlarında yüksek maliyetle hem de havaalanında uçağa bininceye ve ininceye kadar bir dizi sorunla boğuşmak zorunda.